Ελβίρα Κρίθαρη
«Πουθενά δεν είσαι ασφαλής στη χώρα. Εδώ δεν υπάρχει iron dome, δεν υπάρχουν καταφύγια». Αυτή είναι η φράση που επαναλαμβάνουν συχνότερα οι εσωτερικά εκτοπισμένοι του Λιβάνου από τα τέλη του περασμένου Σεπτέμβρη, που ξεπερνούν πια κατά πολύ το ένα εκατομμύριο. Προερχόμενοι κυρίως από τα νότια της χώρας, αναζητούν στη Βηρυτό προσωρινή στέγη σε εγκαταλελειμμένα κτίρια, δρόμους και πλατείες και παραμένουν σε απόγνωση βλέποντας την κλιμάκωση των συγκρούσεων να παρατείνεται, παρά τα ευχολόγια της υπηρεσιακής πολιτικής ηγεσίας και της διεθνούς κοινότητας, για άμεση κατάπαυση του πυρός.
Οσοι έχουν τα μέσα και τις γνωριμίες κατευθύνονται στον Βορρά, όσο πιο μακριά γίνεται από τα συνήθη σημεία ενδιαφέροντος των Ισραηλινών, μακριά ακόμα και από την πρωτεύουσα που συχνότερα τις νύχτες, αλλά όχι μόνο, βρίσκεται στο έλεος αλλεπάλληλων επιδρομών.
Η επίθεση στο Αϊτού
Εκεί στα βόρεια, δύο ώρες μακριά από τη Βηρυτό, βρίσκεται και ένα μικρό χωριό χριστιανών, σκαρφαλωμένο στις πλαγιές του όρους Λίβανος, που στην πρώτη επίσκεψη δείχνει ανέγγιχτο από τον πόλεμο. Αυτή η κατάφυτη λιβανέζικη επαρχία έχει όλα εκείνα τα στοιχεία στον αντίποδα του πολέμου: τόση ησυχία ώστε να ακούγεται μόνο το κελάηδισμα των πουλιών, παιδιά που μοιάζουν ξέγνοιαστα τρέχοντας στην πλατεία, έναν παπά που ράθυμα τακτοποιεί τα προσευχητάρια στην εκκλησία των Αγίων Σέργιου και Βάκχου. Σε εκείνα τα ορεινά μέρη απ’ όπου αγναντεύει κανείς τη θάλασσα της Τρίπολης, τίποτα δεν προμήνυε την επίθεση που θα ακολουθούσε.
Kατεστραμμένα κτίρια στο σημείο μετά την επίθεση. Φωτογραφία: Ιερέας Μπερνάρ
Το μεσημέρι της 14ης Οκτωβρίου ισραηλινά τζετ στόχευσαν στο Αϊτού, μια κατοικία που διέμεναν εκτοπισμένοι σιίτες από τον Νότο. Χωρίς προηγούμενη αναγγελία επίθεσης, 24 άνθρωποι σκοτώθηκαν στην επιδρομή, ανάμεσά τους παιδιά. Την επόμενη ημέρα η επιτροπή ανθρώπινων δικαιωμάτων του ΟΗΕ ζήτησε τη διεξαγωγή έρευνας για το περιστατικό καθώς «εγείρει ανησυχίες για παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου».
«Σκότωσαν μια ολόκληρη οικογένεια»
Στο βίντεο που τράβηξε κάτοικος του διπλανού σπιτιού αμέσως μετά την επίθεση και έδωσε στην «Κ», ακούγεται μια γυναίκα να φωνάζει με δυσκολία καθώς βιντεοσκοπεί τη ζημιές που υπέστη το δικό της διαμέρισμα: «Σκότωσαν μια ολόκληρη οικογένεια (…). Ευτυχώς τα παιδιά μου δεν ήταν εδώ». Σύμφωνα με μαρτυρίες των κατοίκων που μίλησαν στην «Κ», στο κτίριο που κατεδαφίστηκε από την επίθεση διέμεναν σιίτες που είχαν εγκαταλείψει τις περιοχές τους στον Νότο ύστερα από επιθέσεις.
Το πρωί της 14ης Οκτωβρίου ένα αμάξι στο οποίο επέβαιναν πιθανώς σιίτες που ορισμένοι κάτοικοι του Αϊτού συσχετίζουν με τη Χεζμπολάχ, ξεκίνησε για τα χωριά της περιοχής, με σκοπό να διανείμει υλική βοήθεια στους εκτοπισμένους. Σύμφωνα, πάλι, με μαρτυρίες των κατοίκων, το αμάξι παρακολουθούνταν καθώς διέσχιζε τα βόρεια τμήματα της χώρας και χτυπήθηκε από ισραηλινά αεροσκάφη μόλις κατέληξε στην ήρεμη αυλή του σπιτιού που φιλοξενούνταν οι οικογένειες από τον Νότο. Οταν κάτοικοι και ασθενοφόρα έφτασαν στο σημείο αντίκρισαν ένα βομβαρδισμένο τοπίο και μόνο μερικά δολάρια από αυτά που έφερναν μαζί τους οι επιβαίνοντες στο αμάξι ανέμιζαν ακόμα στον αέρα.
Σύμφωνα με μαρτυρίες των κατοίκων το αμάξι παρακολουθούνταν καθώς διέσχιζε τα βόρεια τμήματα της χώρας και χτυπήθηκε μόλις κατέληξε στην ήρεμη αυλή του σπιτιού. Φωτογραφία: Ελβίρα Κρίθαρη
Στο σπίτι που ισοπεδώθηκε ολοσχερώς έμεναν τουλάχιστον 28 άτομα, λέει ο πατέρας Μπερνάρ, ο μαρωνίτης ιερέας της περιοχής. «Ισως και περισσότεροι. Μαζί είχαν ηλικιωμένους και παιδιά και ζούσαν ήσυχα. Τα αεροσκάφη εμφανίστηκαν από το πουθενά. Μόνο τέσσερις από τους εκτοπισμένους επέζησαν».
«Ο πόλεμος είναι το πρόβλημα, όχι οι διαφορετικές σέκτες του Λιβάνου»
Η επόμενη μέρα βρήκε το ήσυχο Αϊτού συγκλονισμένο, αλλά και πιο καχύποπτο. Αυτό που είχαν επιτύχει οι ισραηλινές επιθέσεις δεν ήταν μόνο ο αφανισμός των στοχοποιημένων ατόμων, των οποίων οι ιδιότητες δεν έχουν γίνει γνωστές. Η μακροπρόθεσμη, έστω και ακούσια, επιτυχία του χτυπήματος στο Αϊτού ήταν το μπόλιασμα με αμφιβολία και καχυποψία των κατοίκων του, μπροστά στο ενδεχόμενο φιλοξενίας εκτοπισμένων και, μάλιστα, από διαφορετική σέκτα.
Η καχυποψία απαντάται συχνά και στη Βηρυτό. Σε συγκροτήματα κατοικιών των εύπορων γειτονιών της πρωτεύουσας, οι νέοι ιδιοκτήτες ή ενοικιαστές καλούνται συχνά να ενημερώσουν τους παλιούς ενοίκους όχι μόνο για τις θρησκευτικές και κοινωνικές καταβολές τους, αλλά και για τους επισκέπτες που ενδεχομένους θα δεχθούν στο σπίτι τους, σε μια προσπάθεια να απομακρυνθεί το ενδεχόμενο οποιασδήποτε επαφής με πιθανούς στόχους Ισραηλινών.
Στο Αιτού, ο πατέρας Μπερνάρ πρωτοστατεί τώρα στο να διατηρήσει την κοινότητα συντεταγμένη. Αναγνωρίζει τους φόβους του ποιμνίου του, αλλά τους καλεί να προτάξουν τα χριστιανικά τους αντανακλαστικά. «Φοβούνται, πράγματι, να δεχθούν περισσότερους εκτοπισμένους, στο ενδεχόμενο να βρίσκονται μέλη της Χεζμπολάχ ανάμεσά τους», λέει. «Προσωπικά δεν συμφωνώ με αυτή την άποψη. Τα στελέχη της Χεζμπολάχ δεν μένουν μαζί με τους δικούς τους. Δεν υπάρχει τίποτα να φοβάσαι εκτός από τον πόλεμο. Ο πόλεμος είναι το πρόβλημα, όχι οι δικοί μας πολίτες».
Ο μαρωνίτης ιερέας Μπερνάρ διοργανώνει συναντήσεις με τα παιδιά του χωριού για να συζητήσουν συλλογικά την εμπειρία της επίθεσης και να ξεπεράσουν το τραύμα. Φωτογραφία: Ιερέας Μπερνάρ
«Είμαστε ένας λαός και ένα έθνος», λέει κλείνοντας το μικρό του κήρυγμα το οποίο επαναλαμβάνει στους πιστούς της ενορίας του, σε κάθε λειτουργία. «Αυτή είναι η ηθική και οι αξίες μας: να δεχόμαστε τον άλλο. Ο Χριστός πρώτος μας το δίδαξε αυτό: “Ξένος ήμην και συνηγάγετέ με”, είπε. Δεν υπάρχει ένα μέρος στον Λίβανο που να θεωρείται ασφαλές αυτή τη στιγμή. Πού να πάνε οι άνθρωποι;», καταλήγει.
Τώρα το μικρό χωριό στις πλαγιές του όρους Λίβανος, προσπαθεί να ξεπεράσει το τραύμα. Ο μαρωνίτης ιερέας διοργανώνει συναντήσεις με τα παιδιά του χωριού για να συζητήσουν συλλογικά την εμπειρία της επίθεσης και να τη διαχειριστούν. Τις πρώτες ώρες μετά το χτύπημα ψευδείς ειδήσεις διαδίδονταν αστραπιαία. Τα παιδιά φοβόντουσαν ότι έχασαν τους φίλους τους. Μαζί με την προσπάθεια χαλύβδωσής τους για τις επιθέσεις που δυνητικά μπορεί να ξανασυμβούν, τα παιδιά μαθαίνουν να μη φοβούνται τους άλλους, τους δικούς τους «άλλους». Στη σεχταριστική κοινωνία του Λιβάνου που έχει υποφέρει από μακρύ εμφύλιο αυτή θα είναι η πιο σημαντική κατάκτηση για την επόμενη μέρα μετά το τέλος του πολέμου.
