Του Απόστολου Τομαρά
Η προκλητική παρουσία πολεμικών μέσων της Τουρκίας, ανοιχτά της Κύπρου, με τελευταίο περιστατικό αυτό στο Γκάβο Γκρέκο, συνοδεύεται από μια υπέρμετρη και πολλές φορές, ανούσια «δέσμευση» περιοχών με το αιτιολογικό την πραγματοποίηση στρατιωτικών ασκήσεων. Το περιστατικό με το γεωτρύπανο της ΕΝΙ που παραμένει ακινητοποιημένο 38 ναυτικά μίλια, ανοιχτά της Λάρνακας είναι το πιο πρόσφατο περιστατικό όπου οι Τούρκοι επικαλούμενοι την πραγματοποίηση ασκήσεων με πραγματικά πυρά, προειδοποίησαν τα πλοία που κινούνται στην περιοχή, ανάμεσα σε αυτά και τον καπετάνιο του γεωτρύπανου να αποφύγει να συνεχίσει την πορεία του. Μακριά από την πρακτική των Τούρκων με την «έκδοση» αναγγελιών προς ναυτιλομένους, θόρυβος προκλήθηκε και με φερόμενη Navtex που ζητήθηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία για σκοπούς ασκήσεων δικών της μέσων. Navtex που από επίσημα χείλη δεν επιβεβαιώθηκε πλην όμως προσδιορίσθηκε ότι αφορούσε την άσκηση ρωσικών πολεμικών μέσων που βρίσκονται στην περιοχή, αλλά και πλοίων που συμμετέχουν στην ειρηνευτική δύναμη του Λιβάνου. Μια αναγγελία η οποία δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ.
Η καθημερινή μάχη των Navtex
Με βάση τα διαδικαστικό πλαίσιο η ευθύνη έκδοσης Navtex ανήκει στο Υπουργείο Εξωτερικών με εκτελεστικό βραχίονα το Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης (ΚΣΕΔ) που εδρεύει στη Λάρνακα. Καθημερινά το ΚΣΕΔ ενημερώνει τα πλοία που πλέουν εντός των ορίων ευθύνης του, που είναι το FIR Λευκωσίας, για δραστηριότητες που ενδεχομένως μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο τη ναυσιπλοΐα. Η έκδοση Navtex επεκτείνεται και σε ναυτικά μέσα τρίτων χωρών που σταθμεύουν ή περιπολούν εντός των ορίων ευθύνης της Κυπριακής Δημοκρατίας και ζητείται η χρήση περιοχών ευθύνης της Δημοκρατίας για σκοπούς ασκήσεων. Όπως μας εξηγήθηκε από αρμόδιες πηγές ακόμα και στο υποθετικό σενάριο που η Τουρκία ζητούσε από το ΚΣΕΔ να χρησιμοποιήσει περιοχές εντός του FIR Λευκωσίας, με βάση την διεθνή πρακτική θα δινόταν. Στην έκδοση Navtex προτεραιότητα έχει η Κυπριακή Δημοκρατία και εφόσον δεν επηρεάζονται δραστηριότητές της, στις υπό αναφορά περιοχές. Στην προκειμένη περίπτωση οι Navtex που εκδίδονται αφορούν περιοχές εντός των διεθνών υδάτων, δηλαδή εκτός των 12 μιλίων που είναι τα χωρικά ύδατα όπου η διέλευση πλοίων, πολεμικών και μη, είναι ελεύθερη. Όπως μας εξηγήθηκε, πάντα από αρμόδιες πηγές, ο όρος δέσμευση περιοχών που συνοδεύει την έκδοση Navtex δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Η Navtex ουσιαστικά συνιστά αναγγελία μέσο μη προγραμματισμένης εκπομπής, προειδοποιητικού χαρακτήρα.
Οι τουρκικές navtex
Τα τελευταία χρόνια όπως μας επισημάνθηκε παρατηρείται το φαινόμενο η Τουρκία να προχωρά στην «δέσμευση» περιοχών που βρίσκονται εντός των ορίων ευθύνης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ενέργεια παράτυπη, σύμφωνα με τους διεθνείς κανόνες λόγω ότι χρησιμοποιεί αναρμόδια όργανα. Η συγκεκριμένη τακτική εμφανίζεται νοτιοδυτικά της Πάφου όπου η Τουρκία θεωρεί ότι μια περιοχή από εκτείνεται από τα τουρκικά παράλια καλύπτοντας μέρος των τεμαχίων 4, 5, 6, 7 και 1 της κυπριακής είναι υπό την δικαιοδοσία της. Όπως μας λέχθηκε χαρακτηριστικά για την εν λόγω περιοχή οι Τούρκοι εκδίδουν αναγγελίες για στρατιωτικές ασκήσεις δυο και τρείς φορές την εβδομάδα, που στις περισσότερες των περιπτώσεων μένουν μόνο στα χαρτιά. Στην περίπτωση με το γεωτρύπανο της ΕΝΙ η Τουρκία δέσμευσε περιοχή του τεμαχίου 3, που είναι σε διεθνή ύδατα για σκοπούς ασκήσεων. Αν εξαιρεθούν οι τουρκικές επιδιώξεις στην περιοχή που είναι γνωστές στους πάντες, στο καθεαυτό περιστατικό η παρατυπία που εντοπίζεται είναι ότι η αναγγελία έγινε από όργανο μη αρμόδιο το οποίο δεν ενημέρωσε το ΚΣΕΔ. Ωστόσο όπως να επισημάνθηκε η Τουρκία αρκετές φορές προχώρησε σε χρησιμοποίηση περιοχών εντός του FIR Λευκωσίας χρησιμοποιώντας το ανάλογο ΚΣΕΔ της Ισπανίας το οποίο είναι αρμόδιο για ολόκληρη τη Μεσόγειο.
Οι κυπριακές navtex
Στα 58 χρόνια Κυπριακής Δημοκρατίας όπως μας εξηγήθηκε ουδέποτε μέσα της Εθνικής Φρουράς έχουν πραγματοποιήσει ασκήσεις επί της θαλάσσης εκτός των 12 ναυτικών μιλίων που είναι τα χωρικά ύδατα. Οι μόνες περιπτώσεις που δεσμεύθηκαν περιοχές σε διεθνή ύδατα ήταν για τις ανάγκες ασκήσεων έρευνας και διάσωσης μέσων της Δημοκρατίας αυτόνομα ή σε συνεργασία με άλλες χώρες.
