ΚΥΠΕ
Στην περίπτωση της ΟΕΔΑ Πεντακώμου αναφέρεται σε σημερινό δημοσίευμα της η ευρωπαϊκή ειδησεογραφική ιστοσελίδα Politico, με αφορμή την υποψηφιότητα του τέως Υπουργού Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Κώστα Καδή, για τη θέση του Επιτρόπου Ωκεανών και Αλιείας στην επόμενη Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα, ο κ. Καδής έλαβε στις 5 Φεβρουαρίου του 2023, λίγο πριν τις προεδρικές εκλογές και την ολοκλήρωση της θητείας του, το πόρισμα της ερευνητικής επιτροπής για την ΟΕΔΑ Πεντακώμου, σύμφωνα με το οποίο για χρόνια γινόταν παράνομη απόρριψη αποβλήτων μέσω ενός έργου το οποίο έχει χρηματοδοτηθεί από την ΕΕ με πάνω από 46 εκατ. ευρώ.
Κληθείς από το Politico να σχολιάσει τις πληροφορίες και το πώς διαχειρίστηκε το θέμα μετά την παραλαβή της έκθεσης, ο κ. Καδής αρνήθηκε να απαντήσει.
Το ΚΥΠΕ επικοινώνησε επίσης με τον κ. Καδή για να ζητήσει σχόλιο για το δημοσίευμα, ωστόσο ο υποψήφιος Επίτροπος προτίμησε να μην τοποθετηθεί.
Το ρεπορτάζ δημοσιεύεται τη στιγμή που αναμένεται να ανακοινωθούν οι ημερομηνίες των ακροάσεων των υποψήφιων Επιτρόπων ενώπιον των αρμόδιων για κάθε χαρτοφυλάκιο κοινοβουλευτικών επιτροπών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Αναμένεται πως ο κ. Καδής θα παρουσιαστεί ενώπιον της επιτροπής Αλιείας (PECH), αλλά ενδεχομένως και της επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων (ENVI).
Όπως επισημαίνεται στο δημοσίευμα, η χρηματοδότηση για την ΟΕΔΑ Πεντακώμου δόθηκε στην Κύπρο με τον όρο ότι τα απόβλητα θα αξιοποιούνταν για τη δημιουργία καυσίμων, δεδομένου ότι η Κυβέρνηση θα έβρισκε αγοραστές, ωστόσο καθώς αυτό δεν κατέστη δυνατόν τα σκουπίδια θάβονται, κατά παράβαση της νομοθεσίας της ΕΕ.
Το πόρισμα, το οποίο επικαλείται το Politico, αναφέρει ότι η Κυβέρνηση γνώριζε πριν την έναρξη του έργου πως τα απόβλητα δεν μπορούσαν να αξιοποιηθούν για την παραγωγή του τύπου καυσίμων που συμφωνήθηκε, ωστόσο υπέγραψε τη σχετική συμφωνία με την ΕΕ, με αποτέλεσμα να έχει θαφτεί περίπου το 60% των αποβλήτων.
Το δημοσίευμα επισημαίνει πως ο κ. Καδής δεν είχε εμπλοκή με το έργο κατά την έναρξή του, ωστόσο σημειώνει πως η απόρριψη των αποβλήτων συνεχίστηκε επί Υπουργίας του για πέντε χρόνια, με τις συντάκτριες του ρεπορτάζ να θέτουν ερωτήματα για το κατά πόσο και για πόσο καιρό γνώριζε για την κατάσταση.
Το δημοσίευμα
Σε δηλώσεις της στην ιστοσελίδα, η γ.γ. της ΜΚΟ Οικολογική Κίνηση Κύπρου και πρώην αναπληρώτρια πρόεδρος του Κινήματος Οικολόγων, Έφη Ξάνθου, είπε πως ο κ. Καδής ήταν υπεύθυνος για την ΟΕΔΑ Πεντακώμου για πέντε χρόνια. «Για αυτό δεν καταλαβαίνω πως ο οποιοσδήποτε θα τον εμπιστευόταν να είναι Επίτροπος» ανέφερε η κ. Ξάνθου.
Αναφερόμενη στην απόρριψη χιλιάδων τόνων ανεπεξέργαστων αστικών ιατρικών, μέχρι και επικίνδυνων αποβλήτων, η Αναστασία Κοραή, πρόεδρος της οργάνωσης Φίλοι της Γης Κύπρου, τόνισε πως οι κοινότητες που ζουν γύρω από τη μονάδα ΟΕΔΑ Πεντακώμου βρίσκουν την κατάσταση αφόρητη, προσθέτοντας πως οι τόνοι αποβλήτων μένουν κάτω από τον καυτό ήλιο όλο το καλοκαίρι με αποτέλεσμα να μυρίζουν αφόρητα.
Το Politico εξηγεί πως το Υπουργικό Συμβούλιο στο οποίο συμμετείχε ο κ. Καδής είχε ζητήσει την διενέργεια της έρευνας το 2019, και πως το Υπουργείο Περιβάλλοντος αποδίδει από τότε στην ευθύνη στην εταιρεία που ανέλαβε το έργο, αν και η εργολήπτρια εταιρεία «κατ’ επανάληψη προειδοποίησε την Κυβέρνηση για τα συνεχιζόμενα προβλήματα στη μονάδα».
Το δημοσίευμα καταγράφει το ιστορικό του έργου, του οποίου η χρηματοδότηση συμφωνήθηκε μεταξύ της Κομισιόν και του Υπουργείου Εσωτερικών (το οποίο το 2015 σημειώνεται ήταν το αρμόδιο για τη διαχείριση λυμάτων) με στόχο την ενίσχυση της προστασίας του περιβάλλοντος στην περιοχή Λεμεσού κατά τρόπο που να συνάδει με τη νομοθεσία της ΕΕ για τη διαχείριση αποβλήτων.
Το Politico επικαλείται την αίτηση για χρηματοδότηση η οποία, όπως σημειώνεται, προέβλεπε τη δημιουργία μηχανικού συστήματος διαλογής των ανακυκλώσιμων (χάρτινων ή πλαστικών) αποβλήτων, και τη δημιουργία μονάδας βιολογικής επεξεργασίας η οποία θα προχωρούσε στην παραγωγή δευτερογενών διυλισμένων καυσίμων (secondary refined fuel - SRF), και στην οποία συμπεριλαμβανόταν δέσμευση της κυβέρνησης να βρει παραλήπτη για τα καύσιμα αυτά.
Μετά την έγκριση της χρηματοδότησης, η Κυβέρνηση επέλεξε την κοινοπραξία Medcon & DB για τη διαχείριση της μονάδας, ωστόσο από το 2017 διαφάνηκε πως τα απόβλητα που συγκεντρώνονταν δεν ήταν κατάλληλα για την παραγωγή καυσίμων κατά τον τρόπο που ορίζεται στο συμβόλαιο. Ειδικός που μίλησε στο Politico με καθεστώς ανωνυμίας επεσήμανε πως ήταν προφανές πως το πρόβλημα ήταν το μεγάλο ποσοστό υγρασίας στα αστικά λύματα, ενώ το προαπαιτούμενο ήταν το καύσιμο του συγκεκριμένου είδους να έχει ποσοστό υγρασίας μικρότερο του 20%, κάτι που για να γίνει τα απόβλητα θα έπρεπε να είχαν λιγότερο από 43% υγρασίας.
Ωστόσο, συνεχίζει το δημοσίευμα, η εταιρία MDT Limassol Waste Management (η οποία δημιουργήθηκε από την κοινοπραξία) διαπίστωσε πως τα απόβλητα περιείχαν υγρασία περισσότερη του 50%, με τον εκτελεστικό διευθυντή της να δηλώνει στη σελίδα πως προχώρησε σε ελέγχους για να διαπιστώσει πού βρισκόταν το πρόβλημα, από τους οποίους ελέγχους προέκυψε πως τα απόβλητα περιείχαν και χημικά και κομμάτια μετάλλου.
Το δημοσίευμα επισημαίνει πως η κυπριακή Κυβέρνηση αρνείται την ευθύνη για την κατάσταση στο Πεντάκωμο, αποδίδοντας ευθύνες στην εταιρεία, αλλά και πως ο τέως Γενικός Ελεγκτής (ο οποίος, σημειώνεται, έχει έκτοτε απολυθεί) κατέθεσε παράπονο στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) η οποία ξεκίνησε έρευνα κατά της κοινοπραξίας Medcon & DB Technologies το 2020.
Η ιστοσελίδα ζήτησε σχόλιο και από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, το οποίο ανέλαβε τη μονάδα τον Δεκέμβριο του 2023 για το κατά πόσο φέρουν ευθύνη για τη σημερινή κατάσταση και για το αν τα απόβλητα συνεχίζουν να θάβονται παράνομα, ωστόσο δεν έχει λάβει απάντηση.
Σύμφωνα με επιστολή της κοινοπραξίας προς το ΤΑΥ, την οποία επικαλείται η ιστοσελίδα και η οποία στάληκε τον Μάιο του 2019, η Κυβέρνηση γνώριζε για το πρόβλημα με την υψηλή περιεκτικότητα των αποβλήτων σε υγρασία, λόγω μελέτης του Υπουργείου Εσωτερικών από το 2011.
Το δημοσίευμα σημειώνει πως λόγω των τεχνικών ζητημάτων και της διαφωνίας μεταξύ του ανάδοχου και του Υπουργείου, η λειτουργία της μονάδας έχει σχεδόν σταματήσει, κάτι που σημαίνει πως απόβλητα και το δευτερογενές καύσιμο που παράγεται θάβεται κατά παράβαση της σχετικής οδηγίας για την υγειονομική ταφή και της οδηγίας - πλαίσιο για τα απόβλητα, σύμφωνα με τις οποίας τα μη επεξεργασμένα απόβλητα δεν πρέπει να θάβονται και τα ανακυκλώσιμα πρέπει να συλλέγονται ξεχωριστά.
Όπως σημειώνεται, ο κ. Καδής ανέλαβε το Υπουργείο τον Μάρτιο του 2018, ωστόσο επικρίνεται για το ότι δεν σταμάτησε την απόρριψη των λυμάτων κατά τη διάρκεια της θητείας του.
«Δεν μπόρεσε να πάρει το πολιτικό ρίσκο» να ζητήσει λογοδοσία από κυβερνητικούς αξιωματούχους, σημείωσε η κ. Ξάνθου.
Το δημοσίευμα αναφέρει μεταξύ άλλων πως αυτό δεν είναι το πρώτο σκάνδαλο στην Κύπρο σε σχέση με τη διαχείριση αποβλήτων, παραπέμποντας στο σκάνδαλο του ΧΥΤΑ Κόσιης το οποίο κατέληξε όπως σημειώνεται το 2016 στην καταδίκη κυβερνητικών αξιωματούχων και συμβούλων - ορισμένοι από τους οποίους, επισημαίνεται, είχαν εμπλακεί και στον διαγωνισμό για την ΟΕΔΑ Πεντακώμου.
Παράλληλα, προστίθεται, η κοινοπραξία για την ΟΕΔΑ Πεντακώμου έχει κινήσει αγωγή στο κυπριακό κράτος και ζητά από την Κομισιόν να δώσει στη δημοσιότητα τα αποτελέσματα της έρευνας της OLAF.
