Πολ Σον / The New York Times
Όταν ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν επέτρεψε στον ιδρυτή του ιδιωτικού στρατού Wagner να ξεφύγει χωρίς γρατζουνιά ύστερα από μια αποτυχημένη προσπάθεια πραξικοπήματος, διεθνείς αναλυτές σχολίαζαν πως αυτό αποδείκνυε την αδυναμία του Κρεμλίνου εν καιρώ πολέμου. Κάποιοι μάλιστα υποστήριξαν πως η απόπειρα ίσως σηματοδοτεί την αρχή του τέλους του καθεστώτος Πούτιν.
Δύο μήνες αργότερα, και συγκεκριμένα την περασμένη Τετάρτη, ο Πριγκόζιν και ακόμη δέκα άτομα σκοτώνονται σε ένα χωράφι μεταξύ Μόσχας και Αγίας Πετρούπολης, ως αποτέλεσμα μιας μυστηριώδους πτώσης του ιδιωτικού αεροσκάφους στο οποίο επενέβαιναν.
Ασφαλής στην προεδρική κατοικία, ο Πούτιν επαινεί λίγο αργότερα τον Πριγκόζιν δημοσίως, λέγοντας πως ήταν ένα ταλαντούχο άτομο με μια «παράξενη μοίρα», που έκανε διάφορα «λάθη» στη ζωή του. Η υπόλοιπη ηγεσία του ιδιωτικού στρατού, αν είναι ζωντανή, παραμένει σιωπηλή.
Ο Πριγκόζιν είναι το πιο πρόσφατο παράδειγμα μιας σειράς μυστηριωδών θανάτων ανθρώπων που αμφισβήτησαν το Κρεμλίνο και προσωπικά τον Βλαντιμίρ Πούτιν.
Ο Μπόρις Μπερεζόφσκι, ολιγάρχης που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην άνοδο του Πούτιν, έπεσε σε δυσμένεια ύστερα από διαμάχες που είχε μαζί του. Το 2013 σκοτώθηκε στη Βρετανία υπό άγνωστες συνθήκες. Ο Αλεξάντερ Λιτβινένκο, πρώην κατάσκοπος που κατηγόρησε δημόσια τον Πούτιν ότι διοικεί τη χώρα σαν αρχηγός εγκληματικής οργάνωσης, δηλητηριάστηκε το 2006 με ένα σπάνιο ραδιενεργό ισότοπο. Ο Σεργκέι Σκριπάλ, αξιωματούχος της υπηρεσίας πληροφοριών, δούλευε ως διπλός πράκτορας για τους Αγγλους. O Πούτιν τον χαρακτήρισε «προδότη». Το 2018 επέζησε με δυσκολία από μια επίθεση με δηλητήριο.
Αλλοι άνθρωποι που έθεσαν τον Πούτιν σε πολιτικό κίνδυνο επίσης είχαν παρόμοια μοίρα. Ο αντιπολιτευόμενος Μπόρις Νέμτσοφ πυροβολήθηκε σε μια γέφυρα λίγα μέτρα μακριά από το Κρεμλίνο το 2015. Ο δημοκράτης ακτιβιστής Αλεξέι Ναβάλνι παραμένει φυλακισμένος, ενώ το 2020 επέζησε από δηλητηρίαση με χημικό στοιχείο όμοιο με αυτό που χρησιμοποιήθηκε εναντίον του Σκριπάλ.
Αν και η σορός του Πριγκόζιν δεν έχει επισήμως βρεθεί, ο Πούτιν δήλωσε πως ενημερώθηκε από ερευνητές στο πεδίο πως τα «πρώτα στοιχεία» δείχνουν ότι ο αρχηγός της Wagner βρισκόταν στο αεροπλάνο που έπεσε. Ο,τι κι αν συνέβη, τα προηγούμενα παραδείγματα και δεκάδες άλλα κάνουν όλους στη Δύση να σκέφτονται το ίδιο πράγμα, ακόμη κι αν δεν το λένε ανοιχτά.
«Αυτή είναι μια πισώπλατη μαχαιριά στην πατρίδα μας και στον λαό μας», είχε πει ο Πούτιν ύστερα από την αποτυχημένη πραξικοπηματική προσπάθεια του Πριγκόζιν στις 24 Ιουνίου. «Αυξανόμενες φιλοδοξίες και προσωπικό όφελος οδήγησαν σε αυτή την προδοσία», είχε προσθέσει.
Ο Αλεξάντερ Μπαούνοφ, ερευνητής στο Carnegie Russia Eurasia Center, έγραψε την Πέμπτη πως όταν η λέξη «προδότης» εκφέρεται από τον ηγέτη ενός τέτοιου συστήματος, τότε όλοι πρέπει να αναμένουν επιπτώσεις. «Διαφορετικά ένα σύστημα που βασίζεται σε ανεπίσημες, “εθιμοτυπικές” Αρχές και πρακτικές, και όχι σε θεσμούς, κινδυνεύει να βγει εκτός ελέγχου», λέει ο Μπαούνοφ. «Η απουσία κάποιας εμφανούς τιμωρίας για τον Πριγκόζιν και το γεγονός πως έμοιαζε να ταξιδεύει ελεύθερα στη Ρωσία εκλαμβάνονταν σταδιακά ως δείγμα ότι το σύστημα κλυδωνίζεται», προσθέτει.
Στις επίσημες δηλώσεις του ο Πούτιν αναφέρθηκε στην πολύτιμη συμβολή της Wagner στο μέτωπο της Ουκρανίας, σε μια προσπάθεια να μιλήσει προς τους μαχητές –πολλοί από τους οποίους αισθάνονται προδομένοι από την κυβέρνηση– και τους υποστηρικτές τους.
Εξέφρασε επίσης «ειλικρινή συλλυπητήρια» στην οικογένεια του Πριγκόζιν και των υπόλοιπων επιβατών, και υποσχέθηκε πως οι έρευνες θα φθάσουν στο βάθος των γεγονότων. «Η έρευνα θα γίνει σε βάθος και θα μάθουμε σε απόλυτο και ολοκληρωμένο βαθμό τι έγινε», δήλωσε ο πρόεδρος. «Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία περί αυτού».
