Λένιν: Ένα πρωτότυπο συλλογικό βιβλίο

Στις 21 Ιανουαρίου 1924 άφησε την τελευταία του πνοή ο Βλαντιμίρ Ιλιτς Λένιν. Οι γνώμες για αυτόν και τις απόψεις του, για τη δράση του και για το καθεστώς που οικοδομήθηκε μετά την Επανάσταση του 1917 στη Ρωσία ποικίλλουν. Τόσο μεταξύ αυτών που τοποθετούνται αντιπαραθετικά στις μαρξιστικές και τις κομμουνιστικές ιδέες όσο και μεταξύ εκείνων που διάκεινται ευνοϊκά απέναντί τους. Οποια στάση κι αν υιοθετεί κανείς, όμως, υπάρχει ένας κοινός τόπος: Ο Λένιν περιλαμβάνεται στις προσωπικότητες που άφησαν ισχυρό αποτύπωμα στην ιστορία του 20ού αιώνα κι εξακολουθούν να συζητούνται ευρέως και στον 21ο.

Την πλούσια αυτή συζήτηση φιλοξενεί η έκδοση της «Καθημερινής», η οποία πραγματοποιείται με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τον θάνατό του. Ενα πρωτότυπο συλλογικό βιβλίο με 25 κείμενα πανεπιστημιακών, συγγραφέων, ιστορικών και δημοσιογράφων, καθώς κι ένα πλήθος φωτογραφιών, φωτίζουν από διάφορες σκοπιές και οπτικές τις κορυφαίες αλλά και τις λιγότερο γνωστές πλευρές της ζωής και της δράσης του.

Στα πρώτα κείμενα της έκδοσης, σκιαγραφούνται η νεότητα του Λένιν, οι θεωρητικές του καταβολές αλλά και τομές, η ζωή του στην εξορία, το περιβάλλον και οι γυναίκες του, οι αντιλήψεις του για το κόμμα και τη σχέση του πολέμου με την επανάσταση.

Ακολουθούν τα κείμενα που αφορούν την επιστροφή του στην Πετρούπολη, τον Απρίλιο του 1917, καθώς και την Οκτωβριανή Επανάσταση, στην οποία διαδραμάτισε ηγετικό ρόλο. Αλλα κείμενα πραγματεύονται το πώς φτάσαμε από τον Φεβρουάριο και τον Απρίλιο στον Οκτώβριο του 1917, πώς το εξαιρετικά ευάλωτο μετεπαναστατικό καθεστώς κατόρθωσε να εδραιωθεί, κι επίσης το πόσο οι απόψεις του Λένιν και η κατάσταση που άρχισε να αποκρυσταλλώνεται όσο ήταν εν ζωή σχετίζονται με ό,τι επακολούθησε στα χρόνια του Στάλιν.

Ο Λένιν δεν ήταν μόνο ένας ιδεολόγος. Ηταν επίσης άνθρωπος της πολιτικής πράξης κι αναλάμβανε το βάρος συγκεκριμένων επιλογών σε συχνά συγκεχυμένες καταστάσεις, ιδίως μετά την Επανάσταση. Οι επιλογές του αυτές σε ό,τι αφορά τον πόλεμο, την οικονομία, την παραγωγή και τα ρεύματα αμφισβήτησης της νεοπαγούς σοβιετικής εξουσίας αποτελούν αντικείμενο το οποίο διερευνούν μερικά από τα κείμενα της έκδοσης.

Λίγους μήνες μετά την Επανάσταση, με τη συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ, το νέο καθεστώς μπήκε στη διεθνή σκηνή. Το τι σήμαινε αυτό πραγματεύονται κείμενα που αφορούν την εξωτερική του πολιτική, αλλά και τις σχέσεις του με το κίνημα του Κεμάλ και τα αντιιμπεριαλιστικά κινήματα του 20ού αιώνα.

Στην κατακλείδα της αρθρογραφίας, επιχειρείται να προσεγγιστεί ένα ακόμη ερώτημα: Διατηρούν την επικαιρότητάς του ο Λένιν και οι ιδέες του ή δοκιμάστηκαν, απέτυχαν και ανήκουν στο ιστορικό παρελθόν;