ΚΥΠΕ
Η όποια μεταρρύθμιση πρέπει πρωτίστως να διασφαλίζει την ανεξαρτησία του θεσμού του Γενικού Εισαγγελέα, τόσο όσον αφορά στην αρμοδιότητα του νομικού συμβούλου του κράτους όσο και όσον αφορά την αρμοδιότητα του Γενικού Δημόσιου Κατήγορου στον τομέα των ποινικών διώξεων, είπε ο Γενικός Εισαγγελέας, Γιώργος Σαββίδης, παρουσιάζοντας τον προϋπολογισμό της Νομικής Υπηρεσίας για το 2025 στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών, συνοδευόμενος και από τον Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα, Σάββα Αγγελίδη.
Ο προϋπολογισμός της Νομικής Υπηρεσίας ανέρχεται σε €29.351.858 που αντιστοιχούν στην κάλυψη των αναγκών της Νομικής Υπηρεσίας, του Γραφείου Επιτρόπου Νομοθεσίας και της Ανεξάρτητης Αρχής Διερεύνησης Ισχυρισμών και Παραπόνων κατά της Αστυνομίας. Στον προϋπολογισμό περιλαμβάνεται και κονδύλι που αφορά την επαναπροκήρυξη διαγωνισμού για την κατασκευή και συντήρηση κτηρίου για τη Νομική Υπηρεσία, καθώς σχετικός διαγωνισμός είχε ακυρωθεί πέρσι από την Κυβέρνηση, έπειτα από παρέμβαση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας.
Διαχωρισμός ρόλου Γενικού Εισαγγελέα
Στη συζήτηση εντός της Επιτροπής κυριάρχησε το ζήτημα της μεταρρύθμισης από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξεως για τον διαχωρισμό των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα.
«Θέση μας είναι ότι η μεταρρύθμιση του εύρους που η Κυβέρνηση προσανατολίζεται, προϋποθέτει, μεταξύ άλλων, τροποποίηση πολύ σημαντικών άρθρων του Συντάγματος και γι’ αυτό θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στις προσεγγίσεις και στους χειρισμούς μας», είπε ο κ. Σαββίδης, αναφέροντας ότι πρέπει να μελετηθεί η τεκμηρίωση της εφαρμογής του δικαίου της ανάγκης όσον αφορά στην τροποποίηση μη θεμελιωδών διατάξεων του Συντάγματος, αλλά και η επίδραση που θα έχει μια τέτοια τροποποίηση και σε θεμελιώδεις διατάξεις, δηλαδή αυτές που αφορούν στον δικοινοτικό χαρακτήρα του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Σημείωσε τη σύσταση Επιτροπής έμπειρων νομικών και συνταγματολόγων που θα μελετήσει το θέμα, ενώ είπε ότι το ζήτημα θα μελετηθεί και από δύο πρώην δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Είπε ότι η Επιτροπή έχει ήδη κάνει την πρώτη της συνάντηση. Εξάλλου, απαντώντας σε Βουλευτές, σημείωσε ότι η μεταρρύθμιση δεν αφορά τους υφιστάμενους Γενικό και Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα, αφού ο Πρόεδρος διευκρίνισε ότι αυτή θα εφαρμοστεί μετά τη λήξη της θητείας τους. Διευκρίνισε, όμως, την ευθύνη του θεσμού να διασφαλίσει την ομαλή συνταγματική λειτουργία με τη μεταρρύθμιση.
Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ανδρέας Πασιουρτίδης, σε παρέμβασή του, εξέφρασε προβληματισμό για το τι θα γίνει αν η ομάδα που συστάθηκε από τον Γενικό Εισαγγελέα για να επεξεργαστεί τα συνταγματικά κωλύματα που μπορεί να προκύψουν από τη μεταρρύθμιση αποφασίσει εναντίον της, καθώς η Κυβέρνηση θα έχει την πολιτική βούληση να προχωρήσει τη μεταρρύθμιση, ενώ ο νομικός της σύμβουλος, η Νομική Υπηρεσία, θα συμβουλεύει ενάντια σε αυτήν. Ο κ. Σαββίδης απάντησε ότι «θα διηθίσουμε την απόφαση μέσα από τις συνταγματικές πρόνοιες. Αν βγει αλώβητη, θα γίνει όπως το αντιλαμβάνεται και επιθυμεί η Κυβέρνηση. Αν βρεθεί ότι δεν μπορεί να γίνει, ενδεχόμενα να καταλήξουμε σε κάτι συναφές, παραπλήσιο, χωρίς συνταγματικό πρόβλημα».
Υπογράμμισε, ωστόσο, ότι «οποιαδήποτε ενδεχόμενη μελλοντική αλλαγή, πρωτίστως πρέπει να διασφαλίζει την ανεξαρτησία του θεσμού του Γενικού Εισαγγελέα, τόσο όσον αφορά στην αρμοδιότητα του νομικού συμβούλου του Κράτους όσο και όσον αφορά την αρμοδιότητα του Γενικού Δημόσιου Κατήγορου στον τομέα των ποινικών διώξεων. Και οι δύο αυτές αρμοδιότητες θα πρέπει να ασκούνται με πλήρη ανεξαρτησία και χωρίς εξαρτήσεις από την εκάστοτε Κυβέρνηση», πρόσθεσε.
Επιπλέον, ανέφερε ότι η μεταρρύθμιση θα πρέπει να ικανοποιεί τις συστάσεις της Επιτροπής GRECO και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στο πλαίσιο των εκθέσεων για το Κράτος Δικαίου, για την ενίσχυση της ανεξαρτησίας των εισαγγελικών εξουσιών. Σημείωσε ότι εκκρεμεί ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών νομοσχέδιο για αυτονόμηση της Νομικής Υπηρεσίας.
Κληθείς από τη Βουλευτή του ΔΗΣΥ, Σάβια Ορφανίδου, να τεκμηριώσει την ανάγκη αυτονόμησης της Υπηρεσίας, ο Γενικός Εισαγγελέας είπε ότι δεν μπορεί ο Γενικός Εισαγγελέας που διαχειρίζεται υποθέσεις δισεκατομμυρίων να υπόκειται σε πιθανό επηρεασμό από την εκτελεστική εξουσία. Πρόσθεσε ότι η φιλοσοφία του νομοσχεδίου αφορά την απαλλαγή των λειτουργών της Υπηρεσίας από τη διαδικασία αξιολόγησης προαγωγών και προσλήψεων από την ΕΔΥ. Σημείωσε ότι, ανεξάρτητα αν θα γίνει ή όχι ο διαχωρισμός των εξουσιών, το συγκεκριμένο πρέπει να προχωρήσει, καθώς γι’ αυτό δεν απαιτείται τροποποίηση του Συντάγματος.
Ως προς τις αποφάσεις του Γενικού Εισαγγελέα για αναστολή ποινικής δίωξης, είπε ότι αυτές εδράζονται σε θεσμοθετημένα κριτήρια, τα οποία συνάδουν με ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα χειρισμού ποινικών υποθέσεων από διωκτικές Αρχές και οι λόγοι καταγράφονται κάθε φορά στον φάκελο της υπόθεσης.
Σημείωσε, ακόμα, ότι στο πλαίσιο υλοποίησης της σύστασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2023, η Νομική Υπηρεσία επεξεργάστηκε πλαίσιο θεσμοθέτησης του ιεραρχικού ελέγχου των αποφάσεων, ωστόσο, λόγω των προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων που προωθεί η Κυβέρνηση, δεν προχώρησε στην εφαρμογή του.
Προτεραιότητα σε υποθέσεις πολιτογραφήσεων, κυρώσεων, σφετερισμού και διαφθοράς
Σύμφωνα με τον Γενικό Εισαγγελέα, ιδιαίτερη σημασία δίνεται από τη Νομική Υπηρεσία στην προσαγωγή υποθέσεων στα δικαστήρια που αφορούν σε υποθέσεις πολιτογραφήσεων, επιβολής κυρώσεων, σφετερισμού και σοβαρών υποθέσεων διαφθοράς. Σημείωσε ότι για τις υποθέσεις αυτές γίνονται τακτικές συσκέψεις με την ηγεσία της Αστυνομίας και όλους τους εμπλεκόμενους λειτουργούς και δίνεται η απαραίτητη νομική καθοδήγηση για τη συμπλήρωση των υποθέσεων.
Η Ομάδα Συντονισμού Διερεύνησης Υποθέσεων Διαφθοράς που έχει συσταθεί εντός της Νομικής Υπηρεσίας το 2023 για την παρακολούθηση των σοβαρών υποθέσεων διαφθοράς, συνεχίζει τις εργασίες της, είπε.
Ψηφιοποίηση Νομικής Υπηρεσίας
Ο κ. Σαββίδης έδωσε έμφαση στην ψηφιοποίηση της Νομικής Υπηρεσίας, αναφέροντας ότι αποτελεί θεμελιώδη εσωτερικό μεταρρυθμιστικό άξονα για τον εκσυγχρονισμό της. Όπως είπε, όλες οι δράσεις έχουν υλοποιηθεί εντός των χρονοδιαγραμμάτων τους. Οι τρεις ουσιαστικότερες και μεγαλύτερες σε εύρος, των οποίων τα οφέλη άρχισαν τώρα να εισπράττονται, όπως ανέφερε, είναι το e-Law, το e-OASIS και η ψηφιοποίηση των εγγράφων της Υπηρεσίας.
«Ψηφιοποιήθηκαν περίπου 85 χιλιάδες φάκελοι και 7 εκατομμύρια εικόνες. Με την ψηφιοποίηση των εγγράφων δημιουργήθηκε, για πρώτη φορά, και ιστορικό αρχείο της Νομικής Υπηρεσίας», σημείωσε.
Σημαντική αύξηση στα ποσά που δέσμευσε η ΜΟΚΑΣ το 2024
Η Μονάδα Καταπολέμησης Αδικημάτων Συγκάληψης (ΜΟΚΑΣ) παρουσίασε σημαντική αύξηση των δεσμεύσεων παράνομων εσόδων από εγχώριες ποινικές υποθέσεις, είπε ο κ. Σαββίδης. Ενώ το 2022 και 2023, συνολικά οι δεσμεύσεις σε εγχώριες ποινικές υποθέσεις ήταν περίπου 900 χιλιάδες ευρώ, για τους επτά πρώτους μήνες του 2024, οι δεσμεύσεις ξεπέρασαν τα 7 εκατομμύρια ευρώ.
Απαντώντας σε σχετική ερώτηση του Βουλευτή του ΔΗΣΥ, Νίκου Γεωργίου, είπε ότι οι δεσμεύσεις ήταν αποτέλεσμα διαταγμάτων από κυπριακά δικαστήρια σε εγχώριες ποινικές υποθέσεις, σε υποθέσεις υπό διερεύνηση ή σε υποθέσεις που έχουν διερευνηθεί και για τις οποίες έχει καταχωρηθεί κατηγορητήριο.
Επιτυχίες Νομικής Υπηρεσίας στη διεθνή εκπροσώπηση της ΚΔ
Ο κ. Σαββίδης αναφέρθηκε, επίσης, στην εκπροσώπηση της Κυπριακής Δημοκρατίας σε διεθνείς διαιτησίες. Συγκεκριμένα, αναφέρθηκε στην υπόθεση Αδαμακόπουλος, που αφορά σε αξιώσεις ξένων επενδυτών/καταθετών και κατόχων αξιογράφων, οι οποίοι διεκδικούσαν αποζημιώσεις ύψους 600 εκατομμυρίων δολαρίων σε βάρος της Δημοκρατίας. Οι απαιτητές ήταν 968 φυσικά πρόσωπα και έξι εταιρείες. Το Διαιτητικό Δικαστήριο απέρριψε ομόφωνα όλες τις αξιώσεις των απαιτητών και διέταξε όπως καταβάλουν ως έξοδα στη Δημοκρατία περίπου 6 εκατομμύρια δολάρια.
Αναφέρθηκε επίσης και στην τελεσιδικία υπέρ της Κυπριακής Δημοκρατίας της υπόθεσης της τράπεζας FBME, όπου οι απαιτητές διεκδικούσαν από τη Δημοκρατία αποζημιώσεις ύψους 1,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων, με τον ισχυρισμό ότι η Κεντρική Τράπεζα ενήργησε αυθαίρετα με την απόφασή της να θέσει το κυπριακό υποκατάστημα της FBME υπό εξυγίανση.
Ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ Ονούφριος Κουλά, σε παρέμβασή του, είπε ότι θα ήθελε η Νομική Υπηρεσία να συμμετέχει και στη διαιτησία στο Λονδίνο για το τερματικό του Βασιλικού, με τον Γενικό Εισαγγελέα να διευκρινίζει ότι την υπόθεση χειρίζονται οι δικηγόροι της ΕΤΥΦΑ.
Παρεμβάσεις Βουλευτών
Η Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών και Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Χριστιάνα Ερωτοκρίτου, αναφερόμενη στην πρόθεση της Κυβέρνησης για μεταρρύθμιση της Νομικής Υπηρεσίας και στα συνταγματικά κωλύματα που μπορεί να προκύπτουν, εξέφρασε τη θέση ότι «ό,τι έχει να κάνει με το δίκαιο της ανάγκης δεν το αγγίζουμε», υπενθυμίζοντας ότι η ίδια είχε καταψηφίσει τη σχετική μεταρρύθμιση για τον διαχωρισμό του Ανωτάτου Δικαστηρίου για τους ίδιους λόγους.
Σημείωσε ότι το ζητούμενο είναι να βρεθούν οι τρόποι ώστε οι υφιστάμενες διαδικασίες να εκσυγχρονιστούν, να αυξηθεί η απόδοση της Νομικής Υπηρεσίας και να υπάρχει διαφάνεια.
Η Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Φωτεινή Τσιρίδου, σημείωσε ότι είναι πολλές οι φορές που η Κυβέρνηση επικαλείται ότι νομοσχέδια της βρίσκονται για νομοτεχνικό έλεγχο στη Νομική Υπηρεσία, με αποτέλεσμα, σε πολλές περιπτώσεις, να προκύπτουν μεγάλες καθυστερήσεις. Ο κ. Σαββίδης απάντησε ότι τις περισσότερες φορές αυτό δεν ισχύει, αναφερόμενος σε περιπτώσεις που η Νομική Υπηρεσία έχει απαντήσει στην Κυβέρνηση και περιμένει από αυτήν ενέργειες, και κάλεσε τους Βουλευτές όταν αντιμετωπίζουν τέτοιες καθυστερήσεις να επικοινωνούν με τον ίδιο για να διερευνά το ζήτημα.
Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Άριστος Δαμιανού, είπε ότι ο ρόλος της Νομικής Υπηρεσίας και του Γενικού και του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα είναι από τους πιο κρίσιμους, γιατί άπτεται της λειτουργίας του κράτους δικαίου, και της προστασίας των δικαιωμάτων.
Ο κ. Δαμιανού ρώτησε για το πώς έτυχε χειρισμού το ζήτημα των επιθέσεων εναντίον δημοσίων κατηγόρων και της περιουσίας τους. Ο κ. Σαββίδης είπε ότι η Νομική Υπηρεσία αντέδρασε αμέσως για το συγκεκριμένο ζήτημα, με τη λήψη μέτρων σε συνεννόηση με το Υπουργείο Οικονομικών και με συστάσεις της Αστυνομίας, σημειώνοντας ότι είναι υποχρέωση της εκτελεστικής εξουσίας και της Αστυνομίας να βεβαιωθούν ότι τέτοιου είδους επιθέσεις δεν θα μπορούν να γίνονται γιατί καταλύουν τη δημοκρατία και κράτος δικαίου.
