Ελβίρα Κρίθαρη
Ο Γερμανός με το κοινό επίθετο «Χόφμαν» κρατήθηκε για περισσότερο από δύο μήνες στη φυλακή, για μια παράβαση που δεν είχε κάνει. Περιφερόταν επί εβδομάδες μεταξύ πτέρυγας Β και Ε του Κορυδαλλού, παίζοντας κιθάρα για τους Ρώσους κρατουμένους και πιάνοντας φιλίες με Αφγανούς και Κούρδους, όσο προσπαθούσε –μάταια– να πείσει τις ελληνικές Αρχές για την αθωότητά του.
Ηταν κάποιος συγκρατούμενός του, που παρακάλεσε τον δικηγόρο του να ρίξει μια ματιά στην υπόθεση του παράταιρου Γερμανού, που παρότι μιλάει άπταιστα αγγλικά, κανείς δεν φαινόταν να τον καταλαβαίνει. Εάν ο δικηγόρος Αθανάσιος Αναγνωστόπουλος δεν είχε –αφιλοκερδώς– δεχθεί να κάνει την ελάχιστη έρευνα που δεν είχαν προηγουμένως κάνει όσοι όφειλαν, ο Χόφμαν πιθανώς θα καταδικαζόταν για κατοχή επτά γραμμαρίων χασίς που βρέθηκαν πριν από 15 χρόνια σε μια ταχυδρομική θυρίδα στην Κω –στην οποία ποτέ δεν είχε πάει.
«A healer, not a dealer»
Από τη Σαλαμίνα όπου βρίσκεται τώρα περιμένοντας την εκδίκαση της αίτησης αποζημίωσης για παράνομη κράτηση, ο Σάσα Χόφμαν, 50 ετών, περιγράφει στην «Κ» την αθλιότητα της φυλακής, προσπαθώντας να μην είναι πολύ επικριτικός, «γιατί οι Ελληνες είναι περήφανοι».
Γεννημένος σε αστική οικογένεια, με σπουδές στο μάρκετινγκ και τη διαφήμιση σε Πανεπιστήμιο του Τέξας, ο Χόφμαν διατηρεί σήμερα έναν «χίπικο» τρόπο ζωής, μετακινούμενος με ένα βαν και επιβιώνοντας παίζοντας μουσική στον δρόμο, από επιλογή. Στη Σαλαμίνα είναι γνωστός ως «περιπλανώμενος φιλόσοφος». Το καλοκαίρι του 2023 ο Χόφμαν θέλησε να κοιμηθεί «κάτω από ανοιχτούς ουρανούς», όπως λέει. Αφησε για λίγο το βαν του και βρήκε στην ήσυχη ταράτσα ενός τυχαίου σπιτιού λίγη νυχτερινή δροσιά. Εφυγε νωρίς το πρωί, αλλά επέστρεψε το απόγευμα για να καθαρίσει –«σαν καλός πρόσκοπος που υπήρξε». Ο ιδιοκτήτης του σπιτιού τον είδε και κάλεσε την αστυνομία.
Δεκαπέντε χρόνια πίσω, στην Κω, η ιδιοκτήτρια ενός ξενοδοχείου διαθέτει στους πελάτες της ταχυδρομική θυρίδα για την προσωπική τους αλληλογραφία. Μια μέρα, η έντονη μυρωδιά μικροποσότητας χασίς εντός της θυρίδας κινητοποιεί τις Αρχές. Το δέμα με το χασίς ανέγραφε τα στοιχεία ενός Γερμανού πελάτη του ξενοδοχείου. Ο Γερμανός παραθέριζε στο νησί για μερικές εβδομάδες, αλλά όταν το δέμα του έγινε αντιληπτό, είχε πλέον φύγει. Ακολούθησε η άσκηση ποινικής δίωξης και το ένταλμα βγήκε στο όνομα του παραθεριστή της Κω, με το κοινό, απ’ ό,τι φαίνεται, γερμανικό ονοματεπώνυμο «Σάσα Χόφμαν».
Ο Χόφμαν της Σαλαμίνας συνελήφθη το καλοκαίρι του 2023, μετά το περιστατικό της ταράτσας, καθώς οι αστυνομικοί είδαν το όνομα στο διαβατήριό του να ταιριάζει με εκείνο που αναγραφόταν στο παλιό ένταλμα σύλληψης. Τα εντάλματα μένουν ενεργά μέχρι να εκτελεστούν, εκτός και αν το αδίκημα παραγραφεί. Ετσι μια περιπέτεια από αυτές που ποτέ δεν φανταζόταν, ξεκίνησε για τον φιλήσυχο Χόφμαν. «Μου έλεγαν οι αστυνομικοί “πουλάς σε παιδιά ναρκωτικά”», λέει ο ίδιος στην «Κ», ακόμα με απόγνωση.
«Οταν άκουσα πρώτη φορά την υπόθεσή του, δεν τον πολυπίστεψα», ομολογεί ο δικηγόρος Αθανάσιος Αναγνωστόπουλος, που τελικά τον ανέλαβε. «Αλλά επέμενε από την αρχή, επαναλαμβάνοντας συνέχεια “I am healer, not a dealer”» («Είμαι θεραπευτής, όχι διακινητής»), προσθέτει.
O Σάσα Χόφμαν σε νεαρή ηλικία. Γεννημένος σε αστική οικογένεια, έκανε σπουδές στο μάρκετινγκ και τη διαφήμιση σε Πανεπιστήμιο του Τέξας.
«Δεν έχετε “habeas corpus” σε αυτή τη χώρα;»
«Οι αστυνομικοί τον συλλαμβάνουν, ο Χόφμαν χτυπιέται “δεν είμαι αυτός, δεν έχω πάει ποτέ στην Κω”, η αστυνομία του λέει “καλά καλά, θα τα πεις στον εισαγγελέα”, και ο εισαγγελέας διατάζει την προσωρινή του κράτηση», περιγράφει ο Αναγνωστόπουλος.
Ξεπερνώντας το πρώτο σοκ των συνθηκών διαβίωσης, ο άνθρωπος που ένιωθε φυλακισμένος ακόμα και μέσα στον συμβατικό τρόπο ζωής, καλείται τώρα να συνηθίσει το στρίμωγμα στο κελί «της χειρότερης φυλακής της χώρας», απ’ ό,τι του είπαν, μαζί με τρεις Πακιστανούς, που αρχικά τον κοιτάνε καχύποπτα. Αργότερα, θα μείνει μαζί με τέσσερις χρήστες ναρκωτικών. «Πάντως, στη φυλακή κυκλοφορούν τα πάντα ελεύθερα», λέει με νόημα.
Ο Χόφμαν καταλήγει να γίνει φίλος με όλους. Αλλάζει συνολικά πέντε κελιά και κάπου βρίσκει μια κιθάρα. «Την είχε φέρει ένας κρατούμενος ύστερα από σειρά αιτήσεων και με τα χίλια ζόρια και ήταν τόσο καλός που με άφησε να παίζω», διηγείται. Παίζει μουσική στην αυλή με την κιθάρα του, τον ακούει και ευφραίνεται η ρωσική μαφία που είναι, όπως περιγράφει ο Χόφμαν, «ίσως η πιο οικογενειακή και αγαπημένη πτέρυγα». «Οι Ρώσοι είναι οι πιο δεμένοι εκεί μέσα, επίσης οι πιο πειθαρχημένοι και χλιδάτοι», παρατηρεί εμφανώς εντυπωσιασμένος με τις ανέσεις των δικών τους κελιών. «Στη φυλακή οι άνθρωποι είναι όπως ακριβώς και έξω. Κάποιοι παραπάνω εγωιστές, κάποιοι που θέλουν να βοηθήσουν τον διπλανό τους περισσότερο», λέει συνοψίζοντας την εμπειρία του.
Ομως, παρότι ο Χόφμαν προσπαθεί να μετατρέψει την κρίση σε πολύτιμο δίδαγμα, δεν παύει να ασφυκτιά από την αδικία που νιώθει να υφίσταται. «Δεν άντεχε μέσα στη φυλακή, φώναζε “δεν με καταλαβαίνει κανείς, τι πρέπει να κάνω, σε ποιον να μιλήσω”», λέει ο δικηγόρος του. «Και επειδή είναι καλλιεργημένος άνθρωπος, αναρωτιόταν πολύ στοχευμένα: «δεν έχετε “habeas corpus” σε αυτή την χώρα;», εννοώντας το δικαίωμα ακρόασης και πρόσβασης σε δίκαιη δίκη.
Σήμερα διατηρεί έναν «χίπικο» τρόπο ζωής, μετακινούμενος με ένα βαν και επιβιώνοντας παίζοντας μουσική στον δρόμο.
Αθώος με ένα απλό τηλεφώνημα
Ο δικηγόρος Αθηνών Αθανάσιος Αναγνωστόπουλος που τον ανέλαβε, με τη συμβολή της δικηγόρου Ρόδου Κατερίνας Νοτοπούλου, ξεκίνησε την έρευνα για να διαπιστώσει ποιος ήταν ο Χόφμαν ζητώντας από την ξενοδόχο της Κω να βρει στα βιβλία πελατών της, την καταχώριση του προ 15ετίας Γερμανού τουρίστα. Η γυναίκα του έστειλε μια φωτογραφία από την καταγραφή του πελάτη της, που είχε ίδιο ονοματεπώνυμο με τον Χόφμαν της Σαλαμίνας, αλλά και διαφορά ηλικίας δέκα χρόνων.
Χωρίς δικηγόρο, ο Χόφμαν δεν θα μπορούσε να αποδείξει την αθωότητά του. Μέσα από τη φυλακή όπου βρισκόταν ήταν αδύνατο να βρει την εγγραφή στο βιβλίο της ξενοδόχου της Κω, το οποίο τεκμηρίωνε πως επρόκειτο για άλλο άτομο. Επιπλέον, την εποχή που διαπράχθηκε το αδίκημα, ο Χόφμαν βρισκόταν στην Παραγουάη με τη γυναίκα και την κόρη του. «Σε μια τριτοκοσμική χώρα που όταν με σταμάτησε η αστυνομία γιατί δεν φόραγα κράνος, προσπάθησε να συνεννοηθεί πραγματικά μαζί μου, παρότι κανείς δεν μίλαγε τη γλώσσα του άλλου», λέει. Ο Χόφμαν υποστήριζε πως είχε φωτογραφίες και έγγραφα για να το αποδείξει, αλλά κανείς δεν τον άκουγε.
Αυτό που με ενοχλεί σε αυτή την υπόθεση είναι η γραφειοκρατική αντίληψη της απονομής δικαιοσύνης. Ολοι κάνανε τη δουλειά τους σωστά, απλώς την κάνανε λίγο επιφανειακά. […]Ο ανακριτής δεν μπορούσε να κάνει ένα τηλέφωνο να βρει τα στοιχεία; Εγώ πώς τα βρήκα; Ε, αυτό το τηλεφώνημα δεν έγινε και ένας άνθρωπος μπήκε άδικα στη φυλακή, ύστερα από 15 χρόνια.
Επιπλέον, ο 50χρονος με τον εναλλακτικό τρόπο ζωής, δεν είχε χρήματα για δικηγόρο. Θεωρητικά, είχε τη δυνατότητα να ζητήσει τον διορισμό συνηγόρου υπεράσπισης, ο οποίος όμως θα διοριζόταν στη Ρόδο όπου θα διεξαγόταν η δίκη, ενώ εκείνος κρατούνταν στην Αθήνα.
Τώρα, ο νόμος του δίνει το δικαίωμα να ζητήσει αποζημίωση για την άδικη κράτησή του επί 68 ημέρες, διεκδικώντας από 30 έως 50 ευρώ ανά ημέρα. Η εκδίκαση της αποζημίωσης έχει οριστεί για τις 11 Μαρτίου. «Φαινομενικά έγιναν όλα όπως έπρεπε, αλλά ήταν επιφανειακά», λέει ο δικηγόρος του Χόφμαν. «Δηλαδή, ο ανακριτής δεν μπορούσε να κάνει ένα τηλέφωνο να βρει τα στοιχεία; Εγώ πώς τα βρήκα; Ε, αυτό το τηλεφώνημα δεν έγινε και ένας άνθρωπος μπήκε άδικα στη φυλακή ύστερα από 15 χρόνια».
Ο Σάσα Χόφμαν ελπίζει τουλάχιστον οι ελληνικές Αρχές να απολογηθούν και να τον αποζημιώσουν «για τον κλεμμένο του χρόνο και όσα υπέφερε», αλλά δεν έχει καμία εμπιστοσύνη. Παραμένει ανάμεσα στους καλούς φίλους που έκανε στη Σαλαμίνα, οι οποίοι όσο είχαν χάσει τα ίχνη του φρόντισαν τα λιγοστά του υπάρχοντα και τα σκυλιά του. Κάπου πήρε το αυτί του και αυτή την ιστορία με το «φιλότιμο» και πως οι Ελληνες φημίζονται για αυτή την, υποτιθέμενα, αμετάφραστη λέξη. Και σαν φιλήσυχος περιπλανώμενος φιλόσοφος που θέλει να είναι, επιμένει να αναζητά την ύπαρξή της ανάμεσα στις στρεβλώσεις του εγχώριου συστήματος απονομής δικαιοσύνης.
