Προεδρικό σε παρατεταμένη κρίση

Η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη αποτελούσε για τον Νίκο Χριστοδουλίδη το κρίσιμο τεστ για τον πρώτο χρόνο διακυβέρνησής του, αλλά και ταξίδι στο οποίο επένδυσε προσωπικά και πολιτικά πολλά. Αφενός γιατί φιλοδοξούσε πως από το περιθώριο των συναντήσεων θα επιτύγχανε να σταλεί –έστω επικοινωνιακά– ένα θετικό μήνυμα για το Κυπριακό. Αφετέρου γιατί θεωρούσε πως η παρουσία του εκεί θα ενίσχυε το πολιτικό του βάρος. Όχι μόνο γιατί ως πρώην διπλωμάτης και τέως υπουργός Εξωτερικών θεωρεί τις διπλωματικές του επαφές το δυνατό του πολιτικό χαρτί, αλλά κυρίως γιατί εκείνες οι επαφές εκτιμούσε ότι θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη διορθωτική κίνηση που θα διάγραφε με κάποιον τρόπο αστοχίες που είχε καταγράψει μέχρι τώρα η κυβέρνηση.

Το κατά πόσο αυτή η σκέψη ήταν από μόνη της υπέρμετρα αισιόδοξη ή φιλόδοξη είναι σίγουρα ένα ζήτημα. Το σίγουρο όμως είναι πως κανείς στον περίγυρό του δεν ανέμενε πως η Νέα Υόρκη θα αποτελούσε υποσημείωση πίσω στη Λευκωσία. Υποσημείωση, καθώς η υπόθεση Κωμοδρόμου είχε ήδη εκθέσει ανεπανόρθωτα την εικόνα της κυβέρνησης και είχε επισκιάσει τις εκεί πρωτοβουλίες. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας που παρακολουθούσε με εκνευρισμό τα ΜΜΕ και τι εκτυλισσόταν στη Λευκωσία ενόσω ήταν στη Νέα Υόρκη επιστρέφει, χωρίς να κουβαλά μαζί του εξελίξεις στο Κυπριακό. Την ίδια στιγμή έχει να διαχειριστεί μία κρίση με σαφείς πολιτικές προεκτάσεις. Κρίση που έχει θέσει την κυβέρνηση σε περιδίνηση στους πρώτους έξι μήνες διακυβέρνησής της.

Το σίριαλ Δόξα

Η περίπτωση της Δόξας Κωμοδρόμου βεβαίως δεν ξέσπασε ξαφνικά σήμερα. Αντιθέτως, η απασχόλησή της αποτελούσε αντικείμενο συζήτησης και για κάποιους πρόκληση από τον καιρό που εργοδοτείτο στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, καθώς παράλληλα με τα εκεί καθήκοντά της παρουσίαζε εκπομπή πρώτα σε ιδιωτικό σταθμό και στη συνέχεια στο κρατικό κανάλι. Μετά από καταγγελίες το θέμα συζητήθηκε αναπόφευκτα στο Διοικητικό Συμβούλιο του Πανεπιστημίου Κύπρου, με τον Πρύτανη Τάσο Χριστοφίδη να τη στηρίζει πλήρως και να υποστηρίζει ότι η παρουσία της στα ΜΜΕ διευκολύνει και προωθεί τη δράση του Πανεπιστημίου Κύπρου.

Όμως παρόμοια ήταν η αντίδρασή της και όταν διορίστηκε αναπληρώτρια κυβερνητική εκπρόσωπος, καθώς η ίδια επέμενε να διατηρήσει τη θέση της στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και αυτό πέτυχε. Υπήρχε όπως υποστήριζε το επαγγελματικό ρίσκο και η ανασφάλεια του τι θα κάνει όταν θα τελείωνε η θητεία της στο Προεδρικό. Αξίζει να σημειωθεί πως και ο Παναγιώτης Σεντώνας ήταν λειτουργός του Πανεπιστημίου Κύπρου προτού διοριστεί αναπληρωτής κυβερνητικός εκπρόσωπος, είχε παραιτηθεί κανονικά από τη θέση του στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, χωρίς να θέσει ποτέ ζήτημα ρίσκου ή στην περίπτωση Κωμοδρόμου να ερμηνεύσει διαφορετικά τον νόμο. Το θέμα διπλοθεσίας αποκαλύφθηκε από τον Μάιο, εκθέτοντας για πρώτη φορά τον Πρόεδρο. Λύση στο πρόβλημα θεωρήθηκε το να μετατραπεί ο διορισμός της από αξιωματούχος, σε απόσπασης ειδικών καθηκόντων. Μία μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε και στην περίπτωση του Ανδρέα Ιωσήφ τέως διευθυντή του γραφείου Τύπου του Προέδρου Αναστασιάδη, ο οποίος αμέσως μετά το τέλος της θητείας του γύρισε κανονικά στο κρατικό κανάλι.

Ο ρόλος της Βουλής

Ένα είναι η επιμονή της να μην εγκαταλείψει τη θέση της στο Πανεπιστήμιο και άλλο ωστόσο το ζήτημα των υπερωριών. Το τελευταίο αποκαλύφθηκε τυχαία στη Βουλή, όταν την 11η Σεπτεμβρίου συζητείτο γενικά το ζήτημα των αποπαγοποιήσεων. Το ΑΚΕΛ ζήτησε συγκεκριμένη ενημέρωση για το τι συμβαίνει στο Προεδρικό, δεδομένου και του ότι είχε αρχίσει ήδη να συζητείται το ζήτημα των πολλών αποσπάσεων στον Λόφο. Εκεί διαπιστώθηκε πως η αναπληρώτρια κυβερνητική εκπρόσωπος μαζί με δύο άλλους λειτουργούς του Προεδρικού κατέγραφαν υπερωρίες. Ο βουλευτής Λευκωσίας Χρίστος Χριστοφίδης χαρακτήρισε το συμβάν απαράδεκτο και ζήτησε αναβολή της έγκρισης μέχρι να ενημερωθεί η Βουλή από τον γενικό ελεγκτή.

Στην πρώτη εκείνη συνεδρία, όλα τα κόμματα πλην του ΑΚΕΛ ήθελαν να κλείσει το όλο ζήτημα συνοπτικά, εγκρίνοντας τις υπερωρίες, ωστόσο ο εκπρόσωπος Τύπου του ΔΗΣΥ Ονούφριος Κουλλά είπε ότι από τη στιγμή που ένα μεγάλο κόμμα ζητά αναβολή μιας βδομάδας τότε θα έπρεπε να συζητηθεί την επόμενη βδομάδα. Ο Χρίστος Χριστοφίδης ήταν το πρόσωπο που επέμεινε για το ζήτημα των υπερωριών και διαφάνηκε από τη δεύτερη συνεδρία της Βουλής, ότι ενώ η υφυπουργός παρά τω Προέδρω Ειρήνη Πική ανέφερε στο κρατικό ραδιόφωνο ότι το αίτημα για υπερωρίες έχει αποσυρθεί, διά της υπογραφής του κυβερνητικού εκπροσώπου Κωνσταντίνου Λετυμπιώτη είχε ήδη εγκρίνει τις υπερωρίες της κας Κωμοδρόμου για δεξιώσεις, εγκαίνια, μνημόσυνα και φιλανθρωπικές εκδηλώσεις.

Κάτω από τον πήχη

Το ερώτημα που εγείρεται βεβαίως είναι για ποιο λόγο ο Νίκος Χριστοδουλίδης επέμενε να διορίσει ως αξιωματούχο με ειδικό καθεστώς ένα πρόσωπο του οποίου η κύρια ανησυχία ήταν η εργασιακή σταθερότητα και οι μισθολογικές προσαυξήσεις. Οι υπερωρίες που έγιναν viral και οι προεκτάσεις που πήρε το όλο θέμα οδήγησαν το Προεδρικό σε παρατεταμένη αμηχανία και σε σιγή. Δεν πέρασε ασχολίαστη η παραδοχή της δημοσιογράφου του ALPHA Κατερίνας Αγαπητού ότι αναζητούσε κάποιο κυβερνητικό στέλεχος να τοποθετηθεί για το εν λόγω συμβάν και κανείς δεν ευκαιρούσε. Η υφυπουργός παρά τω Προέδρω Ειρήνη Πική, μετά τις πρώτες της δηλώσεις επέλεξε να πάρει ολιγοήμερη άδεια την ώρα που ο Πρόεδρος και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος βρίσκονταν στη Νέα Υόρκη. Αυτό από μόνο του σε συνδυασμό με την άρνηση του Βίκτωρα Παπαδόπουλου να τοποθετηθεί επί του ζητήματος, έστειλε το μήνυμα πως είτε οι ίδιοι δεν θέλουν να φθαρούν πολιτικά από αυτή την εξέλιξη είτε ότι δεν μπορούν να τη διαχειριστούν, είτε ότι δεν θέλουν να δώσουν σανίδα σωτηρίας στην κα Κωμοδρόμου.

Εκτεθειμένοι πάντως από την όλη υπόθεση είναι τόσο η κα Πική όσο και ο κ. Λετυμπιώτης. Η υφυπουργός παρά τω Προέδρω είχε ανεβάσει τον πήχη των προσδοκιών, όταν ανέλαβε το χαρτοφυλάκιό της, καθώς παρουσιάστηκε ως υπερυπουργός που θα ελέγχει θα αξιολογεί το έργο όλου του υπουργικού σχήματος και θα βάζει σε τάξη τους υπουργούς. Έχει ήδη προκαλέσει ενόχληση σε υπουργούς και γενικούς διευθυντές μετά την απόφαση αποσπάσεων δώδεκα λειτουργών που θα επιβλέπουν τον ρόλο των υπουργών. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο δεν είναι λίγοι που διερωτήθηκαν σκωπτικά ότι όταν δεν μπορεί να ελέγξει την ομαλή λειτουργία του Προεδρικού πώς είναι αισιόδοξη ότι θα μπορέσει να ελέγξει τη λειτουργία τόσων υπουργείων. Ερώτημα είναι κατά πόσο γνώριζε και συναίνεσε, αν αυτό έγινε εν αγνοία της ή αν η ίδια βρήκε αυτή τη μέθοδο ως λύση.

Ο Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης από την άλλη μένει εκτεθειμένος αφενός επειδή υπέγραφε τις υπερωρίες, αφετέρου γιατί όταν ρωτήθηκε γι’ αυτό, το αρνήθηκε. Η τοποθέτησή του ότι ο ίδιος απλώς πιστοποιούσε πού βρίσκονται «άτομα» δείχνει και τον διεκπεραιωτικό τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται μία κατ’ εξοχήν πολιτική θέση που κατέχει. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος μπορεί να θεωρείται από πολλούς ως η μικρογραφία του Νίκου Χριστοδουλίδη εξαιτίας του μετριοπαθούς προφίλ του και των καλών σχέσεων που δημιουργεί, ωστόσο, επί του παρόντος δεν κατάφερε να επιτελέσει επαρκώς τον κύριο ρόλο του: να διαχειρίζεται επικοινωνιακά τις κρίσεις που προκύπτουν στο κυβερνητικό σχήμα. Δεν είναι μόνο η πολιτική απειρία, είναι και η άγνοια σε συγκεκριμένα ζητήματα –κυρίως στο Κυπριακό– και θεωρείται μάλλον και ο λόγος που η διακυβέρνηση αποφεύγει να εφαρμόσει το συχνό briefing δημοσιογράφων που αρχικά δεσμεύθηκε ότι θα εφαρμόσει.

Αυτό πάντως που διαρρέεται από το Προεδρικό είναι πως ο Πρόεδρος, όταν θα επιστρέψει, θα επιληφθεί προσωπικά του ζητήματος. Πολιτικοί κύκλοι σημειώνουν πως η παύση Κωμοδρόμου αποτελεί μονόδρομο. Όχι μόνο γιατί διαφορετικά δεν θα εκτονωθεί η κρίση αλλά και εξαιτίας του χαρτοφυλακίου της. Το γεγονός ότι είναι αναπληρώτρια κυβερνητική εκπρόσωπος και κατ’ επέκταση το πρόσωπο της κυβέρνησης, θα υπονομεύει την ίδια την κυβέρνηση και το έργο της, όποτε η ίδια εμφανίζεται. Ήδη τα κόμματα της συγκυβέρνησης έχουν στείλει με τον τρόπο τους το μήνυμα πως η Δόξα Κωμοδρόμου θα πρέπει να παυθεί. Το είπε ευσχήμως από το ραδιόφωνο του «Πολίτη» ο Χρύσης Παντελίδης, όταν είπε πως ο Πρόεδρος θα πρέπει να το χειριστεί μόλις επιστρέψει, όμως την παραίτησή της ζήτησε ευθέως ο βουλευτής ΔΗΚΟ Χρίστος Ορφανίδης. Και στη ΔΗΠΑ ο αντιπρόεδρος του κόμματος Μαρίνος Κλεάνθους έχει πάρει σαφή θέση έναντι όσων εκτυλίχθηκαν. Εκτός από κάποιες εξαιρέσεις, ο Νίκος Χριστοδουλίδης δεν έχει να αντιμετωπίσει μόνο την απροθυμία στελεχών από τα συγκυβερνώντα κόμματα να στηρίξουν την κυβέρνηση στα δύσκολα. Έχει να αντιμετωπίσει πλέον και την απροθυμία των κυβερνητικών στελεχών να το πράξουν όπως άλλωστε φάνηκε.

Ο λογαριασμός στον Πρόεδρο

Το ερώτημα είναι για ποιο λόγο μία τέτοια κρίση που θα μπορούσε να τύχει χειρισμού πήρε τέτοιες διαστάσεις, προκαλώντας σαφές πλήγμα στην εικόνα της κυβέρνησης. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης επέλεξε να έχει στον στενό του περίγυρο πρόσωπα τα οποία είναι της απόλυτης εμπιστοσύνης του, είτε λόγω των οικογενειακών δεσμών είτε εξαιτίας της προσήλωσης που του έδειξαν κατά τη διάρκεια του δύσκολου προεκλογικού. Η σαφής όμως πολιτική τους απειρία και εν πολλοίς η απουσία πολιτικού βάθους και βάρους φαίνεται καθημερινά από την επιπολαιότητα με την οποία χειρίζονται και τις μικρότερες δυσκολίες. Το ζήτημα για τον ίδιο είναι αν θα συνεχίσει με την ίδια συνταγή, ρισκάροντας να πλήξει καίρια όχι μόνο την εικόνα μιας κυβέρνησης που εξελέγη ως αντισυστημική και άφθαρτη αλλά και το όποιο όραμα έχει για αλλαγές και μεταρρυθμίσεις επιλέγοντας πρόσωπα που όχι μόνο δεν μπορούν, αλλά και τον εκθέτουν. Την ίδια στιγμή θα πρέπει να αντιμετωπίσει το γεγονός ότι ήδη κόμματα της συγκυβέρνησης άρχισαν να δυσφορούν, βλέποντας κόστος σε όλο αυτό και να υπολογίσει ανάμεσα στις ζημιές, πως όσο αποδυναμώνεται η κυβέρνηση τόσο θα ενδυναμώνεται εμμέσως ο ΔΗΣΥ, ο οποίος επιμένει να παραμένει εκτός της κυβέρνησης.