Οι νέες καταγγελίες μαθητριών για καθ’ισχυρισμό σεξουαλική παρενόχληση από τον διευθυντή τους στην Κύπρο, την ίδια ώρα που στην Ελλάδα ανοίγει ο ασκός του Αιόλου με τις αποκαλύψεις που αφορούν το ίδρυμα «Κιβωτός του Κόσμου» συνθέτουν το γκρίζο σκηνικό της επικαιρότητας τις τελευταίες ημέρες. Η πορεία των ερευνών, οι διαδικασίες αλλά και το προφίλ των δραστών τίθενται στο μικροσκόπιο, εξάγοντας αφενός χρήσιμα συμπεράσματα ως προς την χρησιμότητα των μηχανισμών και αφετέρου χτυπώντας το καμπανάκι για τυχόν ύποπτες συμπεριφορές στο στενό περιβάλλον, που μπορούν να κινητοποιήσουν την αποτροπή παρόμοιων εγκλημάτων.
«Δεν αμφισβητούμε ποτέ κανένα παιδί, στόχος μας είναι η προστασία τους» προσθέτοντας πως στην συντριπτική πλειοψηφία ο ύποπτος/δράστης είναι πρόσωπο του στενού κύκλου του παιδιού.
Η διαδικασία διερεύνησης και αξιολόγησης
Σημαντικό σε αυτό το στάδιο είναι να γνωρίζουμε τα βήματα της διαδικασίας που ακολουθείται, τόσο για να γίνει μία αναφορά ή καταγγελία, όσο και για το πώς εξελίσσεται η διερεύνηση στη συνέχεια. Οι υποθέσεις λοιπόν που αφορούν σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων-παιδιών αποτελούν αρμοδιότητα του ΤΑΕ Αρχηγείου και τον Κλάδο Διερεύνησης Αδικημάτων Σεξουαλικής Κακοποίησης Ανηλίκων και υπάγεται στην Υποδιεύθυνση Διαχείρισης Υποθέσεων Ευάλωτων Προσώπων. Όλες οι καταγγελίες/αναφορές τίθενται υπό διερεύνηση από την ειδική ανακριτική ομάδα που έχει καταρτιστεί και περιλαμβάνει 10 πρόσωπα σε όλες τις επαρχίες. Οποιοσδήποτε πολίτης μπορεί να σπεύσει σε αστυνομικό σταθμό και να προβεί σε καταγγελία, ενώ αμέσως μετά αυτή προωθείται με την αρμόδια υπηρεσία να τυγχάνει ενημέρωσης και αρχίζει η διερεύνηση. Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε η Βοηθός Διευθύντρια Τμήματος Καταπολέμησης Εγκλήματος και Διευθύντρια Υποδιεύθυνσης Διαχείρισης Υποθέσεων Ευάλωτων Προσώπων του Αρχηγείου της Αστυνομίας, Κυριακή Λαμπριανίδου μιλώντας στην «Καθημερινή» καταγγελίες μπορούν να γίνουν και ανώνυμα -αφού αρκετοί είναι αυτοί που φοβούνται να προβούν σε αναφορά αυτοπροσώπως- μέσω τηλεφώνου και διερευνώνται κανονικά.
Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα που μας παρέθεσε, αφορούσε καταγγελία που έγινε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και στην εξέλιξη της διερεύνησης αποδείχθηκε ιδιαίτερα σοβαρή. Όλα τα παιδιά που ενδέχεται να τύχουν χειρισμού σε αυτό το πλαίσιο αξιολογούνται και στηρίζονται από τους ψυχολόγους που βρίσκονται στο «Σπίτι του Παιδιού». Εκεί λαμβάνονται όλες οι καταθέσεις, με το χώρο να είναι ειδικά διαμορφωμένος και φιλικός προς τα παιδιά, με σκοπό να νιώθουν άνετα. Όλες οι καταθέσεις των παιδιών οπτικογραφούνται και μετά τη λήψη τους αξιολογούνται ενώ όπου προκύπτει στοιχειοθέτηση συνεχίζει ποινικά.
Ποιες οι διαφορές Κύπρου-Ελλάδας; - Παιδιά του κράτους τονίζει η Επίτροπος
Μιλώντας νωρίτερα στην «Διασπορά Ειδήσεων» στον ΣΠΟΡ FM 95,0 η Επίτροπος Προστασίας Δικαιωμάτων του Παιδιού, Δέσπω Μιχαηλίδου, κληθείσα να σχολιάσει τις τελευταίες εξελίξεις σε Κύπρο και Ελλάδα ανέφερε πως το Γραφείο της έχει προβεί σε επιτόπιες επισκέψεις και συναντήσεις με παιδιά και ΜΚΟ παραπέμποντας στην έρευνα 67 σελίδων που έχει συνταχθεί. Αναφερόμενη στις διαφορές Ελλάδας και Κύπρου στο θέμα της κακοποίησης ανηλίκων, επέδειξε ως σημαντικότερο πυλώνα το γεγονός ότι στη χώρα μας τα παιδιά αυτά, είναι παιδιά του κράτους ενώ στην Ελλάδα το θεσμικό πλαίσιο λειτουργεί ιδιωτικά και όχι κρατικά βασισμένο στον εθελοντισμό. Η υφυπουργός Πρόνοιας αναλαμβάνει ουσιαστικά δια νόμου την φροντίδα -στη θέση των γονέων- αναθέτοντας ουσιαστικά την κηδεμονία στην ανάλογη διευθύντρια υπηρεσιών πρόνοιας. Η Επίτροπος υπογράμμισε πως έχουν εξεταστεί διάφορα παράπονα που αφορούν την φροντίδα, την επιτήρηση, υποθέσεις συγκρούσεων και πειθαρχίας, υποδομών και στελέχωσης ιδρυμάτων χωρίς όμως να έχει διαπιστωθεί στο παρόν στάδιο οποιοδήποτε παράπονο που να σχετίζεται με σεξουαλική κακοποίηση. Σε περίπτωση που διαπιστωθεί κάτι τέτοιο η Επίτροπος δύναται να παρέμβει ακόμα και αυταπάγγελτα.
Κενά, ασφαλιστικές δικλείδες και περιστατικά με τη γλώσσα των αριθμών
Υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης των διαδικασιών διερεύνησης και αξιολόγησης; Ο κύριος όγκος καθυστερήσεων εντοπίζεται στην εκδίκαση. Αυτό επιβεβαίωσε η Κυριακή Λαμπριανίδου μιλώντας στην «Καθημερινή» ενώ πρόσθεσε πως παρά το γεγονός πως η χώρα μας είναι πολύ προχωρημένη σε αυτό τον τομέα πάντοτε υπάρχει χώρος για βελτιώσεις, φέρνοντας ως παράδειγμα το αίτημα τροποποίησης νομοθεσίας για επιτάχυνση διαδικασιών. Ενισχύοντας τις αναφορές για την καλή δουλειά που γίνεται σε αυτό τον τομέα αναφέρθηκε σε πολυθεματικές συναντήσεις που πραγματοποιούνται σε εβδομαδιαία βάση στο «Σπίτι του Παιδιού» στις οποίες παρίστανται το Γραφείο Ευημερίας, η Αστυνομία, οι Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας, το Υπουργείο Παιδείας και λειτουργοί που εκπροσωπούν την δομή και στις οποίες συζητούνται εκτενώς όλες οι υπό διερεύνηση υποθέσεις.
Ας δούμε όμως τα περιστατικά κακοποίησης με τη γλώσσα των αριθμών. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία για το 2020 έφτασαν ενώπιον των Αρχών 197 καταγγελίες, ενώ το 2021 ο αριθμός ανήλθε στις 278. Για την τρέχουσα ημερολογιακή χρονιά ο αριθμός των αναφορών προσεγγίζει τις 260, περίπου 750 καταγγελίες σε 3 χρόνια συνολικά. Τουλάχιστον το 1/3 εξ’αυτών των υποθέσεων παρουσιάζεται ενώπιον δικαστηρίου. Τι συμβαίνει όμως με τις υπόλοιπες; Αρκετές είναι οι περιπτώσεις εκείνες όπου τα παιδιά μετά την οπτικογραφημένη κατάθεση δε θέλησαν να συνεργαστούν περαιτέρω, ενώ ένας αριθμός υποθέσεων δεν παρουσιάζονται στο δικαστήριο ή αποσύρουν στην συνέχεια την μαρτυρία. Αντιλαμβανόμενοι τη δυσκολία του εγχειρήματος της στοιχειοθέτησης μιας καταγγελίας, αφού σε πολλές περιπτώσεις είναι από δύσκολη μέχρι αδύνατη η ιατροδικαστική επιβεβαίωση (όταν πρόκειται π.χ για αγγίγματα) η Βοηθός Διευθύντρια Τμήματος Καταπολέμησης Εγκλήματος και Διευθύντρια Υποδιεύθυνσης Διαχείρισης Υποθέσεων Ευάλωτων Προσώπων του Αρχηγείου της Αστυνομίας, Κυριακή Λαμπριανίδου δήλωσε κατηγορηματικά: «Δεν αμφισβητούμε ποτέ κανένα παιδί, στόχος μας είναι η προστασία τους» προσθέτοντας πως στην συντριπτική πλειοψηφία ο ύποπτος/δράστης είναι πρόσωπο του στενού κύκλου του παιδιού. Προφίλ δράστη δε μπορεί να διαμορφωθεί με ασφάλεια καθώς έχουν εντοπιστεί άτομα διαφόρων ηλικιών και προερχόμενα από όλες τις κοινωνικές τάξεις. Στόχο αποτελούν συνήθως πιο ευάλωτα παιδιά, με τέτοια να χαρακτηρίζονται για παράδειγμα παιδιά που περνούν πολύ χρόνο μόνα λόγω απουσίας των γονέων για δουλειά ή άλλες υποχρεώσεις.
