Kathimerini.gr
Με το κλείσιμο της κάλπης των ευρωεκλογών ξεκινάει επισήμως η «μάχη» για τα πρόσωπα που θα ηγηθούν των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων για τον επόμενο πενταετή κύκλο. Τα στοιχήματα δίνουν και παίρνουν εδώ και καιρό στη «φούσκα» των Βρυξελλών για το εάν θα παραμείνει η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επικεφαλής της Κομισιόν, για το ποιος θα αναλάβει τα ηνία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και εάν η Ρομπέρτα Μέτσολα θα συνεχίσει ως πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Το 2019, όταν αναλάμβανε για πρώτη φορά την προεδρία του εκτελεστικού οργάνου της Ε.Ε., η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ευαγγελιζόταν μια «γεωπολιτική» Κομισιόν.
Σήμερα, ο πόλεμος στην Ουκρανία και η μάχη της Ευρώπης έναντι διαρκών κρίσεων υπαγορεύουν ήδη τις προτεραιότητές της: στήριξη (για όσο χρειαστεί) της Ουκρανίας έναντι της Ρωσίας, προετοιμασία επόμενης διεύρυνσης, μετασχηματισμός της οικονομίας και προπάντων ενίσχυση της κοινής άμυνας και ασφάλειας. Η τελευταία επιτακτική ανάγκη αναθεωρεί μάλιστα τα θεμέλια του κοινού ευρωπαϊκού πρότζεκτ διαφύλαξης της ειρήνης.
Η Γερμανίδα νυν πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παραμένει το φαβορί για να ηγηθεί του εκτελεστικού οργάνου της Ε.Ε., παρά τα συνεχή δημοσιεύματα που θέλουν τον Εμανουέλ Μακρόν να προτείνει τον Μάριο Ντράγκι για τη θέση της.
Την επαύριον των ευρωεκλογών ξεκινάει το «κλασικό παζάρι» των Βρυξελλών για την ηγεσία της Ε.Ε. Βασικοί παράγοντες που καθορίζουν τις σχετικές διαπραγματεύσεις –που παραπέμπουν ενίοτε στο παιδικό παιχνίδι «μουσικές καρέκλες»– είναι: οι πολιτικοί συσχετισμοί που θα προκύψουν (ποιες θα είναι οι πρώτες πολιτικές δυνάμεις, πώς θα καταλήξει ο διαμοιρασμός εδρών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και οι μετεκλογικές συνεργασίες), η εξισορρόπηση φύλων και η γεωγραφική κατανομή, εξηγεί στην «Κ» Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Πρώτο επίσημο «ραντεβού» για αξιολόγηση των εκλογικών αποτελεσμάτων και πιθανών υποψηφίων η 17η Ιουνίου, με δείπνο των 27 Ευρωπαίων ηγετών στις Βρυξέλλες και ενώ θα έχουν ήδη προηγηθεί ανεπίσημες συνομιλίες –στο περιθώριο της συνάντησης των ηγετών του G7 σε ιταλικό θέρετρο της Απουλίας– με οικοδέσποινα την Τζόρτζια Μελόνι, η χώρα της οποίας ασκεί την προεδρία του G7 και τη συμμετοχή της προέδρου της Κομισιόν και του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Δεύτερη φάση του «παζαριού» αναμένεται στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 27-28 Ιουνίου με βασικό στόχο την έγκριση των προέδρων των τριών θεσμικών οργάνων: Κομισιόν, Συμβουλίου και Κοινοβουλίου. Στην ενδεχόμενη περίπτωση που κατά τη διάρκεια του διημέρου δεν ολοκληρωθούν επιτυχώς οι διαπραγματεύσεις, η συζήτηση θα μεταφερθεί για τον Σεπτέμβριο, αν και μοιάζει απίθανο σενάριο, λόγω της χρονικής «πίεσης» ολοκλήρωσης του τρέχοντος θεσμικού κύκλου την 1η Nοεμβρίου και της σύγκλησης της πρώτης ολομέλειας του Ευρωκοινοβουλίου στις 16 Ιουλίου.
Αν και ποτέ κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος –η «ανατροπή» το 2019 με την τελική επιλογή της Φον ντερ Λάιεν έναντι του επικεφαλής υποψηφίου του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) Μάνφρεντ Βέμπερ για την προεδρία της Κομισιόν είναι άλλωστε χαρακτηριστική–, αναλυτές και Ευρωπαίοι διπλωμάτες προβλέπουν για την «Κ» τα πρόσωπα που θα ηγηθούν των ευρωπαϊκών θεσμών την επόμενη πενταετία.
Τα «στοιχήματα»
Η Γερμανίδα νυν πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παραμένει το φαβορί για να ηγηθεί του εκτελεστικού οργάνου της Ε.Ε. έναντι των υποψηφίων αντιπάλων της άλλων πολιτικών ευρωομάδων, αν και η πλατφόρμα προγνωστικών Range δίνει περίπου 70% (έναντι 85% προηγουμένως) πιθανότητα επανεκλογής της.
Οι προβλέψεις βασίζονται στο γεγονός ότι το ΕΛΚ, του οποίου αποτελεί την «εκλεκτή» υποψήφια –σύμφωνα με όλες τις δημοσκοπήσεις– θα βγει πρώτο και παραδοσιακά θα επιδιώξει να κρατήσει την προεδρία της Κομισιόν. Πέραν των δημοσκοπήσεων, η Φον ντερ Λάιεν παραμένει αντικειμενικά η καλύτερη υποψήφια, επισημαίνει ο Βολφάνγκο Πίκολι, συμπρόεδρος και σύμβουλος πολιτικού κινδύνου της εταιρείας Teneo, καθώς ηγήθηκε αποτελεσματικά σε δύσκολες περιόδους (πανδημία, ενεργειακή κρίση, πόλεμος στην Ουκρανία), παρά το γεγονός ότι επί της ουσίας αδιαφορούσε για τη γνώμη του κολεγίου της και βασιζόταν στη μικρή ομάδα συμβούλων της υπό τον στενό συνεργάτη της Μπγιορν Ζάιμπερτ. Λόγω και των ιδιαίτερων συνθηκών της προηγούμενης πενταετίας έγινε αδιαμφισβήτητα το «πρόσωπο της Ευρώπης», συμπληρώνει Ευρωπαίος διπλωμάτης, κάτι που δεν κατόρθωσαν προκάτοχοί της.
Σύμβουλος της γαλλικής κυβέρνησης, εξάλλου, προσθέτει ότι παραμένει ισχυρή υποψηφιότητα, παρά τα διαρκή δημοσιεύματα που θέλουν τον Εμανουέλ Μακρόν να προτείνει τον Μάριο Ντράγκι για τη θέση της. Βέβαια, ο ίδιος προσθέτει ότι τίποτα δεν αποτελεί «λευκή επιταγή» και ότι όλα θα εξαρτηθούν από τις δεσμεύσεις και τις προτεραιότητες της νέας πενταετίας, καθώς ο Γάλλος πρόεδρος έχει ήδη περιγράψει πρόσφατα στη Σορβόννη τις προκλήσεις της επόμενης μέρας για την Ευρώπη.
Βασικό παράγοντα στην τελική απόφαση του Μακρόν –που άλλωστε ήταν εκείνος που την έχρισε «βασίλισσα» το 2019– θα είναι το χαρτοφυλάκιο που θα δώσει στη Γαλλία (είτε της Αμυνας είτε των Επενδύσεων – Οικονομίας) και εάν στο γραφείο της προστεθεί άνθρωπος του Γάλλου προέδρου, με το όνομα του πρώην συμβούλου του Αλεξάντρ Αντάμ να ακούγεται εσχάτως στους διαδρόμους του Μπερλεμόντ. Λίγοι είναι εκείνοι που θεωρούν ότι ο λόγος του συμπατριώτη της καγκελαρίου Ολαφ Σολτς θα έχει ιδιαίτερη βαρύτητα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αν και πρόσφατα υπήρξαν σαφείς προειδοποιήσεις του προς το ΕΛΚ και τη Φον ντερ Λάιεν να μη συνεργαστούν με κανένα κόμμα της Ακροδεξιάς ή της εθνικιστικής Δεξιάς που αντιπροσωπεύει η ευρωομάδα των Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR) όπου ανήκει το κόμμα της Τζόρτζια Μελόνι. Με τουλάχιστον 12 ηγέτες –που ανήκουν στο ΕΛΚ εντός του Συμβουλίου– η έγκριση της Φον ντερ Λάιεν φαίνεται εξαιρετικά πιθανή, όμως η ακόλουθη εκλογή της στο Ευρωκοινοβούλιο δεν θα είναι «περίπατος», συμφωνούν αναλυτές και διπλωμάτες, καθώς εκεί η υποψήφια πρόεδρος δεν μπορεί να υποσχεθεί τα πάντα στους πάντες.
Εφόσον είναι μυστική η ψηφοφορία, κανένας υποψήφιος δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι θα ψηφιστεί ακόμη και από μέλη του ίδιου του κόμματός του, με αναλυτές να δίνουν πρόσφατα 40% πιθανότητα εκλογής της. Ο Αλμπέρτο Αλεμάνο, καθηγητής Δικαίου της Ε.Ε. στο Πανεπιστήμιο HEC του Παρισιού, υπενθυμίζει εξάλλου ότι και οι Γάλλοι δεξιοί του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, αλλά και το ιταλικό κεντροδεξιό κόμμα Φόρτσα Ιτάλια δεν επιθυμούν ανανέωση της θητείας της. Παρά το γεγονός ότι οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το ΕΛΚ μπορεί να σχηματίσει «πλειοψηφία φον ντερ Λάιεν» μαζί με τους Σοσιαλιστές και τη φιλελεύθερη – κεντρώα συμμαχία Renew, η έγκρισή της παραμένει «οριακή». Ο Ιταλός καθηγητής, άλλωστε, υπενθυμίζει ότι το 2019 εξελέγη με μόλις εννέα ψήφους διαφορά. Για τον λόγο αυτό, άλλωστε, και στα τρία ντιμπέιτ μεταξύ των βασικών υποψηφίων για την προεδρία της Κομισιόν, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αρνήθηκε να αποκλείσει συνεργασία με την ευρωομάδα ECR της Τζόρτζια Μελόνι εντός του Ευρωκοινοβουλίου. Η αποστροφή της στο τελευταίο ντιμπέιτ ήταν μάλιστα χαρακτηριστική: «Θα είμαι ξεκάθαρη. (…) Μιλάω για μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Θέλω να δω σε ποια ομάδα θα βρεθούν. Και μετά θα εργαστούμε με εκείνες τις ομάδες που είναι ξεκάθαρα φιλοευρωπαϊκές, υπέρ της Ουκρανίας, εναντίον του Πούτιν και υπέρ του κράτους δικαίου».
Η Γερμανίδα πολιτικός εμφανίζεται έτοιμη να δώσει ίσως την πιο σημαντική πολιτική «μάχη» της ζωής της –για να παραμείνει στο Μπερλεμόντ– στην «αρένα» του Ευρωκοινοβουλίου. Υπέρ της λειτουργεί πάντως η τρέχουσα γεωπολιτική αναταραχή σε παγκόσμιο επίπεδο, από τον πόλεμο στην Ουκρανία έως τη Μέση Ανατολή και την ανατολική Ασία και η πιθανή εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, σημειώνει σύμβουλος της γαλλικής κυβέρνησης. Ανανέωση της θητείας της Φον ντερ Λάιεν θα σημάνει συνέχεια και σταθερότητα σε ένα όλο και πιο ασταθές πολιτικό και γεωπολιτικό περιβάλλον, προσθέτει.
Εναλλακτικά σενάρια
Στη ζωή –όπως και φυσικά στην πολιτική– υπάρχουν πάντα και οι ανατροπές, όπως συνέβη εξάλλου το 2019. Για τον Βολφάνγκο Πίκολι, πάντως, «η μόνη περίπτωση να ακουστεί εναλλακτικό πρόσωπο έναντι της Φον ντερ Λάιεν θα συμβεί εάν εκτροχιαστεί η υποψηφιότητά της στο Ευρωκοινοβούλιο». Παρά το γεγονός ότι ουσιαστικά δεν διεξάγονται επίσημα διαπραγματεύσεις για ένα τέτοιο σενάριο, δύο ονόματα βρίσκονται ήδη στο «κάδρο» λόγω κυρίως των συνεχιζόμενων σχετικών δημοσιευμάτων: των πρωθυπουργών της Ελλάδας Κυριάκου Μητσοτάκη και Κροατίας Αντρέι Πλένκοβιτς – αμφότεροι ισχυροί ηγέτες εντός του ΕΛΚ. Ευρωπαίοι διπλωμάτες και αναλυτές, ωστόσο, σημειώνουν ότι οι χώρες τους είναι αφενός μικρής ισχύος, αφετέρου ο δεύτερος μόλις σχημάτισε κυβέρνηση και ο πρώτος έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν τον ενδιαφέρει μια τέτοια θέση.
Το κυριότερο όμως –επισημαίνουν οι ίδιες πηγές–, εάν απορριφθεί η υποψηφιότητα Φον ντερ Λάιεν, στο Ευρωκοινοβούλιο θα προκληθεί «ντόμινο» (domino effect) και για τις άλλες ανώτατες θέσεις στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Υπογραμμίζουν παράλληλα τους παράγοντες: των πολιτικών δυνάμεων, της γεωγραφίας και της εξισορρόπησης φύλων.
Κοινοβούλιο και Συμβούλιο
Ακριβώς αυτοί οι παράγοντες θα δώσουν πιθανότατα πολιτική «συνέχεια» στο Ευρωκοινοβούλιο για τη Ρομπέρτα Μέτσολα, εξηγούν αναλυτές.
Η Μαλτέζα πολιτικός του ΕΛΚ θα συνεχίσει για ακόμη 2,5 χρόνια θητείας, την οποία πιθανότατα θα «μοιραστεί» με κάποιον ή κάποια πολιτικό από την ευρωομάδα των Σοσιαλιστών (όπως συνέβη και το 2019).
Η Ρομπέρτα Μέτσολα θα συνεχίσει για ακόμη 2,5 χρόνια τη θητεία της στην προεδρία του Ευρωκοινοβουλίου. Σε ό,τι αφορά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ως φαβορί προβάλλει ο Πορτογάλος τέως πρωθυπουργός Αντόνιο Κόστα, ενώ εκτός «κάδρου» φαίνεται να μένει ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ, εξαιτίας της πολιτικής αναταραχής στη χώρα του.
Το όνομα του Πορτογάλου τέως πρωθυπουργού Αντόνιο Κόστα παραμένει «φαβορί» για το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Οι Σοσιαλιστές –αυτή τη φορά– επιμένουν να πάρουν τη θέση αυτή, που έλαβαν το 2019 οι Φιλελεύθεροι, σημειώνουν αναλυτές.
Ο Κόστα –παρά την εμπλοκή του ονόματός του σε σκάνδαλο– εκτιμάται ως επιλογή που θα βρει σύμφωνες τις περισσότερες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, περιλαμβανομένης και της Βουδαπέστης.
Σε αντίθετη περίπτωση υπάρχει η εναλλακτική της Δανής πρωθυπουργού Μέτε Φρέντρικσεν, ενώ η πρόσφατη πολιτική αναταραχή στην Ισπανία αφήνει εκτός «κάδρου» τον Πέδρο Σάντσεθ, εκτιμά Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Εάν ο Κόστα θα είναι ο νέος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τότε για τη θέση του επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, θέση που κατέχει ο Ισπανός Ζοσέπ Μπορέλ, ή του νέου επιτρόπου Αμυνας και Ασφάλειας απομένουν δύο «κουτάκια» να τσεκαριστούν – για να ικανοποιηθούν και άλλες πολιτικές ευρωομάδες και η γεωγραφική ισορροπία: οι φιλελεύθεροι (Renew), το ECR (αν βγει τρίτο), αλλά και η κεντρική – ανατολική Ευρώπη. Για τις θέσεις αυτές ακούγονται καιρό τα ονόματα της Εσθονής πρωθυπουργού Κάγια Κάλας (Renew), του Πολωνού υπουργού Εξωτερικών Ράντοσλαβ Σικόρσκι (ΕΛΚ) και του Τσέχου πρωθυπουργού Πιετρ Φιάλα (ECR).
