Σταύρος Παπαντωνίου, Δώρα Αντωνίου, Αντώνης Αντζολέτος
Στη Βουλή κατατέθηκε χθες η τροπολογία της κυβέρνησης με στόχο το «φρένο» στην κάθοδο του κόμματος Κασιδιάρη στις εκλογές. Η τροπολογία, που θα ψηφιστεί την προσεχή Τρίτη, φέρει τροποποιήσεις σε σχέση με το αρχικό κείμενο και είναι πιο συγκεκριμένη όσον αφορά τις καταδικαστικές αποφάσεις για την πολιτική ηγεσία, αλλά και τον προσδιορισμό της πραγματικής ηγεσίας. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ζήτησε ευρεία συναίνεση για να θωρακιστεί η Δημοκρατία. Ο ΣΥΡΙΖΑ επιμένει στη δική του τροπολογία, ενώ προηγήθηκαν εργώδες και μακράς διαρκείας παρασκήνιο και συνεννοήσεις με τη Χαριλάου Τρικούπη, που έφεραν τρεις αλλαγές, τις οποίες ζητούσε το ΠΑΣΟΚ προκειμένου να υπερψηφίσει.
«Προστασία της δημοκρατίας»
Του Σταύρου Παπαντωνίου
Στη διάταξη που κατατέθηκε χθες το απόγευμα στη Βουλή αναφέρθηκε εκτενώς ο πρωθυπουργός κατά τη χθεσινή συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου. Ο κ. Μητσοτάκης χαρακτήρισε τη διάταξη «πολύ σημαντική» για την προστασία της «δημοκρατίας από εγκληματικές οργανώσεις και πρόσωπα που εμφανίζονται με τον μανδύα πολιτικών κομμάτων» και υπογράμμισε πως «αποβλέπει όχι στον αποκλεισμό των ιδεών, αλλά στη θωράκιση της ομαλότητας και των συνταγματικών ελευθεριών», εκφράζοντας την ελπίδα πως η διάταξη θα βρει την υποστήριξη όλων των κομμάτων. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η διάταξη θα ψηφιστεί την ερχόμενη Τρίτη και έως τώρα μόνο το ΠΑΣΟΚ κινείται θετικά για την ψήφισή της. Ο πρωθυπουργός πρόσθεσε κατά την τοποθέτησή του πως προφανώς αυτό «θα κρίνεται από τον Άρειο Πάγο, ο οποίος είναι και ο αρμόδιος κατά το Σύνταγμα να ανακηρύσσει τα υποψήφια κόμματα», ωστόσο με τη νέα νομοθετική ρύθμιση θα προστεθούν στα κριτήρια του ανωτάτου δικαστηρίου και οι νέες προϋποθέσεις που θέτει το νέο νομοθέτημα. Ο κ. Μητσοτάκης βάζοντας το θέμα του Αρείου Πάγου ουσιαστικά σκιαγράφησε έναν προβληματισμό που υπάρχει και στο εσωτερικό της Ν.Δ. για το κατά πόσον η διάταξη βασίζεται σε στέρεη νομική βάση και δεν θα εκπέσει στον Άρειο Πάγο. Θέτοντας ωστόσο το πολιτικό πλαίσιο, έκανε λόγο για «μια ανταπόκριση της πολιτείας στην καταστατική αλλά θα έλεγα και στην ηθική υποχρέωση της δημοκρατίας να περιφρουρείται από τους εχθρούς της».
Εκτός Κασιδιάρης και Χ.Α.
Κυβερνητικές πηγές, εξηγώντας τη φιλοσοφία που διέπει τη διάταξη, έλεγαν ότι το σχέδιο που κατατέθηκε χθες στη Βουλή «πατάει» πάνω σε ήδη υφιστάμενη διάταξη (άρθρο 92 του ν. 4804/2021), που ψηφίστηκε με πρωτοβουλία της κυβέρνησης με ευρεία πλειοψηφία στη Βουλή. Η αρχική διάταξη προέβλεπε ότι δικαίωμα κατάρτισης συνδυασμών δεν έχουν τα πολιτικά κόμματα των οποίων ο πρόεδρος, ο γενικός γραμματέας, τα μέλη της διοικούσας επιτροπής και ο νόμιμος εκπρόσωπος έχουν καταδικασθεί σε κάθειρξη για ορισμένα αδικήματα εις βάρος της πολιτείας, με την προσθήκη που φέρνει η νέα τροπολογία να είναι η εξής: προστίθεται η περίπτωση η ηγεσία του κόμματος να είναι εικονική, δηλαδή έχουν τοποθετηθεί «αχυράνθρωποι» αλλά την πραγματική ηγεσία την ασκούν άλλα πρόσωπα που εμπίπτουν στους περιορισμούς, δηλαδή έχουν ποινική καταδίκη, κάτι που αποκλείει τόσο το κόμμα Κασιδιάρη όσο και τη Χρυσή Αυγή, αλλά και οποιοδήποτε κόμμα μελλοντικά επιχειρήσει να κατέβει στις εκλογές υπό την ηγεσία κάποιου καταδικασθέντος μέλους.
Στη χθεσινή συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου ο κ. Μητσοτάκης υπογράμμισε πως η διάταξη «αποβλέπει όχι στον αποκλεισμό των ιδεών, αλλά στη θωράκιση της ομαλότητας και των συνταγματικών ελευθεριών». [INTIME NEWS]
«Η διάταξη που φέρνουμε είναι απολύτως συμβατή με το Σύνταγμα και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου», λένε κυβερνητικές πηγές, καθώς: α) Δεν παραβιάζει την αρχή της αναλογικότητας διότι δεν εμποδίζει οποιονδήποτε έχει καταδικαστεί έστω για βαριά αδικήματα κατά της πολιτείας να είναι υποψήφιος βουλευτής, είτε ανεξάρτητος, παρά μόνο αποκλείεται αν είναι ο πραγματικός αρχηγός του κόμματος με το οποίο συμμετέχει στις εκλογές.
β) Η δημοκρατία δεν μπορεί να είναι απολύτως ανεκτική στους εχθρούς της. Όσους την επιβουλεύονται χρησιμοποιώντας τη.
γ) Δεν εξυπηρετείται η ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος στην περίπτωση της συγκρότησης ενός κόμματος-κέλυφος, το οποίο δρα και λειτουργεί ως εγκληματική οργάνωση.
δ) Όπως έχει αναδείξει η ολομέλεια του ΣτΕ, μεταξύ άλλων, τα κόμματα έχουν υποχρέωση να εξυπηρετούν την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος.
ε) Η διάταξη δεν υπεισέρχεται σε αξιολόγηση των χαρακτηριστικών και της ιδεολογίας των κομμάτων.
Συμπερασματικά, με τη ρύθμιση που εισηγείται η κυβέρνηση τίθεται φραγμός μόνο στο να συμμετέχουν στις εκλογές εγκληματικές οργανώσεις οι οποίες εμφανίζονται με το ένδυμα πολιτικού κόμματος.
Τι προβλέπει η τροπολογία
Βάσει της τροπολογίας που κατατέθηκε στη Βουλή πρέπει να συντρέχουν οι ακόλουθες προϋποθέσεις ώστε να κατέλθει ένα κόμμα στις εκλογές:
1. Το κόμμα να έχει ιδρυθεί νόμιμα.
2. Ο πρόεδρος, ο γενικός γραμματέας, τα μέλη της διοικούσας επιτροπής, ο νόμιμος εκπρόσωπος και η πραγματική ηγεσία του κόμματος να μην έχουν καταδικασθεί σε οποιονδήποτε βαθμό σε κάθειρξη για τα αδικήματα των κεφαλαίων 1-6 του Δεύτερου Βιβλίου του Ποινικού Κώδικα. Η αποστέρηση του δικαιώματος κατάρτισης συνδυασμών, σύμφωνα με την παρούσα περίπτωση, ισχύει για τη χρονική διάρκεια της επιβληθείσας ποινής και υπολογίζεται από την επομένη της ημέρας της οριστικής καταδικαστικής απόφασης. Στο πλαίσιο του παρόντος άρθρου, η πραγματική ηγεσία έχει την έννοια ότι πρόσωπο άλλο από εκείνο που κατέχει τυπικά θέση προέδρου, γενικού γραμματέα, μέλους της διοικούσας επιτροπής ή νόμιμου εκπροσώπου με συγκεκριμένες πράξεις του εμφανίζεται να ασκεί διοίκηση του κόμματος, ή να έχει τοποθετήσει εικονική ηγεσία, ή να έχει τον ηγετικό πολιτικό ρόλο προς το εκλογικό σώμα.
3. Η οργάνωση και η δράση του κόμματος να εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Για την αξιολόγηση της συνδρομής της προϋπόθεσης αυτής λαμβάνεται υπ’ όψιν τυχόν καταδίκη σε οποιονδήποτε βαθμό υποψήφιων βουλευτών, ή ιδρυτικών μελών, ή διατελεσάντων προέδρων για τα αδικήματα και στις ποινές του πρώτου εδαφίου της περ. β). Στην περίπτωση συνασπισμού κομμάτων οι ανωτέρω προϋποθέσεις πρέπει να συντρέχουν για καθένα από τα κόμματα που απαρτίζουν τον συνασπισμό.
Οι παρασκηνιακές επαφές Μαξίμου – ΠΑΣΟΚ
Η τροπολογία που θα βάλει φρένο στην κάθοδο του κόμματος Κασιδιάρη και σε άλλους, ομοειδείς πολιτικούς σχηματισμούς στις επόμενες εκλογές θα μπορούσε να περάσει από τη Βουλή με τις ψήφους μόνο της Ν.Δ., καθώς δεν απαιτεί αυξημένη πλειοψηφία η ψήφισή της. Ωστόσο, επιθυμία και επιδίωξη της κυβέρνησης ήταν να δοθεί ένα σαφές στίγμα ότι το δημοκρατικό τόξο ορθώνει εμπόδια στην πολιτική επάνοδο του νεοναζισμού. Ετσι, από την αρχή ζητούμενο ήταν η επίτευξη συναινέσεων. Με δεδομένο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ αποφάσισε να προχωρήσει με δική του τροπολογία, το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε στην επίτευξη συνεννόησης με το ΠΑΣΟΚ. Από την πλευρά της Χαριλάου Τρικούπη κατέστησαν εξαρχής σαφές ότι θεωρούν πως στο ζήτημα αυτό καλό είναι να επιδιωχθεί η διαμόρφωση ενιαίου μετώπου και ότι μάλλον δεν έχει νόημα το κάθε κόμμα να προσέλθει με τη δική του τροπολογία, εξέλιξη που θα έδινε ένα χαρακτήρα παράλληλων μονολόγων σε μια συζήτηση όπου κατεξοχήν ζητούμενο θα πρέπει να είναι η αναζήτηση συγκλίσεων.
Ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης βρίσκεται εδώ και καιρό σε ανοιχτή γραμμή με τον επικεφαλής Πολιτικού Σχεδιασμού του ΠΑΣΟΚ Παναγιώτη Δουδωνή. Οι δυο τους γνωρίζονται από τα πανεπιστημιακά έδρανα και θεωρείται ότι διαθέτουν καλή «χημεία» και, αν μη τι άλλο, ένα κοινό επιστημονικό υπόβαθρο, που σίγουρα βοηθάει στη συνεννόηση επί νομικών διατυπώσεων.
Το ΠΑΣΟΚ, μέσω του κ. Δουδωνή, είχε εκφράσει από την πρώτη στιγμή τρεις συγκεκριμένες κεντρικές παρατηρήσεις επί των διατυπώσεων του αρχικού κειμένου τροπολογίας που η κυβέρνηση επικοινώνησε προς τα κόμματα, αρχής γενομένης από τον Δεκέμβριο. Από την αρχή φάνηκε ότι, καθώς τις ίδιες ή παρεμφερείς ενστάσεις, στο σύνολο ή εν μέρει, διατύπωναν και από τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά και από το ΚΚΕ, θα έπρεπε να γίνουν τροποποιήσεις. Τον τελευταίο μήνα, όπως αναφέρουν καλά ενημερωμένες πηγές, η γραμμή επικοινωνίας ανάμεσα στους κ. Γεραπετρίτη και Δουδωνή ήταν διαρκώς ανοιχτή, έγιναν παρεμβάσεις και αλλαγές, προτάσεις και αντιπροτάσεις, παρατηρήσεις για συγκεκριμένες λέξεις και ορισμούς. Το τελικό κείμενο της τροπολογίας που η κυβέρνηση έφερε στη Βουλή ενσωματώνει και στοιχεία που προέκυψαν από αυτή τη διαδικασία.
Βεβαίως, ο δρόμος για να φθάσει η τροπολογία στη Βουλή άνοιξε ήδη από τον Μάιο του 2021. Τότε ο υπουργός Εσωτερικών Μάκης Βορίδης είχε πάρει την πρωτοβουλία για την κατάθεση τροπολογίας με την οποία προβλεπόταν πως κάποιος ο οποίος έχει καταδικασθεί (όχι απαραίτητα αμετάκλητα) δεν θα μπορεί να κατέχει επιτελική θέση σε κάποιο κόμμα. Η τροπολογία ερχόταν να καλύψει το «κενό» του Συντάγματος που λέει πως δεν δύναται βάσει νόμου να απαγορευθεί σε οποιονδήποτε δεν έχει καταδικαστεί αμετάκλητα να θέσει υποψηφιότητα ως απλός βουλευτής. Το θέμα έμεινε εκεί και άρχισε να ανακινείται πριν από περίπου ένα χρόνο, όταν ο συνταγματολόγος Γιώργος Σωτηρέλης με αρθρογραφία του στον Τύπο αναφέρθηκε στο θέμα που έθετε ήδη από το 2013, διατυπώνοντας την άποψη πως δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως κανονικό κόμμα ένα μόρφωμα που κατηγορείται ως «εγκληματική οργάνωση». Παρόμοια αρθρογραφία είχε ήδη από τον περασμένο Οκτώβριο και ο επίσης καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Νίκος Αλιβιζάτος, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με καταδικασθέντες για συμμετοχή σε εγκληματικές οργανώσεις σε κόμματα που διεκδικούν την είσοδό τους στη Βουλή.
Οι τρεις αλλαγές που ζήτησε η Χαρ. Τρικούπη
Της Δώρας Αντωνίου
Με αίτημα για μία – δύο μικρές τροποποιήσεις σε διατυπώσεις του κειμένου της τροπολογίας που φέρνει η κυβέρνηση θα προσέλθει το ΠΑΣΟΚ στη Βουλή. Στη Χαριλάου Τρικούπη εμφανίζονται ικανοποιημένοι, καθώς οι βασικές ενστάσεις επί του αρχικού κειμένου εισακούστηκαν και έγιναν οι αλλαγές που είχαν βάλει στο τραπέζι. Ειδικότερα, όπως αναφέρεται σχετικά, με το νέο κείμενο αντιμετωπίζεται το ζήτημα εντοπισμού της πραγματικής ηγεσίας, μπαίνει δηλαδή εμπόδιο στην παράκαμψη της απαγόρευσης με την τοποθέτηση αχυρανθρώπων. Από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ υποστήριξαν ότι θα πρέπει να εφαρμοστεί στο συνταγματικό δίκαιο η θεωρία της κυριαρχίας στην πράξη, η οποία εφαρμόζεται στο ποινικό και το εταιρικό δίκαιο για την αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων. Το δεύτερο σημείο για το οποίο είχε ζητήσει διορθωτική παρέμβαση το ΠΑΣΟΚ ήταν η απάλειψη του «ιδίως» σε σχέση με τα ποινικά εγκλήματα, που θεωρήθηκε ότι άφηνε περιθώριο σε διασταλτικές ερμηνείες και δημιουργούσε αμφιβολίες ως προς την πραγματική επιδίωξη της τροπολογίας. Κατά τρίτον, από τη Χαριλάου Τρικούπη θεωρούν ότι πλέον διασφαλίζονται οι απαραίτητες δικονομικές εγγυήσεις, ώστε να μην μπορεί να αμφισβητηθεί η διαδικασία ελέγχου από τον Άρειο Πάγο.
Από το επιτελείο του κ. Νίκου Ανδρουλάκη εξακολουθούν να πιστεύουν ότι θα πρέπει να ζητηθεί από τον πρόεδρο της Βουλής η γνώμη της Επιστημονικής Υπηρεσίας του Κοινοβουλίου, ώστε να είναι θωρακισμένη η νομική αρτιότητα της τροπολογίας. Θεωρούν ότι κάτι τέτοιο είναι και προς όφελος της κυβέρνησης, που θα φέρει στη Βουλή ένα κείμενο το οποίο θα έχει δει προηγουμένως και ένας τρίτος, έγκυρος επιστημονικά φορέας. Επιπλέον θα ζητήσουν έναν περισσότερο σαφή προσδιορισμό του φαινομένου μια εγκληματική οργάνωση να έχει ενδυθεί τον μανδύα πολιτικού κόμματος. «Θα επιδιώξουμε να κλείσει το πεδίο εφαρμογής, να είναι πολύ σαφές τι θέλουμε να προλάβουμε, χωρίς, ωστόσο, να καταστεί φωτογραφική η τροπολογία», επισημαίνεται σχετικά.
Σε κάθε περίπτωση, από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ μιλούν για ένα σαφώς βελτιωμένο κείμενο σε σχέση με το αρχικό και παρά την πρόθεση να ζητήσουν μικρές επιπλέον παρεμβάσεις, δεν αναμένεται αυτό να αποτελέσει εμπόδιο στην υπερψήφιση της τροπολογίας. «Η απόσταση που έχει καλυφθεί είναι σημαντική και σε μεγάλο βαθμό έγινε κατανοητό ότι ο προβληματισμός και οι ενστάσεις που βάλαμε στο τραπέζι δεν ήταν πολιτικός ελιγμός, αλλά ουσία. Και είναι σημαντικό ότι στη νέα τροπολογία γίνεται προσπάθεια να αντιμετωπιστούν τα ζητήματα αυτά», αναφέρεται.
Επιμένει στη δική του πρόταση ο ΣΥΡΙΖΑ
Του Αντώνη Αντζολέτου
Στην κατάθεση της δικής του τροπολογίας προσανατολίζεται ο ΣΥΡΙΖΑ προκειμένου να μην υπάρξουν ζητήματα αντισυνταγματικότητας και «παράθυρα» για διασταλτική ερμηνεία του νόμου. Η τροπολογία προβλέπει ότι «δεν έχουν δικαίωμα κατάρτισης συνδυασμών πολιτικά κόμματα, η οργάνωση και δράση των οποίων δεν εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος κατά την έννοια του άρθρου 29 παρ. 1 του Συντάγματος. Τέτοια είναι πολιτικά κόμματα των οποίων οι καταστατικές διατάξεις ή ιδεολογικές διακηρύξεις ή η πολιτική δράση υποκινεί, προκαλεί, διεγείρει ή προτρέπει σε πράξεις ή ενέργειες που μπορούν να προκαλέσουν διακρίσεις, μίσος ή βία κατά προσώπου ή ομάδας προσώπων που προσδιορίζονται με βάση τη φυλή, το χρώμα, τη θρησκεία, τις γενεαλογικές καταβολές, την εθνική ή εθνοτική καταγωγή, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα φύλου, χαρακτηριστικά φύλου ή την αναπηρία, καθώς επίσης κόμματα των οποίων ο επικεφαλής ή μέλος οργάνου διοίκησης έχει καταδικαστεί, ακόμη και πρωτοδίκως, για τα εγκλήματα των άρθρων 187 και 187Α του Ποινικού Κώδικα».
Στην πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ αναφέρεται πως «η περίπτωση αυτή συντρέχει ακόμη και για απλό μέλος, εάν έχει τελέσει εγκλήματα του προηγούμενου εδαφίου με ναζιστικό ή ρατσιστικό κίνητρο, στο πλαίσιο δράσης κόμματος ή στο όνομά του». Αναφερόμενη στο θέμα η Πόπη Τσαπανίδου, μιλώντας στον Real FM, επισήμανε πως η πρόταση που έχουν συντάξει οι νομικοί του κόμματος είναι «απόλυτα στοχευμένη και αποκλείει την είσοδο των ναζιστικών κομμάτων στη Βουλή, αλλά χωρίς να επιτρέπει να δημιουργηθούν εμπόδια σε άλλα κόμματα στο μέλλον. Η πρότασή μας είναι συνταγματικά τεκμηριωμένη», συμπλήρωσε.
Ο Γιάννης Γκιόκας από το ΚΚΕ, αναφερόμενος στις παραφυάδες της εγκληματικής οργάνωσης της Χρυσής Αυγής, υπογράμμισε στον «Αθήνα 9,84» πως οι τροπολογίες Ν.Δ. – ΣΥΡΙΖΑ δεν τις αντιμετωπίζουν και ανοίγουν πολύ επικίνδυνους δρόμους, που σε κράτη της Ε.Ε. έχουν οδηγήσει στην απαγόρευση κομμουνιστικών κομμάτων.
Περιμένει να δει την τελική ρύθμιση, δήλωσε ο Κυριάκος Βελόπουλος στην ΕΡΤ, τονίζοντας πως έχει σταλεί στα άλλα κόμματα, αλλά όχι στην Ελληνική Λύση. Στο «κατά» ή στο «παρών» προσανατολίζονται στο ΜέΡΑ25 αν δεν διαπιστώσουν πως θα υπάρξουν σημαντικές αλλαγές.
