Της Λένας Αργύρη
Τη στρατηγική επιλογή αλλά και τις θεωρητικές και πρακτικές πτυχές του σχεδίου του, για μια ενδεχόμενη μελλοντική ένταξη της Κυπριακής ∆ημοκρατίας στο ΝΑΤΟ, όταν οι πολιτικές συνθήκες το επιτρέψουν, ανέπτυξε σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες της «Κ» ο πρόεδρος της Κυπριακής ∆ημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης στον ομόλογό του των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, κατά την πρόσφατη συνάντησή τους στο Οβάλ Γραφείο του Λευκού Οίκου. Πρόκειται για ένα λεπτομερές, καλά μελετημένο σχέδιο, μακροπρόθεσμου προσανατολισμού, αποτελούμενο από πολλά αλληλοεξαρτώμενα στάδια, το οποίο έχει ήδη γίνει ασμένως αποδεκτό από την Ουάσιγκτον. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου Τζέικ Σάλιβαν, στο άκουσμά του το χαρακτήρισε «win win», προσθέτοντας πως «οι προοπτικές που θα δημιουργούσε μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν τεράστιες».
Μετά την Ουάσιγκτον, ο Νίκος Χριστοδουλίδης συζήτησε το σχέδιό του και με τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε.
Και με τον Ρούτε
∆εν ήταν η πρώτη φορά που οι Αμερικανοί άκουγαν τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη να περιγράφει το όραμά του για τη θέση της Κύπρου σε έναν κόσμο που αναδιαμορφώνεται ταχύτατα, καθώς το είχε αρχικά μοιραστεί με την πρώην υφυπουργό Βικτόρια Νούλαντ πριν από την αποχώρησή της από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και εν συνεχεία με υψηλόβαθμο αξιωματούχο του αμερικανικού Πενταγώνου το καλοκαίρι. Η επίσημη παρουσίασή του όμως σε τόσο υψηλό επίπεδο, όπως έγινε στις 30 Οκτωβρίου, αποδεικνύει πως πρόκειται για ένα σχέδιο που έχει πολιτικά ωριμάσει στο μυαλό του κ. Χριστοδουλίδη, ο οποίος, σύμφωνα με πληροφορίες, μετά την Ουάσιγκτον το συζήτησε και στο Βουκουρέστι, με τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε, στο περιθώριο της Συνόδου της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας.
Πρώτος στόχος του συγκεκριμένου σχεδίου, όπως είναι σε θέση να γνωρίζει η «Κ», είναι η θεσμοθέτηση της σχέσης της Κυπριακής ∆ημοκρατίας με το ΝΑΤΟ, με τη συμμετοχή της σε σημαντικό οργανισμό που θεωρείται προθάλαμος της ένταξης στη Βορειοατλαντική Συμμαχία. Για να επιτευχθεί όμως αυτό, θα πρέπει να έχει προηγηθεί σειρά αλυσιδωτών γεγονότων, τα οποία έχουν ως βασική αφετηρία θετικές εξελίξεις στο κυπριακό πρόβλημα και πρόοδο στα ευρωτουρκικά. Μέσω αυτών θα μπορούσε, για παράδειγμα, να ξεκλειδώσει η συνεργασία της Αγκυρας με ευρωπαϊκούς οργανισμούς και φορείς πολύ χρήσιμους για την ίδια και τις βιομηχανίες της, κάτι που έως σήμερα προσκρούει στην άρνηση και στο βέτο της Λευκωσίας. Είναι προφανές ότι για να δρομολογηθούν οι προαναφερθείσες εξελίξεις καθίσταται απαραίτητη μια πολυεπίπεδη συνεργασία με τον διεθνή παράγοντα, την οποία η Κυπριακή ∆ημοκρατία είναι έτοιμη να στηρίξει.
Τρεις στρατηγικοί στόχοι
Παράλληλα με όλα αυτά και ταυτόχρονα με τη διαμόρφωση των κατάλληλων πολιτικών συνθηκών, η Κυπριακή ∆ημοκρατία έχει ζητήσει από τις ΗΠΑ την πλήρωση τριών βασικών στρατηγικών στόχων. Πρώτον, τη δυνατότητα να μπορεί να προμηθεύεται αμυντικό εξοπλισμό από τις ΗΠΑ, κάτι που για να καταστεί εφικτό προϋποθέτει τη μετατροπή της ετήσιας ανανέωσης της άρσης του εμπάργκο όπλων σε τουλάχιστον τριετή ή πενταετή. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της «Κ», ο πρόεδρος Μπάιντεν κατά τη συνάντηση στο Οβάλ Γραφείο δεσμεύθηκε ότι θα προχωρούσε στις κατάλληλες συνεννοήσεις με το Κογκρέσο για την ικανοποίηση αυτού του «λογικού», όπως χαρακτηρίστηκε, αιτήματος. Τονίζεται ότι για να συμβεί αυτό, απαιτείται αλλαγή της υφισταμένης νομοθεσίας και ήδη εκκρεμεί η σχετική τροπολογία του γερουσιαστή Κόρι Μπούκερ, η οποία δεν αποκλείεται να ενταχθεί στον αμυντικό προϋπολογισμό των ΗΠΑ έως το τέλος του έτους.
∆εύτερο αίτημα που πρέπει να ικανοποιηθεί από την πλευρά των ΗΠΑ βάσει του κυπριακού σχεδιασμού, είναι η περαιτέρω ουσιαστική αναβάθμιση στον τομέα της κοινής εκπαίδευσης μελών της κυπριακής Εθνικής Φρουράς σε στρατιωτικές ακαδημίες των ΗΠΑ. Η δυνατότητα αυτή επισημοποιήθηκε μόλις πρόσφατα και αφορά σε δύο από τις πέντε σχολές των ΗΠΑ που προσφέρουν στρατιωτικά προγράμματα τετραετούς φοίτησης. Η Κυπριακή ∆ημοκρατία θεωρεί απολύτως απαραίτητη την αύξηση του αριθμού των προσφερόμενων θέσεων και η αμερικανική πλευρά αντιμετωπίζει θετικά και αυτό το αίτημα.
Τρίτος στόχος είναι η καθοριστική συνεισφορά των ΗΠΑ στον σταδιακό εκσυγχρονισμό των αμυντικών δυνατοτήτων και των στρατιωτικών δυνάμεων, εγκαταστάσεων και μέσων της Κύπρου στα πρότυπα του ΝΑΤΟ. Ηδη η Κύπρος έχει αποδείξει ότι μπορεί να καταστεί μακροπρόθεσμα απολύτως αναγκαία με τις συνολικές υποδομές που διαθέτει, τα λιμάνια, τα αεροδρόμια και τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις, στις οποίες εξυπηρετούνται ήδη αμερικανικές δυνάμεις, σε βαθμό που έχει εντυπωσιάσει την Ουάσιγκτον. Σε αυτό το πλαίσιο δεν αποκλείεται έως το τέλος του χρόνου να υπάρξουν εξελίξεις σχετικές με την παραχώρηση στην Κύπρο δωρεάν αμυντικού εξοπλισμού, όσο και παροχή υλικού μέσω προγραμμάτων διεθνών πωλήσεων.
Ειδικότερα για τη Βάση «Ανδρέας Παπανδρέου» στην Πάφο, οι ΗΠΑ θα ενδιαφέρονταν για μόνιμη στρατιωτική παρουσία των δυνάμεών τους, κάτι το οποίο όμως δεν είναι εφικτό έως σήμερα για καθαρά πρακτικούς χωροταξικούς λόγους, καθώς εκεί σταθμεύουν και δυνάμεις από άλλες χώρες. Για να ανταποκριθεί σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο η Λευκωσία, φαίνεται να επιδιώκει την οικονομική βοήθεια από τις ΗΠΑ για την επέκταση της συγκεκριμένης βάσης, η οποία εν συνέχεια θα μπορούσε να διαμορφωθεί κατά τα αμερικανικά πρότυπα και να φιλοξενήσει σε μόνιμη βάση προσωπικό των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων.
Οι γερουσιαστές
Αξίζει να σημειωθεί ότι ένας από τους λόγους για τους οποίους υψηλόβαθμη αντιπροσωπεία γερουσιαστών με σημαντικές θέσεις και επιρροή σε κρίσιμες επιτροπές του Κογκρέσου επισκέφθηκε την Κύπρο τον Οκτώβριο, ήταν ακριβώς αυτός. Για να διερευνήσει από κοντά τις δυνατότητες και να επεξεργαστεί σε βάθος τις λεπτομέρειες του σχεδίου αξιοποίησης της συγκεκριμένης τοποθεσίας, την οποία ομοφώνως χαρακτήρισαν «τεράστιου στρατηγικού χαρακτήρα».
Η παγίωση του νέου ρόλου της Κύπρου στο επίκεντρο της αμερικανικής στρατηγικής στην περιοχή αντανακλάται και στις επαφές που είχε ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης με σημαντικούς παράγοντες της ρεπουμπλικανικής πλειοψηφίας στο Κογκρέσο, αμέσως μετά την εκλογική νίκη του Ντόναλντ Τραμπ. Σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με γερουσιαστές που συνεργάζονται στενά με τον επόμενο πρόεδρο των ΗΠΑ, επιβεβαιώθηκε η πρόθεση της νέας ηγεσίας να διατηρήσει και να ενισχύσει περαιτέρω τον ρόλο της Κύπρου στην περιοχή. Σε συνομιλία με γερουσιαστή που συμμετείχε στην αντιπροσωπεία του Οκτωβρίου ειπώθηκε χαρακτηριστικά πως «η Κύπρος είναι η χώρα στην οποία μπορούμε να στηριχτούμε για να πετύχουμε αυτά που θέλουμε στην περιοχή». Ο ίδιος μάλιστα διαβεβαίωσε τον κ. Χριστοδουλίδη ότι ο επόμενος υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο γνωρίζει πολύ καλά φίλους, ανταγωνιστές και εχθρούς στην περιοχή και ότι η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ προτίθεται να συνεργαστεί στενά με το τρίγωνο Ισραήλ - Ελλάδας - Κύπρου.
Τα εμπόδια
Η κυπριακή πλευρά αναγνωρίζει πλήρως τις πρακτικές δυσκολίες, τα εμπόδια, τις αντιδράσεις και τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει στη μακρά πορεία για την επίτευξη του τελικού στόχου υλοποίησης του οράματος περί ενδεχόμενης μελλοντικής ένταξης στο ΝΑΤΟ. Ομως, σε Ουάσιγκτον και Λευκωσία εκτιμάται ότι και μόνο το γεγονός ότι ανοίγει αυτή η συζήτηση, έστω και σε καθαρά προκαταρκτικό στάδιο, σπάζοντας ταμπού εντός και εκτός συνόρων Κύπρου, είναι μια εξέλιξη μείζονος σημασίας για τον –μόνιμου χαρακτήρα πια και χωρίς αμφιταλαντεύσεις– προσανατολισμό της Κυπριακής ∆ημοκρατίας και μια εξέλιξη εξαιρετικά επωφελής τόσο για την ίδια όσο και για τη Βορειοατλαντική Συμμαχία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
