Kathimerini.gr
Βασίλης Ανδριανόπουλος
Πριν από μερικές ημέρες το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε κανονισμό βάσει του οποίου επιτρέπεται στην Ε.Ε. να απαγορεύει την πώληση, εισαγωγή και εξαγωγή αγαθών που παράγονται με καταναγκαστική εργασία. Αντίστοιχος νόμος έχει περάσει και από τις ΗΠΑ στα τέλη του 2021. Πρόκειται για μια απόφαση που σύμφωνα με αναλυτές, ήρθε ως συνέχεια έντονων ανησυχιών, που σχετίζονται κυρίως με την καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξαιτίας καταναγκαστικής εργασίας στην περιοχή Σιντζιάνγκ της Κίνας. Στο επίκεντρο των ερευνών αναφορικά με το αν τα προϊόντα τους παράγονται μέσω καταναγκαστικής εργασίας, έχουν βρεθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα οι δύο κινεζικοί κολοσσοί διαδικτυακής πώλησης Temu και Shein. Η αξία των δύο εταιρειών ανέρχεται πλέον σε πολλές δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ.
Ο νόμος των ΗΠΑ
Μολονότι Temu και Shein είναι δύο παρόμοιες εταιρείες αναφορικά με τις χαμηλές τιμές και τις εκστρατείες μάρκετινγκ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έχουν διαφορετικά επιχειρηματικά μοντέλα. Η Temu είναι ο μεσάζων μεταξύ των εργοστασίων και των καταναλωτών, ενώ η Shein αγοράζει ρούχα από εργοστάσια, τα οποία στη συνέχεια πουλάει ως δικά της.
Τον περασμένο Ιούνιο, η ειδική επιτροπή για το κομμουνιστικό κόμμα της Κίνας, η οποία συστάθηκε από τη Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, εξέδωσε πόρισμα, όπου υπάρχει εκτενής αναφορά σε Temu και Shein. Τα ευρήματα του πορίσματος βασίζονται και σε πληροφορίες που ζήτησε η επιτροπή από τις δύο εταιρείες.
Σύμφωνα με όσα αναγράφονται στο επίμαχο πόρισμα, η Temu –η αξία της οποίας υπολογίζεται ότι ξεπερνάει τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια– δεν διαθέτει κανένα σύστημα σχετικό με τον νόμο περί πρόληψης καταναγκαστικής εργασίας Ουιγούρων (UFLPA). Ο συγκεκριμένος νόμος που υπογράφηκε τον Δεκέμβριο του 2021 από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, στοχεύει στην απαγόρευση εισαγωγής στις ΗΠΑ αγαθών που έχουν κατασκευαστεί εξ ολοκλήρου ή εν μέρει μέσω καταναγκαστικής εργασίας στην Κίνα και κυρίως στην αυτόνομη περιοχή Σιντζιάνγκ του πληθυσμού των Ουιγούρων.
«Η γενοκτονία των Ουιγούρων»
Οι Ουιγούροι είναι Τουρκμένιοι μουσουλμάνοι και ανέρχονται σε περίπου 12 εκατομμύρια. Υπολογίζεται πως από το 2014 κι έπειτα, περίπου 1 εκατομμύριο Ουιγούροι στάλθηκαν από την Κίνα σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά αποσχίστηκαν από τους γονείς τους, ενώ από το 2015 έως το 2018, τα ποσοστά γεννήσεων σε πολλούς πληθυσμούς Ουιγούρων έπεσαν κάτω από το 60%.
Υπολογίζεται ότι 100.000 Ουιγούροι και άλλοι πρώην κρατούμενοι εθνικών μειονοτήτων στην Κίνα εργάζονται σε συνθήκες καταναγκαστικής εργασίας.
Αυτές οι ενέργειες που έχουν χαρακτηριστεί από πολλά κοινοβούλια ως «γενοκτονία» δεν σταματούν εκεί, αφού στις σχετικές κυβερνητικές πολιτικές φαίνεται πως συμπεριλήφθηκε και η καταναγκαστική εργασία. Αυτά τα στρατόπεδα άρχισαν να κλείνουν από το 2019 κι έπειτα, εντούτοις, σύμφωνα με όσα αναφέρει το γραφείο διεθνών εργασιακών υποθέσεων των ΗΠΑ (ILAB), «υπολογίζεται ότι 100.000 Ουιγούροι και άλλοι πρώην κρατούμενοι εθνικών μειονοτήτων στην Κίνα εργάζονται σε συνθήκες καταναγκαστικής εργασίας μετά την κράτησή τους σε στρατόπεδα αναμόρφωσης».
Βάσει του πορίσματος της ειδικής επιτροπής της Βουλής των Αντιπροσώπων, η μη συμμόρφωση του κινεζικού κολοσσού με τον συγκεκριμένο νόμο, σχεδόν εγγυάται ότι οι αποστολές από την Temu που περιέχουν προϊόντα κατασκευασμένα με καταναγκαστική εργασία εισέρχονται στις ΗΠΑ σε τακτική βάση κατά παράβαση της UFLPA.
600.000 πακέτα ημερησίως
Σύμφωνα με το πόρισμα, τόσο η Temu όσο και η Shein «βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην εξαίρεση de minimis για την απευθείας αποστολή δεμάτων στους Αμερικανούς καταναλωτές». Πρόκειται για κάτι που συμβαίνει επειδή η συντριπτική πλειονότητα των δεμάτων που αποστέλλονται από τις δύο εταιρείες, δεν ξεπερνάει την κατώτατη προβλεπόμενη αξία των 800 δολαρίων ανα πακέτο ώστε να κρίνεται απαραίτητος ο τελωνειακός έλεγχος. Αυτό όμως, βάσει του πορίσματος, τους επιτρέπει να παρέχουν λιγότερο αξιόπιστα δεδομένα στην αμερικανική υπηρεσία Τελωνείων και Προστασίας των Συνόρων (CBP) και να ελαχιστοποιούν την πιθανότητα τα πακέτα να ελεγχθούν για τη συμμόρφωση με τον UFLPA. Παράλληλα, οι δύο εταιρείες, εκμεταλλευόμενες τη συγκεκριμένη διάταξη, δεν πληρώνουν καθόλου εισαγωγικούς δασμούς, σε αντίθεση με άλλες πολυεθνικές εταιρείες ένδυσης.
Η επιτροπή υπολογίζει πως περισσότερο από το 30% των πακέτων που αποστέλλονται ημερησίως στις ΗΠΑ βάσει της διάταξης de minimis, προέρχονται από την Temu και την Shein. Αυτός ο αριθμός ισοδυναμεί με την αποστολή 600.000 πακέτων ημερησίως στις ΗΠΑ και από τις δύο εταιρείες.
Σύμφωνα πάντα με το πόρισμα, η Temu βασίζεται σε περισσότερους από 80.000 Κινέζους προμηθευτές για την αποστολή αγαθών απευθείας στους Αμερικανούς καταναλωτές. Στο πόρισμα αναφέρεται πως βάσει της ενημέρωσης που παρείχε στην επιτροπή, η Temu παραδέχθηκε ότι «δεν απαγορεύει ρητά στους τρίτους πωλητές να πωλούν προϊόντα με βάση την προέλευσή τους από την αυτόνομη περιοχή Σιντζιάνγκ».
Επειτα από έρευνα της επιτροπής, διαπιστώθηκε ότι η Temu πωλούσε ένα «πλεκτό χειροποίητο μενταγιόν από βαμβάκι Σιντζιάνγκ». Σύμφωνα με το πόρισμα, «η βιομηχανία βαμβακιού της Σιντζιάνγκ είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με καταναγκαστική εργασία και η εισαγωγή τέτοιου βαμβακιού στις ΗΠΑ είναι άρρηκτα απαγορευμένη από την αμερικανική νομοθεσία».
12 ώρες την ημέρα
Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Η ιστοσελίδα Public Eye σε έρευνα που δημοσίευσε τον Νοέμβριο του 2021, αναφέρεται σε δύο ερευνητές μιας κινεζικής οργάνωσης που υπερασπίζεται εργασιακά δικαιώματα, οι οποίοι εντόπισαν συνολικά 17 εταιρείες που προμηθεύουν τη Shein. Οι επτά εξ αυτών βρίσκονται στη Νανκούν, μια γειτονιά στη συνοικία Πάνιου της Κίνας.
Αρκετά από αυτά τα εργοστάσια είναι μικρά, γεγονός που εξέπληξε την ερευνήτρια, καθώς τέτοιες μικρές, άτυπες μονάδες παραγωγής συνήθως προμηθεύουν τοπικές μάρκες. Υπάρχουν όμως και μεγαλύτερα εργοστάσια. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, υπάρχει το «χωριό Shein, το οποίο διαθέτει επτά εργαστήρια στα οποία εργάζονται περισσότερα από 200 άτομα. Σε μια αφίσα κολλημένη στον τοίχο, αναφέρεται ότι η εταιρεία είναι “κύριος προμηθευτής της Zoetop”, της μητρικής εταιρείας της Shein και παράγει 1,2 εκατομμύρια είδη ένδυσης την ημέρα».
Βάσει συνεντεύξεων που η μία ερευνήτρια έλαβε από εργαζόμενους των επίμαχων επτά εργοστασίων, όλοι έχουν παρόμοια ωράρια: 8 το πρωί με 12 το μεσημέρι, μετά, από τη 1:30 το μεσημέρι έως τις 5:45 το απόγευμα και έπειτα από τις 7 το απόγευμα έως τις 10:30 το βράδυ. Συνολικά 11-12 ώρες εργασίας την ημέρα, ενώ δίνεται μόλις ένα ρεπό τον μήνα. Αυτό αντιβαίνει ρητά την κινεζική εργατική νομοθεσία, βάσει της οποίας επιτρέπονται έως 40 ώρες εργασίας την εβδομάδα, ενώ οι υπερωρίες δεν πρέπει να υπερβαίνουν τις 36 ώρες τον μήνα.
Χωρίς σύμβαση εργασίας
Πάντως, πρόκειται για ένα φαινόμενο που δεν είναι πρωτοφανές στον κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας στην Κίνα, όπου κυρίως εργάζονται «μετανάστες εργάτες», δηλαδή άνθρωποι από την επαρχία όπου οι μισθοί είναι σημαντικά χαμηλότεροι. Αυτοί οι άνθρωποι βρίσκονται στην πόλη για περιορισμένο χρονικό διάστημα προκειμένου να αποκομίσουν όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα και γι’ αυτό δέχονται να εργάζονται τόσες πολλές ώρες.
Σημαντικό απότοκο των συνεντεύξεων της ερευνήτριας με τους εργαζόμενους ήταν ότι δεν έχουν υπογράψει σύμβαση εργασίας, καθώς όπως της μετέφεραν, θεωρούσαν ότι «εργοστάσια όπως αυτά δεν υποχρεούνται να εκδίδουν συμβάσεις». Αυτό σύμφωνα με το ρεπορτάζ, αφορούσε ακόμη και εργοστάσια με περισσότερους από εκατό εργαζόμενους.
Αναφορικά με τις συνθήκες εργασίας, στο ρεπορτάζ αναγράφεται ότι οι μικρές ποσότητες και η ανάγκη να παράγονται τα είδη πολύ γρήγορα καθιστούν δύσκολο τον καταμερισμό εργασίας. Ετσι, «οι ράφτες στα εργοστάσια πρέπει να είναι σε θέση να εκτελούν πολλές διαφορετικές εργασίες σε συνεχώς μεταβαλλόμενα σχέδια. Αυτό εξηγεί επίσης γιατί, σε αυτά τα εργοστάσια, κυρίως συναντά γυναίκες και άνδρες που έχουν χρόνια ή δεκαετίες εμπειρίας στον κλάδο. Οι άπειροι εργαζόμενοι απλώς δεν θα μπορούσαν να ανταποκριθούν στο έργο».
