Το πρόσφατο κλείσιμο των συνόρων και η απαγόρευση εξαγωγών από συγκεκριμένες χώρες έδειξαν για ακόμη μία φορά ότι οι επιπτώσεις του κορωνοϊού στην παγκόσμια οικονομία είναι αλυσιδωτές και αναπόφευκτες. Τα προβλήματα που προκύπτουν από την έλλειψη εργατικού δυναμικού για συγκομιδή φρούτων και λαχανικών σε χώρες της Ευρώπης, αλλά και η τελευταία κίνηση τριών μέχρι στιγμής χωρών να σταματήσουν τις εξαγωγές τους, είναι στοιχεία που απειλούν να φέρουν κενά στην εφοδιαστική αλυσίδα τροφίμων άλλων κρατών.
Σύμφωνα με τις τελευταίες ανακοινώσεις, ήδη Βιετνάμ, Καζαχστάν και Σερβία έχουν αποφασίσει τη διακοπή εξαγωγών συγκεκριμένων προϊόντων, ενώ δεν αποκλείεται να ακολουθήσει το παράδειγμα και η Ρωσία. Συγκεκριμένα το Βιετνάμ έχει απαγορεύσει τις εξαγωγές ρυζιού, το Καζαχστάν δεν εξάγει πλέον καρότα, ζάχαρη και πατάτες, ενώ η Σερβία απαγόρευσε το ηλιέλαιο. Αν αποφασίσει να ακολουθήσει και η Ρωσία, εκ των μεγαλύτερων σιτοπαραγωγών παγκοσμίως, τότε ανοίγει το ενδεχόμενο απαγόρευσης σιτηρών.
Ρωσικός αποκλεισμός
Τι θα κοστίσει στην Κύπρο ενδεχόμενο ρωσικό εμπάργκο στις εξαγωγές; Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση των εμπορικών σχέσεων της Στατιστικής Υπηρεσίας, η Ρωσία είναι από τους κύριους προμηθευτές της χώρας εκτός Ε.Ε. στο σιτάλευρο με εισαγωγές 1,1 εκατομμυρίων ευρώ, στο καλαμποκάλευρο (482 χιλιάδες ευρώ) και στα δημητριακά. Ειδικότερα στο σιτάλευρο κύριος προμηθευτής είναι η Ελλάδα (59,496 εκατ. ευρώ) και ακολουθεί η Ουκρανία με 3,13 εκατ. ευρώ. Όσο αφορά το καλαμποκάλευρο, ο βασικότερος προμηθευτής μας είναι η Ουγγαρία (148,6 εκατ. ευρώ), η Ιταλία με 1,6 εκατ. ευρώ και ακολουθεί η Ρωσία με εισαγωγές 482 χιλιάδες ευρώ. Από τα στοιχεία προκύπτει ότι ακόμα κι αν η Ρωσία αποφασίσει να κλείσει τα σύνορά της, δεν αναμένεται να υπάρξουν σοβαρά κενά στα ράφια των υπεραγορών. Η Κύπρος δεν επηρεάζεται ούτε από το κλείσιμο συνόρων της Σερβίας, αφού δεν εισάγουμε ηλιέλαιο από την χώρα, ενώ ελάχιστες εμπορικές σχέσεις διατηρούμε με το Καζαχστάν και καθόλου με Βιετνάμ. Ζήτημα θα προκύψει αν χώρες της Ε.Ε., οι οποίες είναι μεγαλύτεροι προμηθευτές μας, αποφασίσουν να ακολουθήσουν το παράδειγμα των προαναφερόμενων.
Οι προμηθευτές
Σύμφωνα με την έκθεση για το εμπόριο εντός και εκτός Ε.Ε. για την περίοδο Ιανουαρίου- Δεκεμβρίου 2019, καταγράφονται ως κύριοι προμηθευτές της Κύπρου οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συγκεκριμένα η Ελλάδα, η Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία, η Ολλανδία, η Ισπανία, η Γαλλία και το Βέλγιο. Εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης οι περισσότερες εισαγωγές προήλθαν από τη Ρωσία, την Ελβετία και την Τουρκία. Ισχυρές εμπορικές σχέσεις διατηρεί η Κύπρος και με το Ισραήλ, την Κίνα, τη Νότια Κορέα, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ιαπωνία και την Ινδία.
Υπάρχει επάρκεια
«Δεν αναμένεται να αντιμετωπίσουμε ιδιαίτερα ζητήματα στην κυπριακή αγορά μέχρι το τέλος της καλοκαιρινής περιόδου» επισημαίνει από την πλευρά του ο υπουργός Γεωργίας Κώστας Καδής, ενώ υπογραμμίζει ότι υπάρχει επάρκεια κυπριακών προϊόντων και εδεσμάτων. Σε περιπτώσεις δε, δεν πρόκειται απλώς για επάρκεια αλλά για περίσσεια προϊόντων. Όπως για παράδειγμα για την περίπτωση του κρέατος. Προβληματισμός επικρατεί πάντως στους παραγωγούς κρέατος για το πώς θα διοχετεύσουν τις μεγάλες ποσότητες στην αγορά, αφού φέτος σε αντίθεση με το τι συνέβαινε μέχρι σήμερα, η κατανάλωση κρέατος για το πασχαλινό τραπέζι, θα είναι περιορισμένη η κατανάλωση. Αυτό μεταφράζεται ζώα, τα οποία δεν θα διατεθούν στην αγορά, σε περισσότερο κόστος συντήρησης για τους παραγωγούς/ κτηνοτρόφους αλλά και χαμηλότερες τιμές στο κρέας από τη στιγμή που θα υπάρχει μεγάλη προσφορά στην εφοδιαστική αλυσίδα και μικρή ζήτηση. Πρόκειται για εξέλιξη για την οποία υπάρχει μεγάλη ανησυχία από το σύνολο των αγροτών οι οποίοι σε επιστολή τους προς τον υπουργό Εμπορίου, αναμένεται να ζητήσει να μπει κατώτατο όριο και πλαφόν στις τιμές των προϊόντων.
Αν κλείσουν τα σύνορα
Τι θα γίνει όμως αν η Κύπρος αποφασίσει να ακολουθήσει το παράδειγμα χωρών που κλείνουν σύνορα; Ένα τέτοιο σενάριο θα ήταν καταστροφικό εξηγούν παράγοντες της αγοράς, αφού ήδη οι καθυστερήσεις σε εισαγωγές πρώτων υλών άρχισαν να μεταφράζονται σε ελλείψεις κυρίως δε στα αναλώσιμα. Σε ό,τι αφορά τα τρόφιμα, ένα τέτοιο σενάριο θα είναι όλεθρος για τους Κύπριους παραγωγούς. Ειδικά για το γάλα και τις πατάτες. Μιλώντας στην «Κ» ο διευθύνων σύμβουλος της γαλακτοβιομηχανίας «Αλάμπρα» Γιώργος Πέτρου ανέφερε στην «Κ» ότι από το σύνολο της παραγωγής χαλλουμιού το 90% διοχετεύεται για τις ανάγκες εξαγωγών, ενώ μόλις ένα 10% διοχετεύεται στην εγχώρια αγορά. Ενδεικτικό ότι στο σύνολο της παραγωγής 34 χιλιάδων τόνων χαλουμιού ετησίως, η κυπριακή αγορά απορροφά περίπου τέσσερις χιλιάδες τόνους τον χρόνο.
Τυχόν περιορισμός σε εξαγωγές θα αποτελέσει άλλο ένα κτύπημα για τους παραγωγούς, μετά και τις ζημιές που έχουν υποστεί λόγω του λουκέτου σε ξενοδοχεία και εστιατόρια. Ήδη αναφέρουν χάθηκε η μισή αγορά, αφού έκλεισαν τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια. Ως εκ τούτου τροφοδοτούνται περισσότερο οι υπεραγορές πλέον και οι εξαγωγές είναι πιο σημαντικές από ποτέ. Το χαλούμι και το γάλα είναι προϊόντα που σίγουρα δεν θα τελειώσουν από τα ράφια. Οι εξαγωγές συνεχίζουν στους ίδιους ρυθμούς, μέσω λιμανιών. Στην περίπτωση της γαλακτοβιομηχανίας Χαραλαμπίδης- Κρίστης, η εγχώρια αγορά απορροφά το 30% της παραγωγής χαλλουμιού, ενώ το 70% εξάγεται. Παρά το γεγονός ότι η υπερκατανάλωση των τελευταίων εβδομάδων έχει αυξήσει τις παρεχόμενες ποσότητες στην εγχώρια αγορά εντούτοις δεν μπορεί να αντισταθμίσει την απώλεια του κλάδου των HORECA (ξενοδοχεία, εστιατόρια, κέτερινγκ).
Κανονικά συνεχίζεται η παραγωγή και διοχέτευση ποσοτήτων στην εγχώρια και ξένες αγορές και στις πατάτες. Ωστόσο, με τη μείωση του τουρισμού στην Κύπρο, οι εξαγωγές για τους πατατοπαραγωγούς είναι ζωτικής σημασίας. Ειδικότερα από την στιγμή που από το σύνολο της παραγωγής, το 70% απευθύνεται στην ξένη αγορά και περίπου το 30% στην εγχώρια.
Διαδικτυακό κανάλι για τις λαϊκές αγορές
Προβληματισμός επικρατεί και για το τι δέον γενέσθαι με όσους παραγωγούς/φθαρτέμπορους διοχέτευαν τα προϊόντα τους στις λαϊκές αγορές οι οποίες πλέον έχουν απαγορευτεί. Οι ίδιοι οι παραγωγοί προσπαθούν πλέον να βρουν εναλλακτικές λύσεις μέσω μεσαζόντων, ενώ σκέψεις γίνονται και από το Υπουργείο Γεωργίας. Σκέψεις οι οποίες συζητήθηκαν σε πρόσφατη συνάντηση του υπουργού με τις αγροτικές οργανώσεις και αφορούν μεταξύ άλλων τους εναλλακτικούς τρόπους με τους οποίους μπορούν να διατεθούν τα προϊόντα. Ένας από αυτούς τους τρόπους που μελετάται έχει να κάνει με την αξιοποίηση της τεχνολογίας. Μελετάται το σενάριο να γίνονται λαϊκές αγορές online, αν και θα πρέπει να εξεταστεί κατά πόσο μπορεί να εφαρμοστεί. Ήδη έχει γίνεται προσπάθεια και βολιδοσκόπηση μέσα από πλατφόρμες τύπου Foody, ώστε να συμπεριληφθεί τμήμα που να ονομάζεται e-laiki market, αλλά όλα αυτά είναι σε πολύ πρώιμο στάδιο. Πρόκειται για μέτρα που μελετώνται και οι συζητήσεις αγροτών και Υπουργείου είναι σε πρώιμο στάδιο, και οι αντιδράσεις είναι πολύ συγκρατημένες. Σύμφωνα με τον Υπουργό Γεωργίας, αποφάσεις και ανακοινώσεις αναμένονται τις επόμενες μέρες.
