Money Review
Λευκορώσοι δημοσιογράφοι διαπίστωσαν ότι μια κυπριακή εταιρεία που συνδέεται με έναν πρώην κορυφαίο σύμβουλο του Λευκορώσου ηγέτη Alexander Lukashenko επωφελείται μέσω διογκωμένων συμβάσεων που σχετίζονται με νέες διαδρομές εξαγωγής του συστατικού ποτάσας των λιπασμάτων, οι οποίες δημιουργήθηκαν ως αποτέλεσμα των κυρώσεων της ΕΕ.
Τον Μάρτιο του 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαγόρευσε την εισαγωγή και τη διαμετακόμιση λευκορωσικής ποτάσας στο μπλοκ μετά την υποστήριξη του Lukashenko στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Η απαγόρευση της ΕΕ ανάγκασε την κρατική εταιρεία παραγωγής ποτάσας Belaruskali της Λευκορωσίας να μεταφέρει τις εξαγωγές της, ύψους περίπου 2 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως, από το λιθουανικό λιμάνι Klaipėda στο ρωσικό λιμάνι της Αγίας Πετρούπολης.
Μια έρευνα που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη από το Λευκορωσικό Κέντρο Ερευνών (BIC) ανέφερε ότι οι νέες ρυθμίσεις για τη μετατόπιση της ποτάσας από τη Ρωσία περιλάμβαναν συμβάσεις με έντονα αυξημένες τιμές μεταξύ της Belaruskali και μιας εταιρείας χαρτοφυλακίου με έδρα την Κύπρο.
Το 2023, η Belaruskali ανέθεσε σε μια κυπριακή εταιρία Κύπριο με την ονομασία Dimicandum Invest Holding να μεταφέρει το φορτίο σε πλοία στο ρωσικό λιμάνι, παρόλο που οι διαχειριστές του τερματικού σταθμού θα μπορούσαν να κάνουν τη δουλειά πολύ φθηνότερα, σύμφωνα με το BIC – ένα δίκτυο εξόριστων Λευκορώσων ερευνητών δημοσιογράφων.
Τα έγγραφα που απέκτησε το BIC δείχνουν ότι το 2023 η Belaruskali συμφώνησε να καταβάλει στην κυπριακή εταιρεία 68 εκατομμύρια δολάρια για 3,4 εκατομμύρια τόνους ποτάσας – 20 δολάρια ανά τόνο που μεταφέρθηκε. Η κυπριακή εταιρεία πλήρωσε στη συνέχεια το λιμάνι για να κάνει τη δουλειά. Τα στοιχεία που δόθηκαν στη BIC δείχνουν ότι η τιμή αγοράς του λιμανιού για αυτές τις υπηρεσίες είναι 11 δολάρια ανά τόνο.
«Η έρευνά μας έδειξε ότι το σχέδιο αυτό μπορεί να οργανώθηκε για να εκτρέψει κεφάλαια από τον εγχώριο μονοπωλιακό παραγωγό λιπασμάτων ποτάσας προς όφελος των πληρεξουσίων του Αλεξάντρ Λουκασένκο», γράφει η BIC.
Οι δημοσιογράφοι διαπίστωσαν ότι ο άνθρωπος που αναφέρεται ως υπογράφων εκ μέρους της Dimicandum Invest Holding – ο οικονομικός διευθυντής «A.G. Svirydau» – ήταν ο Andrei Svirydau, αναπληρωτής επικεφαλής του Τμήματος Προεδρικών Υποθέσεων της Λευκορωσίας από το 2019 έως το 2021. Ο Svirydau παραδέχθηκε στους δημοσιογράφους της BIC τηλεφωνικά ότι είναι ο οικονομικός διευθυντής της εταιρείας, αλλά αρνήθηκε ότι υπέγραψε συμβάσεις με τη Belaruskali.
Η ΕΕ έχει δεχθεί στο παρελθόν πυρά για την επιβολή κυρώσεων στη λευκορωσική ποτάσα. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ António Guterres ταξίδεψε πέρυσι στις Βρυξέλλες για να παρακαλέσει για εξαίρεση από τη διαμετακόμιση των ρωσικών και λευκορωσικών λιπασμάτων, υποστηρίζοντας ότι οι απαγορεύσεις αυξάνουν έμμεσα τις τιμές των τροφίμων και την πείνα σε ολόκληρη την Αφρική.
Οι περισσότερες χώρες της ΕΕ, με επικεφαλής την Πορτογαλία, ήταν πρόθυμες να χορηγήσουν την ειδική απαλλαγή, ιδίως μετά τις καταγγελίες από γεωργικές δυνάμεις όπως η Βραζιλία ότι δυσκολεύονταν να προμηθευτούν αρκετά λιπάσματα. Ωστόσο, η σφοδρή αντίδραση των βαλτικών κρατών τελικά σταμάτησε την ιδέα, η οποία σύντομα θάφτηκε εν μέσω ενός ακόμη γύρου κυρώσεων κατά του Μινσκ.
Η έρευνα υπογραμμίζει «ότι ένα σημαντικό μέρος του υψηλότερου κόστους εφοδιασμού ποτάσας μπορεί να οφείλεται σε συστήματα με ενδείξεις διαφθοράς και όχι στις συνέπειες των κυρώσεων», γράφει η BIC. Αφού έφτασαν σε ιστορικό υψηλό το 2022, οι παγκόσμιες τιμές ποτάσας έχουν επίσης μειωθεί κατά 75% από τον φετινό Μάιο.
Σύμφωνα με τρεις εμπειρογνώμονες που ερωτήθηκαν από το BIC, ακόμη και αν τα φορτία ποτάσας δεν εισήλθαν στο μπλοκ, η Dimicandum Invest Holding με έδρα την Κύπρο εξακολουθεί να παραβιάζει τις κυρώσεις της ΕΕ.
Ο Gunnar Ekeløve-Slydal, αναπληρωτής γενικός γραμματέας της Νορβηγικής Επιτροπής Ελσίνκι, δήλωσε στο BIC ότι «οι κυρώσεις της ΕΕ απαγορεύουν στις εταιρείες που είναι εγγεγραμμένες στην ΕΕ να παρέχουν υπηρεσίες ή προϊόντα στη Belaruskali και η μεταφόρτωση της ποτάσας στην Αγία Πετρούπολη θα αποτελούσε άμεση παραβίαση».
Οι κυπριακές διωκτικές αρχές δήλωσαν στη BIC ότι τα ευρήματά τους έχουν παραπεμφθεί στην αρμόδια υπηρεσία.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε στο POLITICO: “Η Επιτροπή θα εξετάσει την υπόθεση αυτή και θα επικοινωνήσει με τις κυπριακές αρχές εάν και εφόσον χρειαστεί”.
Η Belaruskali δεν απάντησε σε αίτημα του POLITICO για σχολιασμό. Το POLITICO προσπάθησε να επικοινωνήσει με τον Andrei Svirydau, την Dimicandum Invest Holding και τον διευθυντή της, αλλά δεν μπόρεσε να επικοινωνήσει μαζί τους.
με πληροφορίες από Politico
