Μία ημέρα μετά την απόφαση της Federal Reserve να προχωρήσει σε μια ακόμη επιθετική αύξηση των επιτοκίων του δολαρίου, τα στοιχεία φέρουν την αμερικανική οικονομία σε τεχνική ύφεση δεδομένου ότι το ΑΕΠ της υπερδύναμης συρρικνώθηκε για δεύτερο συναπτό τρίμηνο. Εκ πρώτης όψεως δικαιώνει, έτσι, τις προειδοποιήσεις οικονομολόγων που έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου για τις επιπτώσεις μιας υπερβολικά επιθετικής στροφής σε περιοριστική νομισματική πολιτική. Την ίδια στιγμή, πληθώρα από άλλες παραμέτρους της οικονομίας αμβλύνει την εικόνα και προδίδει πως η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου διατηρεί την ισχύ της. Ανάμεσά τους, για παράδειγμα, η ιδιωτική κατανάλωση, που αυξήθηκε κατά 1%, και οι συνεχιζόμενες προσλήψεις από τις αμερικανικές επιχειρήσεις, οι οποίες στη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του έτους ήταν κατά μέσον όρο 456.700 τον μήνα. Και η ανεργία παραμένει στο 3,6%, δηλαδή στα προ πανδημίας επίπεδα.
Ειδικότερα, το δεύτερο τρίμηνο, την περίοδο στην οποία η Fed άρχισε να αυξάνει το κόστος του δανεισμού, η αμερικανική οικονομία συρρικνώθηκε κατά 0,2%, ενώ είχε προηγηθεί η συρρίκνωσή της κατά 1,6% το πρώτο τρίμηνο του έτους. Χαρακτηριστικό του δευτέρου τριμήνου ήταν η ταχύτατη αύξηση των αποθεμάτων πολλών επιχειρήσεων. Στην αμερικανική οικονομία δεν είναι αποδεκτή η θεωρία ότι τα δύο συναπτά τρίμηνα συρρίκνωσης ισοδυναμούν με ύφεση και οι αρμόδιοι φορείς προτιμούν να αποτιμούν την κατάσταση βάσει σειράς παραμέτρων. Οπως τονίζουν, πάντως, οικονομικοί αναλυτές, τα δύο συναπτά τρίμηνα συρρίκνωσης ενδέχεται να προκαλέσουν έντονες αντιδράσεις από τις αγορές. Παράγοντες της αγοράς παρακολουθούν τις εξελίξεις για να διαπιστώσουν κατά πόσον οι επιθετικές αυξήσεις του κόστους του δανεισμού θα οδηγήσουν τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου σε ύφεση.
Την ίδια στιγμή, η υπερδύναμη εξάγει οικονομικές κρίσεις και πτωχεύσεις σε άλλες χώρες μέσω της ραγδαίας ανόδου που σημειώνει τους τελευταίους μήνες το δολάριο, κατά κύριο λόγο εξαιτίας των επιθετικών κινήσεων της Fed αλλά και της αβεβαιότητας που περιβάλλει την παγκόσμια οικονομία και εξωθεί πάντα τους επενδυτές στα ασφαλή καταφύγια. Το δολάριο σημειώνει τελευταία ιστορικό υψηλό, καθώς είναι ενισχυμένο έναντι του καλαθιού των μεγάλων νομισμάτων κατά 15% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του περασμένου έτους. Το αποτέλεσμα είναι να υποτιμώνται δραματικά τα νομίσματα των άλλων χωρών και το πρόβλημα δεν είναι τόσο η διολίσθηση του ευρώ στην 1:1 ισοτιμία έναντι του δολαρίου, αλλά τα νομίσματα των αναδυόμενων αγορών. Η ρουπία Ινδίας, το πέσο της Χιλής και η ρουπία της Σρι Λάνκα έχουν υποχωρήσει σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα φέτος, παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες των κεντρικών τραπεζών τους να ανακόψουν την πτώση τους. Η αρχή νομισματικής πολιτικής του Χονγκ Κονγκ αναγκάστηκε να αγοράζει πυρετωδώς δολάρια Χονγκ Κονγκ για να υποστηρίξει τη δεσμευμένη ισοτιμία του νομίσματος προς το δολάριο. Η κεντρική τράπεζα της Χιλής προχώρησε σε παρέμβαση ύψους 25 δισ. δολ. στην αγορά συναλλάγματος όταν το πέσο υποχώρησε περισσότερο από 20% σε πέντε μόνον εβδομάδες.
Το δολάριο είναι όμως παράλληλα το νόμισμα που κυριαρχεί στο παγκόσμιο εμπόριο, καθώς το 40% των διεθνών εμπορικών συναλλαγών συνολικής αξίας 28,5 τρισ. δολαρίων τιμολογείται σε δολάρια. Η ανατίμησή του έναντι των νομισμάτων φτωχών χωρών οδηγεί στα ύψη τις τιμές των εισαγόμενων τροφίμων με αποτέλεσμα να αυξάνεται η φτώχεια ανά τον κόσμο. Παράλληλα, υπερχρεωμένες χώρες που έχουν δανειστεί στο αμερικανικό νόμισμα αδυνατούν να αποπληρώσουν το χρέος τους, οδηγούνται σε πτώχευση και το ενισχυμένο δολάριο μπορεί να ευθύνεται ακόμη και για ανατροπές κυβερνήσεων, όπως το πρόσφατο επεισόδιο στη Σρι Λάνκα. Το ενισχυμένο δολάριο δίνει ώθηση στην κερδοφορία των χωρών που παράγουν και εξάγουν πετρέλαιο και πρώτες ύλες. Ενισχύει επίσης μεγάλες διεθνείς βιομηχανίες όπως η Toyota Motor Corp που αντλεί μέρος των εσόδων της από πωλήσεις στις ΗΠΑ. Προσφέρει, άλλωστε, επιλογές για ωραίες διακοπές και τουρισμό στους Αμερικανούς που ενδιαφέρονται να ταξιδέψουν στο εξωτερικό, δεδομένου ότι καθιστά πολύ φτηνότερα τα ταξίδια τους και την παραμονή τους σε χώρες με άλλα νομίσματα.
Αποβαίνει, όμως, εις βάρος όλων των άλλων. Οχι μόνον οι αναδυόμενες αγορές αλλά και πολλές αμερικανικές επιχειρήσεις βλέπουν τα κέρδη τους να μειώνονται εξαιτίας της ενίσχυσης του δολαρίου. Ακόμη και οι αμερικανικοί κολοσσοί όπως η Microsoft που πείστηκαν να επαναπατρίσουν τα κεφάλαιά τους στην Αμερική, παραπονούνται ότι το ισχυρό δολάριο υπονομεύει την κερδοφορία τους.
Ως προς το ερώτημα πότε πρόκειται να ανακοπεί η ανοδική πορεία του αμερικανικού νομίσματος, υπάρχουν πολλές θεωρίες. Ορισμένοι οικονομικοί αναλυτές εκτιμούν πως αυτό θα συμβεί όταν επιβραδυνθεί η αμερικανική οικονομία, άλλοι πιστεύουν πως θα συμβεί μόνον όταν υπάρξει σαφής ενημέρωση για το πότε θα σταματήσει η Fed τις αυξήσεις των επιτοκίων, και άλλοι όταν θα ανακάμψει δυναμικά η οικονομία της Κίνας.
Πηγή: Reuters, Bloomberg, The New York Times, Financial Times
