Kathimerini.com.cy
Πραγματοποιήθηκαν την ΄Πέμπτη το απόγευμα τα αποκαλυπτήρια της προτομής του ήρωα της ΕΟΚΑ Νίκου Θεοφάνους, στο πάρκο του Αγίου Αντωνίου. Ο Νίκος Θεοφάνους έπεσε μαχόμενος την 11η Σεπτεμβρίου του 1956.
Την εκδήλωση χαιρέτησε ο υπουργός Άμυνας Χαράλαμπος Πετρίδης, ο οποίος μίλησε για τη δράση του ήρωα. "Η προτομή του ήρωα Νίκου Θεοφάνους, τα αποκαλυπτήρια της οποίας θα τελέσουμε σε λίγο, συμβολίζει την αιώνια εκτίμηση του Κυπριακού Ελληνισμού και αποτελεί ταυτόχρονα παντοτινό μάρτυρα των ηρωικών πράξεών του, κατά τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1955-1959.
Ο ήρωας, ποιητής, συγγραφέας και αθλητής Νίκος Θεοφάνους πέρασε στο πάνθεο των αθανάτων τη νύκτα της 11ης Σεπτεμβρίου 1956, μετά από δολοφονικά πυρά που δέχθηκε από τους Βρετανούς, όταν προσπάθησε να διαφύγει της σύλληψής του πηδώντας από το εν κινήσει στρατιωτικό όχημα στο οποίο τον επιβίβασαν.
Με τον ηρωικό του θάνατο, αλλά και τις πράξεις του, τίμησε με τον καλύτερο τρόπο την οικογένεια, την καταγωγή του και την ένδοξη ελληνική ιστορία του τόπου μας. Με αγωνιστικότητα, θάρρος και λεβεντιά αντιστάθηκε στον ξένο κατακτητή, τοποθετώντας πάνω από την ίδια του τη ζωή και την οικογένειά του, την πατρίδα και την ελευθερία της" ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ο Δήμαρχος Λευκωσίας Κωνσταντίνος Γιωρκάτζης χαιρέτισε την εκδήλωση εκφράζοντας τη συγκίνησή του και τη χαρά του που έστω και τώρα πραγματοποιήθηκε η προτομή. Στην εκδήλωση τραγούδησε και η χορωδία των συνδέσων αγωνιστών της ΕΟΚΑ, ενώ σύντομη ομιλία έκανε ο Πρόεδρος του Συμβουλίου Ιστορικής Μνήμης της ΕΟΚΑ Ανδρέας Μεϊμαρίδης
Για τη ζωή του ήρωα μίλησε η οικογένεια του Νίκου Θεοφάνους και συγκεκριμένα ο ανηψιός του Ματθαίος Οικονομίδης.
Αυτούσια η ομιλία:
Κύριε Υπουργέ, Κύριε Δήμαρχε, Κύριε Πρόεδρε του ΣΙΜΑΕ, Έντιμοι Φίλοι, με αισθήματα συγκίνησης κι ευφροσύνης η οικογένειά μας καταθέτει ευχαριστίες ευγνώμονες στην πολιτεία κι όλους εσάς που τιμάτε με την ευγενική σας παρουσία την σημαίνουσα για όλους μας επιμνημόσυνη τελετή.
Ο Νικόλαος Θεοφάνους γεννήθηκε στο Κάιρο της Αιγύπτου το Δεκέμβριο 1936, από Κύπριους γονείς ελληνικής καταγωγής. Η οικογένειά του παλιννόστησε στην Κύπρο μετά και τις βιαιοπραγίες κατά των ξένων, το 1949. Ως αριστούχος της Εμπορικής Σχολής Σαμουήλ, προσελήφθη στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος. Ο Νικόλαος υπήρξε ποιητής και συγγραφέας. Διακρίθηκε ως ποδοσφαιριστής στον Ολυμπιακό Λευκωσίας, στην άρση βαρών και ως κύριο στέλεχος της πρωτοσύστατης ορχήστρας πνευστών της Φιλαρμονικής Λευκωσίας.
Με καθολική αφοσίωση εξαρχής υπηρέτησε την ΕΟΚΑ ενταγμένος στις ομάδες κρούσεως της Λευκωσίας. Συμμετείχε μετά των συντρόφων του σε αρκετές αποστολές αυτοκτονίας εντός της πόλης της Λευκωσίας, όπως στην πολυσύχναστη οδό Λήδρας, στη λέσχη Άγγλων αξιωματικών επί της οδού Πλουτάρχου, στην οδό Σμύρνης στην Παλλουριώτισσα, πλησίον της Αγίας Βαρβάρας στο Καϊμακλί, στο στρατόπεδο BMH, στη φρουρά της Πύλης Πάφου και αλλαχού. Μερικούς μήνες προ του ηρωικού θανάτου του, ο Νικόλαος Θεοφάνους είχε υποστεί τα φρικτά βασανιστήρια της Ομορφίτας, όταν κατόπιν προδοσίας αιφνιδίως συνελήφθη μεσάνυκτα εφόσον όμως επιτυχώς προηγήθηκε μεταφορά οπλισμού από το κοιμητήριο Παλλουριωτίσσης. Ωστόσο παρέμεινε ακλόνητος στο ήθος, στις αξίες και το μεγαλείο της Οργάνωσης την οποία υπηρέτησε μέχρι τελευταίας ρανίδας του αίματός του. Αφέθηκε ελεύθερος εφόσον ουδέν είχε μαρτυρήσει. Στη μητέρα του παραδόθηκε πορφυρό από ελληνικό αίμα και κουρελιασμένο, το λευκό του υποκάμισο.
Λίγες μέρες αργότερα, κατόπιν προδοσίας και πάλι υπό συγκεκριμένου και σεσημασμένου, διαφυγόντος στην Αγγλία προσώπου που είχε αρχικά ενταχθεί στην Οργάνωση, συνελήφθη υπό των βρετανικών στρατευμάτων στη διάβαση Αγύρτας, ενώ κατευθυνόταν εποχούμενος προς Κερύνεια προκειμένου να παραλάβει συγκεκριμένο οπλισμό. Αρνούμενος να υποστεί την προσβολή της σύλληψης αποπειράθηκε να δραπετεύσει, πραγματοποιώντας άλμα από το εν κινήσει στρατιωτικό όχημα, παρασύροντας στο θάνατο έναν εκ των δεσμοφυλάκων. Τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας, με καταιγιστικά πυρά κατόρθωσαν να τον τραυματίσουν σχεδόν θανάσιμα. Εις εξ αυτών, οργισμένος από το θάνατο του Βρετανού συντρόφου του, με την ξιφολόγχη τον έπληξε ενώ βρίσκονταν αιμόφυρτος στο έδαφος.
Ο Νικόλαος Θεοφάνους εξέπνευσε στο νοσοκομείο Κερύνειας την εσπέρα της ίδιας μέρας, 11 Σεπτεμβρίου 1956, ώρα 19:00. Οι οικείοι του πληροφορήθηκαν το θάνατό του από τον ημερήσιο τύπο την επόμενη μέρα. Όταν μετά πάροδο δύο ετών ο πατέρας του Δημήτρης Θεοφάνους τυχαία αντάμωσε το Δρ. Ζήνωνα Πάνο, ο οποίος ευρισκόταν ως ιατρός πλάι στον ετοιμοθάνατο αγωνιστή, του υπέβαλε το ερώτημα ποια ήταν η τελευταία ίσως επιθυμία του Νικολάου. Ο Δρ. Πάνος τον διαβεβαίωσε πως το παιδί του δεν ζήτησε τίποτα και κανέναν. Ευρισκόμενος σε επιθανάτιο παραλήρημα, αναφωνούσε επανειλημμένα ξεψυχώντας με όση δύναμη του είχε απομείνει: ‘‘Άγγλοι θα πεθάνετε… Ζήτω η ΕΟΚΑ… Ζήτω ο Αρχηγός Διγενής…’’
Δεν ήταν καθόλου τυχαίος και περιστασιακός ο υπό αναφορά ήρωας. Ο παππούς του Ηρακλής Θεοφάνους έφερε δια βίου σοβαρό τραύμα στα πόδια από συμμετοχή στον ατυχή πόλεμο του 1897. Ο πατέρας του, Δημήτρης Θεοφάνους, εθελοντικά υπηρέτησε στον Αγγλικό Στρατό κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο εκ πατρός θείος του ήρωα Λουκάς Θεοφάνους υπηρέτησε εθελοντικά στους Βαλκανικούς Πολέμους και τη Μικρασιατική Εκστρατεία επί δέκα συναπτά έτη, υποκείμενος σε παντοειδείς κακουχίες. Ο μεγαλύτερος αδελφός του ήρωα, Ηρακλής Θεοφάνους, υπηρέτησε στο Βρετανικό Πολεμικό Ναυτικό κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και προνομιακά συμμετείχε στις μάχες του Τομπρούκ και του Ελ Αλαμέιν. Λόγω της εμπειρογνωμοσύνης του, υπήρξε εις εκ των πρωτεργατών της ΕΟΚΑ, πλάι στο Γρηγόρη Αυξεντίου και τον Κυριάκο Μάτση εκπαιδεύοντας στο σωματείο της Ανόρθωσης Αμμοχώστου τα βλαστάρια της Οργάνωσης.
Αυγερινός κι Αποσπερίτης, ο Νικόλαος Θεοφάνους έμεινε να μας θυμίζει στον Καρλ Γιάσπερς πως οι νεκροί είναι παρόντες τη στιγμή που τα αντικείμενα χάθηκαν για πάντα. Για να μην καταλήξουμε στη φοβερή προειδοποίηση του Όσβαλντ Σπέγκλερ, πως ο δυτικός πολιτισμός χωρίς φως ελληνικό μοιραία θα εισέλθει στη φάση της δραματικής του δύσης.
Στο Δίπυλο, στον Κεραμεικό, το 430 π.Χ. όταν απάγγελλε τον αθάνατο επιτάφιο λόγο του ο οξύτερος πολιτικός νους που γέννησε ο αρχαίος κόσμος, προφητικά είμαι βέβαιος διαλάμβανε στους καλώς αθλήσαντες και στεφανωθέντες και το Νικόλαο Θεοφάνους του Δημητρίου και της Αναστασίας.
Το εύδαιμον το ελεύθερον το δε ελεύθερον το εύψυχον.
Αγήρως έστω Αυτού η μνήμη.
Φωτογραφίες από τα αποκαλυπτήρια της προτομής:
Ο Υπουργός Άμυνας, Χαράλαμπος Πετρίδης.
Ο Δήμαρχος Λευκωσίας, Κωνσταντίνος Γιωρκάτζης.
Ο Ματθαίος Οικονομίδης, μέλος της οικογενείας του Ήρωα.
Ο Ανδρέας Μεϊμαρίδης, Αγωνιστης της ΕΟΚΑ.
Στη μέση η Μαρία Στυλιανού - Λοττίδη, Επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και στα δεξιά ο Δήμαρχος Λευκωσίας, Κωνσταντίνος Γιωρκάτζης.
Στα αριστερά ο Υπουργός Άμυνας, Χαράλαμπος Πετρίδης και ο Επίσκοπος Μεσαορίας Γρηγόριος. Στα δεξιά ο Δήμαρχος Λευκωσίας, Κωνσταντίνος Γιωρκάτζης και ο Αγωνιστης της ΕΟΚΑ, Ανδρέας Μεϊμαρίδης.
Ο Δημήτρης Λοττίδης, Εκδότης της «Καθημερινής», ανιψιός του ήρωα.
Η οικογένεια του Ήρωα Νικόλαου Θεοφάνους.
