Καμία άλλη χώρα δεν έχει στην κατοχή τόσο μεγάλο όγκο ομολόγων όσο η Ιαπωνία, καθώς μόνο τα ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου που βρίσκονται στα θησαυροφυλάκιά της έχουν αξία άνω του 1 τρισ. δολ. Ως εκ τούτου, ακόμη και η απειροελάχιστη αλλαγή στην πολιτική χαμηλών επιτοκίων που τηρεί η Ιαπωνία προκαλεί αμέσως ωστικά κύματα πολύ πέραν των συνόρων της και έχει τη δυναμική να εξωθήσει ανοδικά τα επιτόκια σε όλο τον κόσμο. Γι’ αυτό και όταν χθες η Τράπεζα της Ιαπωνίας χαλάρωσε ελαφρώς τα στενά όρια που είχε επιβάλει στις κινήσεις ενός καίριας σημασίας ομολόγου, η είδηση αντήχησε στις αγορές ανά τον κόσμο.
Ηταν ακόμη μία ένδειξη ότι η χώρα ενδέχεται να αναθεωρήσει την πολιτική του φθηνού χρήματος που τηρεί εδώ και αρκετά χρόνια, από το 2016 και μετά, με στόχο να τονώσει τη στάσιμη ιαπωνική οικονομία. Ο παράγοντας που υποκινεί αυτή την αλλαγή της είναι η άνοδος των επιτοκίων σε άλλες οικονομίες.
Οι αυξήσεις των επιτοκίων αλλού έχουν οδηγήσει σε άνοδο τον δικό της πληθωρισμό και το γιεν σε υποχώρηση. Μετά τη διήμερη συνεδρίασή της, η Τράπεζα της Ιαπωνίας ανακοίνωσε χθες ότι θα είναι εφεξής πιο ευέλικτη σε ό,τι αφορά τις αποδόσεις των δεκαετών ομολόγων, που θα μπορούν να υπερβούν πλέον το έως τώρα άκαμπτο όριο του 0,5%. Διευκρίνισε πως η κίνηση αποσκοπεί στο να ανταποκρίνεται η νομισματική πολιτική στους όποιους κινδύνους απειλούν την οικονομική δραστηριότητα και τις τιμές. Εχουν προηγηθεί μήνες, στη διάρκεια των οποίων επικρατούσαν στην αγορά θεωρίες πως η Τράπεζα της Ιαπωνίας ετοιμάζεται να αυξήσει τα επιτόκια και να περιορίσει τον δανεισμό.
Η πολιτική του φθηνού χρήματος που τηρούσε έως τώρα η Τράπεζα της Ιαπωνίας στόχευε στην τόνωση της ζήτησης, ώστε να φθάσει ο πληθωρισμός στον στόχο του 2% καθώς οι ιθύνοντες εκτιμούσαν ότι έτσι θα τόνωναν την κερδοφορία των επιχειρήσεων και θα οδηγούσαν τους μισθούς στα επιθυμητά επίπεδα. Εν ολίγοις διατηρώντας σε χαμηλά επίπεδα τις αποδόσεις των ομολόγων και ειδικότερα των δεκαετών ομολόγων, η Ιαπωνία προσπαθούσε να τονώσει την οικονομική ανάπτυξη προσφέροντας φθηνό δανεισμό. Αυτή η προσπάθειά της όμως είχε ένα τίμημα: προκειμένου να διατηρεί τις αποδόσεις σε χαμηλά επίπεδα, η κεντρική τράπεζα αναγκαζόταν να αγοράζει τεράστιους όγκους ιαπωνικών ομολόγων.
Ο παράγοντας που υποκινεί αυτή την αλλαγή πολιτικής της είναι η άνοδος των επιτοκίων σε άλλες οικονομίες.
Στη διάρκεια του περασμένου έτους, όμως, υπέστη εντονότατες πιέσεις, καθώς οι άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες, με προεξάρχουσα βέβαια την αμερικανική Federal Reserve, άρχισαν να αυξάνουν τα επιτόκια για να ανακόψουν τον πληθωρισμό.
Στην Ιαπωνία ο πληθωρισμός δεν έφθασε ποτέ στα ύψη που γνώρισαν Ευρώπη και ΗΠΑ. Καθώς αυξάνονταν τα επιτόκια στις άλλες χώρες, τα επενδυτικά κεφάλαια εγκατέλειπαν τη χώρα αναζητώντας υψηλότερα κέρδη, με αποτέλεσμα να υποχωρεί το γιεν και να επιταχύνεται ο πληθωρισμός στη χώρα που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές τροφίμων και ενέργειας. Ετσι εδώ και ένα χρόνο ο πληθωρισμός της Ιαπωνίας, τρίτης σε μέγεθος οικονομίας στον κόσμο, έχει υπερβεί τον στόχο και τον Ιούνιο έφθασε στο 3,3%.
Οι οικονομολόγοι έχουν προειδοποιήσει πως ακόμη και μια μικρή αλλαγή πολιτικής, μια μικρή αύξηση των αποδόσεων δηλαδή, αρκεί για να εγκαταλείψουν τις διεθνείς αγορές τα ιαπωνικά επενδυτικά κεφάλαια και να επιστρέψουν μαζικά στην Ιαπωνία και στους τίτλους της. Και εκτός από τον τεράστιο όγκο αμερικανικού χρέους που ελέγχει, η Ιαπωνία έχει επίσης εκτεταμένες επενδύσεις παντού, από το χρέος της Βραζιλίας, της Αυστραλίας και της Γαλλίας μέχρι τις μονάδες παραγωγής ενέργειας στην Ευρώπη και τα επισφαλή δάνεια. Η φημολογία πως επίκειται βαθύτερη αλλαγή πολιτικής στη χώρα με κατάργηση των ελέγχων στις αποδόσεις των ομολόγων αναμένεται να δώσει ανοδική ώθηση στο γιεν και να καταφέρει πλήγμα στις αγορές ομολόγων.
Bloomberg, The New York Times
