Δήμητρα Τριανταφύλλου
Στον τόπο της καταστροφής δύο μήνες μετά τους φονικούς σεισμούς σε Τουρκία και Συρία βρέθηκε ξανά η ομάδα Γεωλογίας του ΕΚΠΑ με επικεφαλής τον Ευθύμιο Λέκκα. Στόχος είναι να διερευνηθούν οι παράγοντες που οδήγησαν στην τόσο εκτεταμένη καταστροφή των κτιριακών υποδομών, αλλά και να μελετηθεί σε βάθος η ταυτότητα των ρηγμάτων που προκάλεσαν αυτές τις πρωτοφανείς εικόνες με κτίρια που παραμένουν ακόμα και σήμερα σε κλίση.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ και Καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής & Εφαρμοσμένης Γεωλογίας, στο Τμήμα Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος στο Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, μαζί με τους Εμμανουήλ Βασιλάκη και Σπυρίδωνα Μαρουλή παρακολουθούν πολύ στενά όλες τις εξελίξεις και στο ανθρωπιστικό/επιχειρησιακό κομμάτι αλλά και στο επιστημονικό.
«Είναι μια πολύ ωραία αποστολή, στην οποία έχουμε πολύ μεγαλύτερη άνεση χρόνου σε σχέση με την προηγουμένη, όπου ακόμα τα γεγονότα ήταν πιεστικά και πυκνά. Τώρα, με πιο ψύχραιμο μάτι έχουμε τη δυνατότητα να δούμε τι συνέβη σε όλα τα επίπεδα», περιγράφει στην «Κ» από την Τουρκία όπου βρίσκεται ο κ. Λέκκας και συνεχίζει: «Αυτή τη φορά, είδαμε από κοντά πολλά καινούργια πράγματα και σε σχέση με τις καταστροφές στα κτίρια αλλά και στο κομμάτι της γεωλογίας».
Το ένα από τα δύο ρήγματα οπου ανακάλυψε η ομάδα του Ευθύμη Λέκκα.
Ο ίδιος σημειώνει πως τα ολοκαίνουργια στοιχεία αφορούν καταρχάς στο ρήγμα που για πρώτη φορά εντοπίστηκε σε δυσπρόσιτη περιοχή στο Ελμπιστάν.
Σύμφωνα με τον καθηγητή, η ρηξιγενής επιφάνεια που αποκαλύφθηκε έχει μετατόπιση πάνω από 5 μέτρα και αντί να βρίσκεται σε τεκτονικές τάφρους ή και βυθίσματα, εντοπίστηκε στην κορυφογραμμή μίας οροσειράς. Έτερο σημείο, που επίσης καταγράφηκε για πρώτη φορά είναι και αυτό στα νότια της Μαλάτιας. Εκεί, η απόληξη του μεγάλου ρήγματος των 300 χλμ., προκάλεσε έντονη παραμόρφωση στην επιφάνεια του εδάφους, αλλά και καταβύθιση ενός μεγάλου τμήματος της πόλης.
«Η πρώτη λοιπόν βασική διαπίστωση μας είναι πως ενώ συνήθως βλέπουμε τα ρήγματα μέσα σε τάφρους, σε όρια πεδιάδων κ.τ.λ, εδώ τα είδαμε να “ακολουθούν” την κορυφογραμμή. Είναι δύο διαφορετικά ρήγματα σε μη αναμενόμενες πλάκες, κάτι το οποίο μόλις ανακαλύψαμε, πρώτη φορά παγκοσμίως.
Αυτά τα δύο νέα ρήγματα άλλαξαν επί της ουσίας και την τυπολογία των βλαβών. Στην ουσία, οι τεράστιες ζημιές που προκλήθηκαν, οφείλονται στη συνύπαρξη πάρα πολλών παραμέτρων κι έχουν να κάνουν με τη διέλευση αυτών των νέων ρηγμάτων, τις ρευστοποιήσεις στο έδαφος αλλά και τις έντονες παραμορφώσεις στην επιφάνειά του. Όλα αυτά, δημιούργησαν ένα πολύ αρνητικό πλαίσιο για τις κατασκευές».
Νέα ρήγματα καταγράφει η αποστολή του τμήματος Γεωλογίας ΕΚΠΑ στην αποστολή της σε Τουρκία και Συρία.
Όπως μάλιστα σημειώνει χαρακτηριστικά ο καθηγητής: «Σε πολλά σημεία είδαμε πως πολυκατοικίες έχουν γείρει. Το έδαφος στο οποίο θεμελιώθηκαν ήταν ρευστό, σχεδόν υγρό. Είναι σαν τα κτίρια να “επέπλεαν” και για αυτό έγειραν είτε από τη μια πλευρά, είτε από την άλλη». Σε αυτό το σημείο, ο κ. Λέκκας, ξεκαθαρίζει πως όντως κάποια από τα κτίρια ήταν πολύ κακά από άποψη ποιότητας και κατασκευής, κάποια άλλα όμως, ήταν πολύ καλά κατασκευασμένα κι όμως, έπαθαν σημαντικές βλάβες. Αυτά τα κτίρια, ενδιαφέρουν περισσότερο και την ομάδα των Ελλήνων ερευνητών που βρίσκονται στην Τουρκία.
Όπως περιγράφει ο κ. Λέκκας: «Στην τεράστια αυτή περιοχή υπάρχουν πολυκατοικίες πολύ παλιές, από το 1950 ακόμα, αλλά κατά βάση καινούργιες 20ετίας κι 10ετίας. Σε ακόμα περισσότερες περιπτώσεις, είναι εντελώς καινούργιες. Βλέπουμε δηλαδή πολυκατοικίες με μόλις ένα ή δύο χρόνια στην “πλάτη” τους και πολλές άλλες που έμειναν στα μπετά. Και αυτό, γιατί σε περιοχές όπως τα Άδανα ή το Καχραμανμαράς, η ανάπτυξη ήταν τα τελευταία χρόνια καταιγιστική- από τους 200.000 κατοίκους οι πόλεις έφτασαν τους 700.000, μέσα σε λίγα χρόνια».
Η έρευνα σε στοχευμένα σημεία και οι δορυφορικές εικόνες
Ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ υπογραμμίζει σε αυτό το σημείο πως η ομάδα δεν άρχισε να «χτενίζει» τυχαία την αχανή σεισμόπληκτη περιοχή. «Υπήρχε πληροφόρηση και γνώση από παλαιότερες εργασίες», λέει ο κ. Λέκκας και τονίζει πως οι ερευνητές πήγαν «συστημένοι» σε συγκεκριμένες περιοχές.
Ο Εμμανουήλ Βασιλάκης, αναπληρωτής καθηγητής Γεωλογίας στο τμήμα του ΕΚΠΑ και μέλος της αποστολής- εξειδικευμένος στην παρατήρηση του εδάφους μέσα από σύγχρονες τεχνολογίες, λέει με τη σειρά του στην «Κ», πως από τη στιγμή που επέστρεψαν τα μέλη της ομάδας από την πρώτη αποστολή τους πριν από δύο μήνες στην Τουρκία, άρχισαν αμέσως να μελετούν δορυφορικές εικόνες υψηλής ανάλυσης από την τεράστια έκταση όπου χτύπησαν οι δύο διαδοχικοί σεισμοί.
«Αυτή τη στιγμή είμαστε εδώ για να κάνουμε το validation, την επιτόπια δηλαδή αναγνώριση των αποτελεσμάτων που βρήκαμε στο εργαστήριο», λέει ο ίδιος.
O Ευθύμης Λέκκας μαζί με τους καθηγητές Γεωλογίας του ΕΚΠΑ, Εμμανουήλ Βασιλάκη και Σπυρίδωνα Μαρουλή.
Στην προκειμένη, σύμφωνα με τον κ. Βασιλάκη, συνέβη το εξής: μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες που διαθέτουν δορυφόρους παρέδωσαν στους επιστήμονες πάρα πολλά δεδομένα και πάρα πολλές δορυφορικές εικόνες, πολύτιμες για τις παρατηρήσεις στο εργαστήριο. «Αυτές οι υψηλής ανάλυσης δορυφορικές εικόνες μάς βοήθησαν να δούμε άμεσα περιοχές, τις οποίες δεν μπορούσαμε να επισκεφτούμε λόγω μη προσβασιμότητας, το πρώτο διάστημα μετά τους σεισμούς», εξηγεί ο κ. Βασιλάκης, προσθέτοντας πως η ανακάλυψη των δύο νέων ρηγμάτων, αλλάζει τα δεδομένα στον χώρο της εφαρμοσμένης τεκτονικής γεωλογίας.
«Η δορυφορική παρατήρηση, η οποία ακολουθείται από την έρευνα στο πεδίο είναι κάτι που ήδη κάνουμε στην Ελλάδα, όμως, κάθε νέα εμπειρία, είτε από τoν ελληνικό, είτε από τον διεθνή χώρο, ενισχύει τις γνώσεις μας ενώ και όσα ξέρουμε σε θεωρητικό επίπεδο επιβεβαιώνονται μετά, στο πεδίο. Στην προκειμένη, τα γεωλογικά φαινόμενα αποκαλύπτονται σε όλο τους το εύρος», λέει ο καθηγητής που αναφέρει τέλος, πως όσον αφορά στη ζωή των κατοίκων, η μετακίνηση από το ένα σημείο στο άλλο είναι πια αρκετά εύκολη, η καθημερινότητα όμως στους καταυλισμούς είναι αντιθέτως, πολύ δύσκολη.
