Μανώλης Κωστίδης , Βασίλης Νέδος
Πρόσωπα των οποίων η δράση είναι γνωστή στην Ελλάδα αναλαμβάνουν τις καίριες –για τα ελληνοτουρκικά– θέσεις των υπουργών Εξωτερικών και Αμυνας της Τουρκίας.
Ο νέος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, ήταν επί σειράν ετών επικεφαλής της υπηρεσίας πληροφοριών της Τουρκίας. Λιγότερο γνωστός στην Ελλάδα είναι ο νέος υπουργός Εθνικής Αμυνας, Γιασάρ Γκιουλέρ, ο οποίος μέχρι πρότινος ήταν αρχηγός των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων.
Γιατί έμειναν εκτός πρωτοκλασάτοι υπουργοί
Του Μανώλη Κωστίδη
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Με ριζική αλλαγή σε όλα τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου, αλλά και στους κρίσιμους τομείς του κράτους, άρχισε τη νέα πενταετή θητεία του ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Πάντως ο πρόεδρος της Τουρκίας, όπως και ο νέος υπουργός Αμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ, με δηλώσεις τους υπενθύμισαν τη συνέχιση της θεωρίας της «Γαλάζιας Πατρίδας». Ο πρόεδρος της Τουρκίας στο νέο υπουργικό συμβούλιο άφησε εκτός όλους τους «πρωτοκλασάτους» υπουργούς της προηγούμενης θητείας του και έκανε αλλαγές στα βασικά υπουργεία Εξωτερικών, Αμυνας, Εσωτερικών και Οικονομικών. Πολιτικοί αναλυτές τονίζουν πως ο λόγος που ο Ερντογάν πραγματοποίησε αυτές τις αλλαγές είναι ο αέρας της «αλλαγής σελίδας», αλλά και ο αποκλεισμός υπουργών που προετοιμάζονταν ως πιθανοί διάδοχοι του προέδρου της Τουρκίας.
Η ριζική αναδιάρθρωση μπορεί να είναι μήνυμα για αλλαγή σελίδας ή απλώς απομάκρυνση πιθανών δελφίνων.
Ο νέος ΥΠΕΞ της Τουρκίας Χακάν Φιντάν θεωρείται από τα ηχηρά ονόματα του νέου υπουργικού συμβουλίου, καθώς για 13 χρόνια ήταν ο διοικητής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών (MIT) και τώρα διαδέχθηκε τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Στην Τουρκία τον αποκαλούν «το μυστικό κουτί», «o αφέντης των πληροφοριών» κ.λπ. Ο κ. Φιντάν στις πρώτες δηλώσεις του τόνισε: «Θα συνεχίσω το όραμα της εθνικής εξωτερικής πολιτικής μας, για την ανεξαρτησία του κράτους μας από κάθε πεδίο επιρροής, και θα λαμβάνω υπόψη την ανεξαρτησία της βούλησης του έθνους μας».
Ο Τούρκος δημοσιογράφος της εφημερίδας Milliyet Οζάι Σεντίρ αποκάλυψε πως, στην τελετή παράδοσης – παραλαβής στο ΥΠΕΞ, από τους πρώτους που αγκάλιασαν τον κ. Φιντάν ήταν ο πρωθυπουργός της Λιβύης. «Αυτό είναι σημαντικό, καθώς εμείς τη θέση μας για τη “Γαλάζια Πατρίδα”, σε επίπεδο διεθνούς δικαίου, την ξεκινάμε από τη Λιβύη και τους στηρίξαμε», σημείωσε. Πάντως πληροφορίες αναφέρουν πως στο δείπνο που παρέθεσε ο πρόεδρος της Τουρκίας σε πολιτικούς με αφορμή την ορκωμοσία του, Ερντογάν και Φιντάν στις επαφές τους με τον υπηρεσιακό υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας Βασίλη Κασκαρέλη και τον Δημήτρη Αβραμόπουλο έδειχναν θετική διάθεση για επαφές μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας.
Στο υπουργείο Αμυνας τοποθετήθηκε ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων Γιασάρ Γκιουλέρ. Ο απερχόμενος υπουργός Χουλουσί Ακάρ θεωρούνταν από τα ισχυρά ονόματα της προηγούμενης κυβέρνησης. Ο κ. Γκιουλέρ στην τελετή παράδοσης – παραλαβής υπογράμμισε: «Θα διασφαλίσουμε την ειρήνη και την ασφάλεια στα εδάφη της πατρίδας μας, όπως και στη “Γαλάζια Πατρίδα” και στην πατρίδα των αιθέρων μας».
Είχε προηγηθεί η ομιλία Ερντογάν μετά την ορκωμοσία του, ο οποίος είχε τονίσει ότι «στη νέα εποχή, οι συνομιλητές μας θα έχουν απέναντί τους μια Τουρκία η οποία θα μάχεται πιο αποφασιστικά κατά των τρομοκρατικών οργανώσεων εντός και εκτός των συνόρων της, θα προστατεύει πιο σθεναρά τα δικαιώματα τα δικά της και των αδελφών της στη “Γαλάζια Πατρίδα”».
Εντύπωση προκάλεσε η καρατόμηση του Σουλεϊμάν Σοϊλού από το υπουργείο Εσωτερικών. Ο Ερντογάν τον αντικατέστησε με τον νομάρχη της Κωνσταντινούπολης Αλί Γερλίκαγια. Πολιτικοί αναλυτές της γειτονικής χώρας σημειώνουν πως οι αντιαμερικανικές δηλώσεις του κ. Σοϊλού, την περίοδο προσπάθειας συνεννόησης με την Ουάσιγκτον, αλλά και η δημιουργία δικού του υπουργικού κύκλου, ίσως να είναι ένας από τους λόγους της απομάκρυνσής του.
Η τοποθέτηση του Μεχμέτ Σιμσέκ στο υπουργείο Οικονομικών είχε προεξοφληθεί και ο ίδιος υποσχέθηκε «διαφάνεια, προβλεψιμότητα, αξιοπιστία και προσαρμογή στους διεθνείς κανονισμούς». Ο κ. Σιμσέκ είχε αναλάβει και στο παρελθόν τα ηνία της τουρκικής οικονομίας, όμως αποχώρησε το 2018 ακολουθώντας διεθνή καριέρα. Την ηγεσία της ΜΙΤ ανέλαβε ο Ιμπραήμ Καλίν, ο οποίος ήταν ο εκπρόσωπος της τουρκικής προεδρίας και ο άνθρωπος των ειδικών διπλωματικών αποστολών.
Ο Ερντογάν στην ομιλία του μετά το υπουργικό συμβούλιο, αναφερόμενος στην εξωτερική πολιτική, δήλωσε ότι «η Τουρκία είναι μεγαλύτερη από την Τουρκία, είναι μεγαλύτερη από τα 780.000 τ. χλμ. Δεν είμαστε κολλημένοι στα στενά όρια κι αυτό φάνηκε από τη συμμετοχή στην ορκωμοσία ηγετών από όλον τον κόσμο».
Ποιοι είναι οι συνομιλητές της Ελλάδας
Του Βασίλη Νέδου
Πρόσωπα των οποίων η δράση από τα προηγούμενα πόστα τους είναι γνωστή στην Ελλάδα αναλαμβάνουν τις καίριες –για τα ελληνοτουρκικά– θέσεις των υπουργών Εξωτερικών και Εθνικής Αμυνας της Τουρκίας.
Ο νέος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, επί σειράν ετών επικεφαλής της πανίσχυρης υπηρεσίας πληροφοριών της Τουρκίας ΜΙΤ, παρότι δεν είχε αναλάβει κάποια θέση άσκησης πολιτικής στο παρελθόν, αποτελούσε το αόρατο χέρι της τουρκικής διπλωματίας, γι’ αυτό και είναι γνωστός στην Αθήνα. Από την ελληνική διπλωματία έχει καταγραφεί ο καίριος ρόλος που διαδραμάτισε ο κ. Φιντάν ως επικεφαλής της ΜΙΤ στη διαδικασία σταδιακής επέκτασης της τουρκικής επιρροής στην Τρίπολη που, όπως είναι γνωστό, οδήγησε στο τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Ο κ. Φιντάν, άλλωστε, ήταν παρών σε κάθε σημαντική συνάντηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο εξωτερικό, ενώ συνήθως σε αρχικό στάδιο προετοίμαζε το έδαφος, ειδικά για τη διείσδυση στις χώρες ενδιαφέροντος της Τουρκίας, στην Κεντρική Ασία, στην Αφρική και στη Μέση Ανατολή. Περιττό να υπογραμμιστεί ότι η μετακίνηση του Ιμπραήμ Καλίν, μέχρι πρότινος εκπροσώπου του κ. Ερντογάν, στη θέση του διοικητή της ΜΙΤ, απλώς επιβεβαιώνει τον απόλυτο έλεγχο του Τούρκου προέδρου στα κεντρικά γρανάζια της εξουσίας.
Το γεγονός ότι από την ελληνική πλευρά υπήρξε για σημαντικό χρονικό διάστημα απευθείας επικοινωνία με τον κ. Καλίν (κυρίως με την πρώην διπλωματική σύμβουλο του πρωθυπουργού και νυν πρέσβειρα της Ελλάδας στη Ρώμη Ελένη Σουρανή αλλά και τη νυν Αννα Μαρία Μπούρα) αξιολογείται ως σημαντικό.
Ουσιαστικά άγνωστος για την Ελλάδα είναι ο νέος υπουργός Εθνικής Αμυνας της Τουρκίας Γιασάρ Γκιουλέρ, ο οποίος μέχρι πρότινος ήταν ο αρχηγός των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, αντίστοιχος δηλαδή του αρχηγού ΓΕΕΘΑ από ελληνικής πλευράς.
Η ανυπαρξία προσωπικών σχέσεων με τον κ. Γκιουλέρ οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στις αντιπαραθέσεις του 2020 (σε Εβρο και Ανατολική Μεσόγειο) και στην απόλυτη έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας σε στρατιωτικό επίπεδο.
Στις αρχές του 2020, όταν ανέλαβε αρχηγός ΓΕΕΘΑ ο Κωνσταντίνος Φλώρος, είχε βολιδοσκοπηθεί από την ελληνική κυβέρνηση το ενδεχόμενο να ανοίξει ένας απευθείας δίαυλος επικοινωνίας ανάμεσα στους δύο επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων Ελλάδας και Τουρκίας, κάτι που δεν κατέστη εφικτό, γι’ αυτό και τον ρόλο αυτό ανέλαβαν οι τέως υπουργοί Εθνικής Αμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος και Χουλουσί Ακάρ.
