Της Μαρίνας Οικονομίδου
Μέχρι και την έλευση του κορωνοϊού στην Κύπρο, η κυβέρνηση Αναστασιάδη δεν διήγε την καλύτερή της στιγμή. Ήταν στη γωνία καθώς στην πολιτική ατζέντα, εκτός από τη διαφθορά, επικρατούσε το μεγάλο κεφάλαιο των κυπριακών διαβατηρίων με την έκδοσή τους σε δικτάτορες της Καμπότζης και σε καταζητούμενους κροίσους. Τρεις μήνες αργότερα και μεσούσης μιας πανδημίας, οι πολιτογραφήσεις, όχι μόνο μπαίνουν σε δεύτερο πλάνο, αλλά παρουσιάζονται και από πολιτικούς και δημοσιογραφικούς κύκλους –που άλλοτε τις κατακεραύνωναν– ως το χάπι στην κρίση που έρχεται. Ο Νίκος Αναστασιάδης, είχε να χειριστεί την άσχημη προσωπική του εικόνα, καθώς ελεγχόταν για τα παραπάνω, τους κυβερνητικούς χειρισμούς γενικότερα, το Κυπριακό και τα όσα τεκταίνονται στην κυπριακή ΑΟΖ, με πολλούς τόσο εντός κυβέρνησης όσο και εκτός να διερωτούνται πώς θα βγει τελικά αυτή η πενταετία. Σήμερα δεν απολαμβάνει της στήριξης της πλειοψηφίας, αλλά επί του παρόντος απολαμβάνει της ανοχής δεδομένης της έκτακτης ανάγκης στην οποία βρισκόμαστε.
Αυτή η ανοχή τον έβαλε σε άλλο ρόλο, καθώς διαβάζει ως άλλος «πατερούλης» παραμύθια στα παιδιά, λανσάρει τον ρόλο του παππού που άλλοτε θα του προκαλούσε δυσφορία και καλεί μέσω διαγγελμάτων τον κόσμο να τον εμπιστευτεί για ακόμη μία φορά, τηρώντας για λίγο ακόμα τα μέτρα. Ο κόσμος αλλάζει, αυτό είναι σίγουρο και μαζί του ερώτημα είναι αν αλλάζει άρδην το πολιτικό σκηνικό. Τα περί αλλαγών στο πολιτικό σκηνικό τα συζητούσαμε και μετά το κούρεμα καταθέσεων, όμως παρά το πρώτο σοκ, το πολιτικό σύστημα στην Κύπρο λειτουργεί με τον ίδιο περίπου τρόπο όπως και πριν την οικονομική κρίση . Το αν η πανδημία είναι αρκετή για να ταράξει τα νερά, θα διαφανεί πρώτα και κύρια στον προεκλογικό των βουλευτικών εκλογών, καθώς το πολιτικό αφήγημα διαφοροποιείται, η ατζέντα ανατρέπεται και η επαφή πολιτικών με τους πολίτες μεταλλάσσεται.
Μέχρι και τον Δεκέμβριο, ο Νίκος Αναστασιάδης παρουσίαζε μία σχετική κακή εικόνα, λόγω των κυβερνητικών χειρισμών σε κυπριακό και σε ζητήματα που αφορούν την διαφθορά. Σήμερα όλα αυτά μπήκαν κάτω από το χαλί με την πλειοψηφία της κοινωνίας και των πολιτικών κομμάτων να δείχνουν ανοχή
Η ανοχή και η αμηχανία
Υπάρχουν νικητές και ηττημένοι από την κρίση του κορωνοϊού; Αυτό είναι ένα ερώτημα που εγείρεται και μένει επί του παρόντος αναπάντητο. Υπήρξαν ατυχείς χειρισμοί από υπουργούς, όπως ο Νίκος Νουρής και ο Γιάννης Καρούσος, όμως το πολιτικό παιχνίδι δεν έχει τελειώσει ακόμα γι’ αυτούς. Στο προσκήνιο θα βγει το επόμενο διάστημα ο υπουργός Παιδείας κι εκεί θα διαφανεί το δικό του έρεισμα και χειρισμοί, καθώς η παιδεία είναι ένα καζάνι που βράζει. Τομέας στον οποίο η αντιπολίτευση και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις έχουν ήδη αρχίσει να δείχνουν τα δόντια τους. Επί του παρόντος η κοινωνία βλέπει με ανοχή την κυβέρνηση και αυτό βοηθά τον Νίκο Αναστασιάδη να μη βγαίνει επί του παρόντος χαμένος από την κατάσταση. Ανοχή, δείχνει και η αντιπολίτευση βάζοντας στο περιθώριο ζητήματα που άλλοτε αποτελούσαν casus belli. Δεν είναι τυχαίο ότι η τελευταία γεώτρηση του «Γιαβούζ» στο οικόπεδο 6, πέρασε εν πολλοίς στα ψιλά, με το θέμα να μην αποτελεί ούτε σημείο μικρής αναφοράς στο πρόσφατο εθνικό συμβούλιο. Το κατά πόσο ο πρόεδρος κερδίζει πολιτικούς πόντους από τη διαχείριση του ζητήματος θα φανεί στην πορεία. Το σίγουρο είναι πως η κυβέρνηση προσανατολίζει το αφήγημά της στο ότι είναι έτοιμη να διαχειριστεί κρίσεις. Αυτό το αφήγημα βοηθά σίγουρα και το γεγονός ότι η Κύπρος έλαβε εγκαίρως σκληρά μέτρα –μετά και τις πιέσεις της αντιπολίτευσης και της κυπριακής κοινωνίας– τη στιγμή που άλλες χώρες, έχουν χάσει πλήρως τον έλεγχο με την πανδημία. Η κρίση βεβαίως δεν ωφέλησε και κάποιον από τους πολιτικούς αρχηγούς. Για κάποιους η στάση της αντιπολίτευσης θεωρείται αμήχανη, για άλλους στάση ανοχής και συναίνεσης λόγω των συνθηκών Ενδεικτικό ότι στο συμβούλιο αρχηγών της Πέμπτης, ο γ.γ. του ΑΚΕΛ ανέφερε πως τα μέτρα κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση. Και ο Νικόλας Παπαδόπουλος όμως, προσπαθεί να βρει τους βηματισμούς του, αποφεύγοντας έντονη κριτική. Ενώ το κόμμα του Κέντρου θα έμπαινε σε μία δυναμική καμπάνια τον Μάρτιο για τους κακούς χειρισμούς της κυβέρνησης Αναστασιάδη την τελευταία διετία, αυτή πήρε αναβολή λόγω των εξελίξεων. Πλέον είναι στο δίλημμα να στηρίξει νομοσχέδια, που σε κάποιους κύκλους του προσδίδουν πόντους σοβαρότητας, σε άλλους δίδει την αίσθηση πως βάζει πλάτη στην κυβέρνηση και στα μεγάλα συμφέροντα. Επικοινωνιακά –βάσει ερευνών– δεν τον βοηθά και η όποια ταύτιση επιχειρείται με τον συναγερμικό πρόεδρο. Αυτό ακριβώς εντείνει την αμηχανία στη λήψη μέτρων και αποφάσεων. Βέβαια, και ο Αβέρωφ Νεοφύτου, επί του παρόντος, δεν φαίνεται να επωφελείται προσωπικά από την κρίση. Τον πήρε βεβαίως βήματα πίσω η κίνηση να επισκεφθεί τα νοσοκομεία μέσω lockdown και θα διαφανεί αν θα καταφέρει να κάνει την ανάκαμψή του με τις παρασκηνιακές διαβουλεύσεις του για επανεκκίνηση της οικονομίας. Λίγο πολύ επιδιώκει ένα déjà vu των όσων διαδραματίσθηκαν το 2014, με τα μνημονιακά νομοσχέδια και τις διαβουλεύσεις του εντός και εκτός βουλής, που τότε του προσέδωσαν και πολιτικούς και αρχηγικούς πόντους.
Τα νέα πρόσωπα
Το σίγουρο είναι πως νέα πρόσωπα δίνουν δυναμικά το «παρών» τους και επιχειρούν να κερδίσουν την εμπιστοσύνη του κόσμου. Στην Ελλάδα είναι ο επιστήμονας Σωτήρης Τσιόδρας, στις ΗΠΑ ο κυβερνήτης της Νέας Υόρκης Άντριου Κουόμο, στην περίπτωση της Κύπρου, την προσοχή δεν κέρδισαν ακόμη επιστήμονες, αλλά κερδίζουν πολιτικά πρόσωπα που ήταν άλλοτε στο παρασκήνιο. Ενδεικτική η περίπτωση του υπουργού Υγείας Κωνσταντίνου Ιωάννου. Στην Ελλάδα όπως και στην Κύπρο θεωρείται πως ένας από τους λόγους επιτυχίας, είναι οτι υπό τον φόβο οτι το σύστημα υγείας δεν θα αντέξει, λήφθηκαν σκληρά μέτρα. Ο κ. Ιωάννου έχει κερδίσει την στήριξη μιας μεγάλης μερίδας της κοινωνίας και γι’ αυτό έχει δημιουργηθεί ήδη μία ασπίδα προστασίας του, με στελέχη της κυβέρνησης και του ΔΗΣΥ να προσπαθούν να επωφεληθούν από τη δημοτικότητά του και να κατακεραυνώνουν όποιον τολμήσει να αμφισβητήσει χειρισμούς του. Στο προσκήνιο βγήκε και ο υπουργός Οικονομικών Κωνσταντίνος Πετρίδης. Το γεγονός ότι ο κ. Πετρίδης προχώρησε στην εξαγγελία μέτρων στήριξης της οικονομίας και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ενισχύοντάς τα κατά πολύ με τις προτάσεις που του παρέθεσαν ΑΚΕΛ-ΔΗΚΟ, βοήθησε ούτως ώστε να μην βρίσκεται σε καθεστώς έντονης αντιπαράθεσης με την αντιπολίτευση, καθεστώς στο οποίο βρισκόταν ο προκάτοχός του. Το αν θα συνεχίσει να επικρατεί αυτή η συναίνεση θα εξαρτηθεί από την πορεία της οικονομίας και δεν πρέπει να αγνοείται πως το ΑΚΕΛ ήδη επικρίνει χειρισμούς γύρω από την οικονομία. Σίγουρα σε ένα ενδεχόμενο οικονομικής αστάθειας, ο κ. Πετρίδης θα βρεθεί στον τοίχο και εκεί θα διαφανεί πως θα χειριστεί την κατάσταση.
Διακύβευμα του προεκλογικού
Όμως η πανδημία και οι προεκτάσεις που τη συνοδεύουν ανατρέπουν την προεκλογική ατζέντα για τις βουλευτικές εκλογές του 2021. Νοουμένου ότι όλα πάνε καλά, ο ΔΗΣΥ θα επιχειρήσει να δρέψει τις δάφνες της διαχείρισης της πανδημίας με το επιχείρημα ότι είναι η παράταξη η οποία χρειάζεται να ηγείται σε περιόδους κρίσης. Ένα αφήγημα που χρησιμοποιεί από το 2013 και εντεύθεν σε κάθε προεκλογική μάχη. Αυτή τη φορά βεβαίως θα επικαιροποιηθεί και με την διαχείριση της πανδημίας. Ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ έχει ήδη μέσω συνέντευξής του στην «Κ» στείλει το μήνυμα επανεκκίνησης της οικονομίας το 2021 ούτως ώστε να δώσει προοπτική σε ένα καθαρά προεκλογικό έτος. Το κακό σενάριο για τον ΔΗΣΥ είναι τυχόν ανατροπή των οικονομικών προβλέψεων. Μεσούσης της καμπάνιας, θα πρέπει να απαντήσει για τα μειωμένα έσοδα από τον ανύπαρκτο τουρισμό του φετινού καλοκαιριού, την –για πολλούς- δεδομένη αύξηση της ανεργίας και τη μείωση μισθών, η οποία έχει ήδη ανακοινωθεί σε οργανισμούς και επιχειρήσεις. Στις δυσκολίες που θα έχει να διαχειριστεί ο ΔΗΣΥ είναι και το γεγονός ότι «δώρα» που είθισται να δίδονται προεκλογικά από την κυβέρνηση, αυτή τη φορά θα είναι μειωμένα ίσως ανύπαρκτα εξαιτίας και των γενναιόδωρων πακέτων που έδωσε για την πανδημία. Αυτό το κλίμα αναμένεται να αξιοποιήσει προεκλογικά το ΑΚΕΛ, αναδεικνύοντας θέματα κοινωνικής πολιτικής και επιχειρώντας να περάσει το μήνυμα πως σε συγκεκριμένους τομείς, όπως είναι η υγεία και η παιδεία, η Αριστερά μπορεί να δώσει καλύτερες εναλλακτικές. Δεν πρέπει να αγνοείται πως διεθνώς φαίνεται πως ο κόσμος επανακτά την εμπιστοσύνη του στον δημόσιο τομέα, την δημόσια παιδεία και τη δημόσια υγεία. Δεν αποκλείεται, λοιπόν, το ΑΚΕΛ να οικειοποιηθεί εν μέρει το ΓεΣΥ, αλλά και να υπογραμμίσει τη στήριξη στους επαγγελματίες υγείας. Πεδίο που θα φέρει σε δύσκολη θέση τον συναγερμικό πρόεδρο δεδομένης της παλιάς διαμάχης, αλλά και της τωρινής αντίδρασής του με τους δημοσίους υπαλλήλους. Ενδεικτική η δυσφορία που εξέφρασε στη σύσκεψη αρχηγών, για τους δημοσίους υπαλλήλους, που όπως είπε παίρνουν τους ίδιους μισθούς και κάνουν διακοπές εν καιρώ πανδημίας. Το σίγουρο είναι πως στο οικονομικό σκέλος το οποίο αναπόφευκτα θα αποτελεί προτεραιότητα, δεν έχουν βρει ακόμη ούτε τον βηματισμό τους, αλλά ούτε αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση ακόμα. Ερώτημα είναι και το πώς θα κινηθεί το ΔΗΚΟ. Το κόμμα του Κέντρου είχε οικειοποιηθεί βελτιώσεις των μνημονιακών νομοσχεδίων στις βουλευτικές εκλογές του 2016, σήμερα, φαίνεται να επικρατεί σχετική αμηχανία για την όποια σύνδεσή του με την κυβέρνηση καθώς στόχος είναι να έρθει κοντά στο ΑΚΕΛ για το 2023. Ένα ενδεχόμενο οικονομικής κατάρρευσης, δεν αποκλείεται να αναβιώσει το αφήγημα στο ΔΗΚΟ, πως τόσο ο ΔΗΣΥ όσο και το ΑΚΕΛ δοκίμασαν στις κρίσεις και πως είναι ίσως καιρός να αναλάβει ηγετικό ρόλο το Κέντρο.
Αντί χειραψιών, social media
Όμως, η πολιτική ατζέντα είναι το ένα ζήτημα που έχει να χειριστεί το πολιτικό σύστημα, το δεύτερο είναι η επαφή με τους πολίτες. Από την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο προεκλογικός λάμβανε χώρα στα μνημόσυνα, τις κηδείες, τους γάμους. Η επαφή επιχειρείτο με την ανταλλαγή χειραψιών, τις συνελεύσεις στους συλλόγους και σήμερα με προεκλογικά πάρτι υποψηφίων. Όλα αυτά αναβάλλονται αυτό το καλοκαίρι, ενώ το ενδεχόμενο δεύτερου κύματος το φθινόπωρο αναγκάζει τους υποψηφίους και τα κόμματα να ακολουθήσουν τις νέες εξελίξεις. Έμφαση αναμένεται να δοθεί στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης, στα ηλεκτρονικά μέσα για την προσέλκυση νεότερων ψηφοφόρων και στα τηλέφωνα ή στην τηλεόραση για την προσέλκυση των μεγαλύτερων ηλικιακά ψηφοφόρων. Το κατά πόσο αυτό μπορεί να έχει την επίδραση που έχει η προσωπική επαφή θα διαφανεί στην πορεία, ενώ θα δοκιμαστούν και οι υποψήφιοι που είναι έτοιμοι να αλλάξουν τον παραδοσιακό τρόπο αλίευσης ψήφων ανακαλύπτοντας νέους τρόπους επαφής με τους ψηφοφόρους. Κάτι τέτοιο ενδεχομένως να δώσει προβάδισμα, σε εκείνα τα στελέχη που αξιοποιούν ήδη τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης, μέσω παρεμβάσεων φωτογραφιών, βίντεο και αλληλεπίδρασης με χρήστες. Ο ΔΗΣΥ έχει ήδη επιχειρήσει μέσω βίντεο την επαφή με τους πολίτες, ενώ και το ΔΗΚΟ επιχειρεί να δώσει έμφαση στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης. Το ερώτημα είναι πώς θα κινηθεί το ΑΚΕΛ, το οποίο είναι το κόμμα που καλλιέργησε με επιτυχία τον προεκλογικό «από πόρτα σε πόρτα» και το κόμμα που βλέπει ως μέσο παραγοντισμού τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης. Επί του παρόντος αντιλαμβάνεται πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι η μόνη λύση. Το πρόσφατο live streaming του κόμματος για την παιδεία, δείχνει πως και το ΑΚΕΛ είναι έτοιμο να αλλάξει θέσεις που είχε στο παρελθόν. Το μεγάλο ερώτημα εκτός από την επαφή, είναι κατά πόσο η πανδημία και ο νέος κόσμος που θα προκληθεί θα οδηγήσουν στην αλλαγή του πολιτικού λόγου όπως τον ξέραμε μέχρι τώρα, στην εμφάνιση νέων ιδεών και ίσως νέων προσώπων.
