Kathimerini.gr
Σχεδόν η μισή επικράτεια της Δημοκρατίας των Σαχά, μίας εκ των ομοσπονδιακών περιοχών της Ρωσίας, βρίσκεται εντός του Αρκτικού Κύκλου, όπου οι κλιματολογικές συνθήκες φαινομενικά αποθαρρύνουν την ανάπτυξη πυρκαγιών. Ομως, μεσούσης της κλιματικής κρίσης, φωτιές αναπτύσσονται και στις πλέον παγωμένες εσχατιές του πλανήτη, καταδεικνύοντας τις δραματικές αλλαγές που υφίσταται ήδη το αρκτικό κλίμα, το οποίο αποτελεί ρυθμιστή για το γήινο σύστημα στο σύνολό του.
Σύμφωνα με την Υπηρεσία Παρακολούθησης Ατμόσφαιρας του Copernicus, που παρακολουθεί τις εκπομπές των δασικών πυρκαγιών και τη μεταφορά καπνού στον Αρκτικό Κύκλο, τον φετινό Ιούνιο η πλειονότητα των πυρκαγιών καίει στην περιοχή των Σαχά της Ρωσίας, η οποία είχε γνωρίσει πυρκαγιές υψηλής έντασης ξανά το καλοκαίρι του 2021. Το σύνολο των δεδομένων που συγκεντρώνουν οι επιστήμονες δείχνει ότι οι εκπομπές άνθρακα από τις δασικές πυρκαγιές για τον μήνα είναι ήδη οι τρίτες υψηλότερες των τελευταίων δύο δεκαετιών, πίσω από τις σημαντικές περιόδους πυρκαγιών του 2019 και του 2020.
«Η Αρκτική είναι το σημείο μηδέν για την κλιματική αλλαγή και οι αυξανόμενες πυρκαγιές στη Σιβηρία είναι ένα σαφές προειδοποιητικό σημάδι ότι αυτό το βασικό σύστημα πλησιάζει σε επικίνδυνα κλιματικά σημεία ανατροπής», σχολιάζει για τα πρόσφατα δεδομένα που παρουσιάζει το Copernicus η Γκέιλ Γουάιτμαν, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Εξετερ και ιδρύτρια του μη κερδοσκοπικού οργανισμού «Arctic Basecamp», που προωθεί τα ζητήματα υπερθέρμανσης του Αρκτικού Κύκλου στα διεθνή φόρα και συλλέγει πραγματικά δεδομένα από τη βάση του στην Αρκτική. «Ο,τι συμβαίνει στην Αρκτική δεν μένει εκεί. Η αλλαγή της Αρκτικής ενισχύει τους κινδύνους παγκοσμίως για όλους μας. Αυτές οι πυρκαγιές είναι μια προειδοποιητική κραυγή για επείγουσα δράση», συμπληρώνει η ίδια.
Το αποτύπωμα του άνθρακα στην Αρκτική
Οι μηνιαίες συνολικές εκπομπές άνθρακα από τις δασικές πυρκαγιές, όπως υπολογίζονται από την Υπηρεσία Παρακολούθησης Ατμόσφαιρας του Copernicus, είναι φέτος οι τρίτες υψηλότερες των τελευταίων δύο δεκαετιών, σημειώνοντας 6,8 μεγατόνους άνθρακα, πίσω από τον Ιούνιο του 2020 και του 2019, οπότε είχαν καταγραφεί 16,3 και 13,8 μεγατόνοι άνθρακα, αντίστοιχα.
«Οι πυρκαγιές είναι σχετικά απομακρυσμένες (από την Ευρώπη), αλλά έχουν προκαλέσει μεγάλη καπνική ρύπανση που μπορεί να οδηγήσει σε κακή ποιότητα αέρα για τα πληθυσμιακά κέντρα της περιοχής», λέει στην «Κ» ο Μαρκ Πάριγκτον, επικεφαλής επιστήμονας της Υπηρεσίας Παρακολούθησης Ατμόσφαιρας. «Μέχρι στιγμής παρακολουθούσαμε τον καπνό κυρίως πάνω από την περιοχή των πυρκαγιών, αν και υπήρξε κάποια μεταφορά βόρεια μέσω του Αρκτικού Ωκεανού και πιο νότια. Ωστόσο, αν συνεχίσει να συσσωρεύεται, θα μπορούσε, ενδεχομένως, να ταξιδέψει πολύ περισσότερο, για παράδειγμα, σε βόρειες περιοχές της Βόρειας Αμερικής», λέει ο ίδιος.
Ο φετινός Ιούνιος ήταν η τρίτη φορά από το 2019 που παρατηρήθηκαν σημαντικές πυρκαγιές στην Αρκτική, ενώ τα δεδομένα που συλλέγουν οι επιστήμονες της Υπηρεσίας δείχνουν ότι η βορειοανατολική της πλευρά γνωρίζει τις δύο τελευταίες δεκαετίες τη μεγαλύτερη αύξηση ακραίων πύρινων φαινομένων.
Γιατί καίγεται η Αρκτική;
Οι πυρκαγιές προκαλούνται παγκοσμίως με τον ίδιο τρόπο, ασχέτως γεωγραφικού πλάτους. Φυσικά αίτια, όπως οι κεραυνοί, αλλά και ανθρώπινη δραστηριότητα, αποτελούν τις βασικές αιτίες πρόκλησης πυρκαγιών, οι οποίες εντείνονται από τα νέα κλιματολογικά δεδομένα. Διεθνείς περιβαλλοντικές οργανώσεις όπως το WWF επισημαίνουν ότι η Αρκτική καίγεται με ρυθμούς που δεν έχουμε ξαναδεί.
«Συνήθως παρατηρούμε πυρκαγιές στον Αρκτικό Κύκλο μεταξύ Ιουνίου και Αυγούστου», εξηγεί στην «Κ» ο Μαρκ Πάριγκτον. «Στο αρκτικό τοπίο υπάρχουν διάφορα διαθέσιμα καύσιμα, συμπεριλαμβανομένης της βλάστησης και των εδαφών τύρφης. Η κλίμακα και η αύξηση της έντασης και των εκπομπών των πυρκαγιών στον Αρκτικό Κύκλο είναι ενδεικτικές των ιδανικών περιβαλλοντικών συνθηκών για πυρκαγιές (που επικρατούν πλέον στην περιοχή), μετά από πολύ θερμότερες και ξηρότερες συνθήκες στη βόρεια περιοχή της Δημοκρατίας των Σάχα, γεγονός που αυξάνει την ευφλεκτότητα των καυσίμων».
Αν και οι πυρκαγιές αποτελούσαν πάντα φυσικό μέρος των οικοσυστημάτων στα βόρεια δάση της Αρκτικής και της τούνδρας, η αύξηση της θερμοκρασίας έχει συντελέσει στην αύξηση της συχνότητας και της έντασης των πυρκαγιών και εκεί, σε βαθμό τα βόρεια δάση να έρχονται αντιμέτωπα με πολύ μεγαλύτερα πύρινα μέτωπα απ’ ό,τι τα νοτιότερα δάση στα μεσαία γεωγραφικά πλάτη.
Τα δάση στον βόρειο Καναδά, στην Αλάσκα και τη Ρωσία αποτελούν μια σημαντική αποθήκη άνθρακα. Τα φυλλοβόλα και κωνοφόρα δέντρα τους απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο εντείνει την υπερθέρμανση του πλανήτη και συντελεί σημαντικά στην κλιματική αλλαγή. Αυτή η λειτουργία τους ως φυσικών φίλτρων υπονομεύεται πια, καθώς οι πυρκαγιές σαρώνουν τμήματά τους, ακόμα και στα πιο κρύα και ανέγγιχτα μέρη του πλανήτη.
Πηγές: Copernicus, WWF
