Του Απόστολου Τομαρά
Στα έξι χρόνια ερευνητικών γεωτρήσεων, εντός της κυπριακής ΑΟΖ, το περιστατικό με την παρενόχληση του πλοίου της εταιρείας ΕΝΙ ανοιχτά του Κάβο Γκρέκο, είναι το δεύτερο σοβαρό επεισόδιο εντός της ΑΟΖ, με την Άγκυρα να εφαρμόζει και πάλι την αποτυχημένη πρακτική να δημιουργήσει δια τις εντάσεως γκρίζες ζώνες, αλλά και να αποθαρρύνει τις εταιρείες υδρογονανθράκων που βλέπουν με καλό μάτι την κυπριακή ΑΟΖ. Χωρίς να παραγνωρίζεται ο απρόβλεπτος παράγοντας των τουρκικών κινήσεων στην περιοχή, το συμβάν με το γεωτρύπανο της ιταλικής ΕΝΙ έχει φέρει σε δύσκολη θέση, τόσο τον ιταλικό κολοσσό όσο και την ίδια την Ρώμη.
Τα όσα είπε ο Υπουργός Εξωτερικών Ιωάννης Κασουλίδης από αέρος, ότι τη λύση με τις τουρκικές προκλήσεις θα την δώσει η Ιταλία και όχι η Κυπριακή Δημοκρατία, δεν είναι άσχετα με την κατάσταση που φαίνεται να έχει δημιουργηθεί από την Παρασκευή το βράδυ στην έδρα της ΕΝΙ στο Μιλάνο αλλά και στη Ρώμη. Η Λευκωσία που βρίσκεται σε ανοιχτή επικοινωνία με τους Ιταλούς από τότε που το γεωτρύπανο της ΕΝΙ ήλθε στο τεμάχιο 6, συνεχίζει να κρατά χαμηλούς τόνους εστιάζοντας στα διπλωματικά αντίμετρα. Πρακτική που απέδωσε καρπούς στο κοντινό παρελθόν εκτονώνοντας το κλίμα έντασης δια της παρουσίας πολεμικών μέσων, αλλά και της αλόγιστης δέσμευσης περιοχών εντός της ΑΟΖ, από τουρκικής πλευράς. Ωστόσο το βάρος αντιμετώπισης της κατάστασης που έχει δημιουργηθεί πέφτει στην ιταλική πλευράς η οποία όπως λέγεται, πρώτα απ’ όλα βλέπει να τίθεται σε δοκιμασία το κύρος της αλλά και η παρουσία της στα ενεργειακά της ΝΑ Μεσογείου.
Δοκιμασία για την ΕΝΙ
Οι τουρκικές προκλήσεις όπως ερμηνεύονται από πολιτικούς και διπλωματικούς κύκλους αποσκοπούν να δημιουργήσουν ένα κλίμα αστάθειας εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης δίνοντας τα ανάλογα μηνύματα στις εταιρείες υδρογονανθράκων. Από την άλλη το ερευνητικό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, μετά και τη γεώτρηση στο τεμάχιο 6, βρίσκεται σε ένα κομβικό σημείο που αναλόγως των αποτελεσμάτων των επόμενων προγραμματισμένων γεωτρήσεων, μπορεί να δώσει στην κυπριακή ΑΟΖ ένα συγκριτικό πλεονέκτημα στα ενεργειακά της ΝΑ Μεσογείου. Η επιλογή να παρενοχλήσουν το πλοίο της ιταλικής εταιρείας, φαίνεται να σχετίζεται με τις εκτιμήσεις που γίνονται στην Άγκυρα πως μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και Τουρκίας οι Ιταλοί θα επιλέξουν την μεγάλη τουρκική αγορά και τα μεγάλα συμβόλαια.
Εδώ υπάρχει και ένα προηγούμενο, επί εποχής Φώτη Φωτίου στο Υπουργείο Άμυνας, όπου ιταλικό πλοίο που πραγματοποιούσε εργασίες απεικόνισης του βυθού, δυτικά της Πάφου για λογαριασμό της CYTA προκειμένου να ποντιστεί καλώδιο οπτικής ίνας, παρενοχλήθηκε από τουρκικά πολεμικά μέσα με τον Έλληνα καπετάνιο του πλοίου να παίρνει οδηγίες από την Ιταλία να συμμορφωθεί με τις υποδείξεις των Τούρκων. Στην περίπτωση όμως με τις προκλήσεις στο γεωτρύπανο η λήψη ανάλογης απόφασης θεωρείται εξαιρετικά δύσκολη. Αφενός γιατί η εταιρεία θα βρεθεί εκτεθειμένη με υποχρεώσεις της που απορρέουν από το συμβόλαιο που έχει υπογράψει με την Κυπριακή Δημοκρατία, και αφετέρου θα πληγεί το κύρος της εταιρείας σε περιφερειακό επίπεδο. Όπως λέγεται ενδεικτικά ανάλογα προβλήματα υπάρχουν και σε άλλες περιοχές του πλανήτη, χωρίς ωστόσο οι μεγάλες εταιρείες να εγκαταλείπουν τα έργα. Στην περιοχή της ΝΑ Μεσογείου η ΕΝΙ έχει ισχυρά συμφέροντα στην Αιγυπτιακή ΑΟΖ (κοίτασμα Ζόρ) συμμετέχει στη μετοχική δομή ενός από τα δυο τερματικά LNG στην Αίγυπτο, ενώ έχει βλέψεις και στην ΑΟΖ του Λιβάνου αλλά και του Ισραήλ.
Οι επιδιώξεις της Άγκυρας
Στις 12 Σεπτεμβρίου 2011 το γεωτρύπανο της εταιρείας Noble όταν ξεκινούσε να τρυπήσει για πρώτη φορά το βυθό του τεμαχίου 12, άλλαζε άρδην τα γεωπολιτικά δεδομένα στα ενεργειακά με την Κυπριακή Δημοκρατία για πρώτη φορά από συστάσεως, να εξασκεί στην πράξη τα κυριαρχικά της δικαιώματα, όπως αυτά πηγάζουν από το Διεθνές Δίκαιο. Το διάστημα, πριν το τρυπάνι της Noble πιάσει δουλειά σημαδεύτηκε από μια άνευ προηγουμένου τουρκική επιθετικότητα με κάθε τρόπο και μέσο. Ο τότε πρωθυπουργός της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν απειλούσε ανοιχτά και απροκάλυπτα την Κυπριακή Δημοκρατία και την αμερικάνικη εταιρεία, με δυναμική αντίδραση στέλνοντας στην περιοχή πολεμικά πλοία που παρενοχλούσαν τις εργασίες στο οικόπεδο 12, αλλά και πτητικά μέσα της Δημοκρατίας. Τελικά η πρώτη γεώτρηση πραγματοποιήθηκε κανονικά και ακολούθησε και δεύτερη. Η αποτυχημένη πρώτη απόπειρα της Τουρκίας να κάνει αισθητή την παρουσία της στα ενεργειακά, όπως είναι γνωστό στους διπλωματικούς κύκλους, δεν κρίθηκε σε επίπεδο Κυπριακής Δημοκρατίας. Η παρέμβαση του Αμερικάνικου Υπουργείου Εξωτερικών έκανε την διαφορά ακυρώνοντας την πρώτη προσπάθεια της Τουρκίας να στείλει μήνυμα στις εταιρείες υδρογονανθράκων που έβλεπαν με καλό μάτι την κυπριακή ΑΟΖ. Εκείνη η παρέμβαση αποδείχθηκε καταλυτικής σημασίας ανοίγοντας το δρόμο για άλλους δυο γύρους αδειοδοτήσεων .
Η θέση του ιταλικού κολοσσού ENI στην αγορά
Η ENI είναι μια ιταλική πολυεθνική εταιρεία που έχει πρόσωπο σε 73 διαφορετικές χώρες στον κόσμο, με εργατικό δυναμικό 33 χιλιάδων. Η κεφαλαιοποίησή της φτάνει τα 55 δισ. ευρώ σύμφωνα με τα αποτελέσματα του δευτέρου τριμήνου του 2017. Κατά το τρίτο τρίμηνο του 2017 (τελευταία δημοσιευμένα αποτελέσματα του ομίλου) αύξησε τα λειτουργικά της κέρδη κατά τέσσερις φορές σχεδόν, ποσό που φτάνει στα 700 εκατ. ευρώ. Για το 2017 στο σύνολό του αναφέρει η εταιρεία πως αναμένει να πετύχει οργανική κάλυψη των επενδύσεων και των μερισμάτων. Συγκεκριμένα για τον τομέα των υδρογονανθράκων, υπογραμμίζει πως αυξήθηκε η παραγωγή κατά 7%, παρά τις περικοπές που επέβαλε ο ΟΠΕΚ.
