Του Απόστολου Τομαρά
Ενώπιον σοβαρών προκλήσεων και επιλογών θα βρεθεί το επόμενο διάστημα η Κυπριακή Δημοκρατία, με αφορμή το ψυχροπολεμικό κλίμα που έχει ξεσπάσει ανάμεσα σε Δύση και Ρωσία. Πέρα από τις υποχρεώσεις όπως αυτές απορρέουν από τη συμμετοχή της στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, η Κύπρος καλείται να αφήσει πίσω την ανούσια, όπως έχει χαρακτηρισθεί, ουδετερότητα του παρελθόντος, λαμβάνοντας ξεκάθαρη θέση στις προσπάθειες που καταβάλλονται για αναχαίτιση του ρωσικού αναθεωρητισμού. Με τη Δύση να συνεχίζει την αναζήτηση κοινού βηματισμού απέναντι στην επιθετικότητα της Ρωσίας, το υπό διαμόρφωση νέο σκηνικό δεν αφήνει ανεπηρέαστη την Κυπριακή Δημοκρατία. Στις προσπάθειες που καταβάλλονται τόσο από τις ΗΠΑ όσο και το ΝΑΤΟ για έμπρακτη στρατιωτική στήριξη της Ουκρανίας, η Κύπρος καλείται να διαδραματίσει το δικό της ρόλο που ενδεχομένως να επιδράσει καταλυτικά στη διαμόρφωση του νέου τοπίου σχέσεων, τόσο με το ΝΑΤΟ, όσο και με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες που έχει στη διάθεσή της η «Κ» από πηγές εκτός Κύπρου, οι Ηνωμένες Πολιτείες δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα ρωσικά οπλικά συστήματα της Εθνικής Φρουράς. Ενδιαφέρον που φαίνεται να σχετίζεται με τις προσπάθειες ενίσχυσης των ουκρανικών δυνάμεων, οι οποίες πολεμούν τα ρωσικά στρατεύματα εισβολής. Εάν το ενδιαφέρον μετουσιωθεί σε πράξη, μιας και η Λευκωσία δεν είναι αδιάφορη, τότε αναμφίβολα θα πρόκειται για μια σημαντική διπλωματική εξέλιξη των τελευταίων ετών που θα φέρει τα πάνω κάτω στις σχέσεις της χώρας με τον δυτικό κόσμο.
Άμεση αντίδραση
Όπως είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, πολύ πρόσφατα οι ΗΠΑ προσέγγισαν αρμόδιους κυβερνητικούς αξιωματούχους στη Λευκωσία, κάνοντας μια πρώτη κρούση για τα ρωσικά οπλικά συστήματα της Εθνικής Φρουράς. Η κρούση που έγινε από τους Αμερικανούς, ουσιαστικά αφορούσε το κατά πόσο η Κυπριακή Δημοκρατία είναι διατεθειμένη να παραχωρήσει το σύνολο ή ένα μέρος των οπλικών συστημάτων ρωσικής προέλευσης που διαθέτει, προφανώς για να διατεθούν στη συνέχεια ως βοήθεια στις ουκρανικές στρατιωτικές δυνάμεις. Μια ανάλογη κίνηση, να υπενθυμίσουμε, είχε γίνει πρόσφατα σε πρώην σοσιαλιστικά κράτη που διαθέτουν μαχητικά αεροσκάφη της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης. Η πρόταση δεν αφορούσε την απευθείας παραχώρηση του ρωσικού στρατιωτικού υλικού στην Ουκρανία από την Κύπρο, αλλά τη διάθεσή του στις Ηνωμένες Πολιτείες. Προς τούτο έγιναν και σχετικές συναντήσεις.
Η αμερικανική κρούση έτυχε θετικής υποδοχής, λένε οι πληροφορίες της «Κ». Οι αντιδράσεις ήταν άμεσες με το όλο θέμα να φθάνει στο Προεδρικό Μέγαρο και τον Νίκο Αναστασιάδη. Η αντίδραση του Προέδρου της Δημοκρατίας ήταν θετική κι έδωσε οδηγίες στους αρμοδίους να εξετάσουν το όλο θέμα, να διερευνήσουν τι ακριβώς ενδιαφέρει τις ΗΠΑ και να προχωρήσουν τάχιστα. Χωρίς να έχουν γίνει γνωστές περισσότερες λεπτομέρειες από κυπριακής πλευράς, η όποια συμφωνία θα αφορά την Κυπριακή Δημοκρατία και τις ΗΠΑ, οι οποίες και θα καλύψουν τα κενά στα εξοπλιστικά της Εθνικής Φρουράς που θα προκύψουν από την παραχώρηση των ρωσικών οπλικών συστημάτων και μέσων.
Χωρίς να υπάρχει έστω και ανεπίσημη αναφορά, οι πηγές της «Κ» επιμένουν πως οι Αμερικανοί έδειξαν ενδιαφέρον για την αντιαεροπορική ομπρέλα της Κύπρου, τα άρματα μάχης που διαθέτει η Εθνική Φρουρά, καθώς και τα επιθετικά ελικόπτερα. Πιο συγκεκριμένα το αμερικανικό ενδιαφέρον επικεντρώνεται στους δύο τύπους αντιαεροπορικών συστημάτων που διαθέτει η Ε.Φ., τους TOR/M1 που αγοράστηκαν από την Ελλάδα και παραχωρήθηκαν στην Κύπρο για τη μεταφορά και τοποθέτηση του συστήματος S-300 στην Κρήτη και του αντιαεροπορικού συστήματος BUK M1-2. Στα άρματα μάχης το ενδιαφέρον των Αμερικανών αφορούσε τους δύο τύπους που διαθέτει η Ε.Φ. Τον τύπο T 80U, που αγοράστηκαν επί κυβέρνησης Γλαύκου Κληρίδη και παραλήφθηκαν από την Ε.Φ. σε δύο παρτίδες, το 1996 και 1997 και τον τύπο που αφορά το ρωσικό όχημα μάχης BMP3. Το τελευταίο ρωσικό οπλικό μέσο που διαθέτει η Ε.Φ. και φαίνεται να βρίσκεται στην προσοχή των Αμερικανών είναι το ρωσικό επιθετικό ελικόπτερο MI-35 που αγοράστηκε το 2001.
Η «συμφωνία», οι προεκτάσεις και τα οφέλη για τη Λευκωσία
Χωρίς να έχει γίνει γνωστό εάν κατά την πρώτη κρούση συζητήθηκαν τα ανταλλάγματα για την παραχώρηση των ρωσικών ολικών συστημάτων και μέσων της Ε.Φ., αυτό το οποίο τονίζεται από κυπριακές πηγές είναι πως σε καμία περίπτωση δεν φεύγουν οπλικά συστήματα της Εθνικής Φρουράς, εάν πρώτα δεν αντικατασταθούν. Οι ίδιες πηγές υποστηρίζουν πως οι παραχωρήσεις στρατιωτικού εξοπλισμού που θα καλύψουν τα κενά που θα δημιουργηθούν, θα πρέπει να προέλθουν από τα διαθέσιμα των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων. Εδώ αξίζει να υπενθυμίσουμε πως για τα επιθετικά ελικόπτερα MI 35 υπάρχει σε εκκρεμότητα η υπογραφή συμφωνίας πώλησής τους στη Σερβία –διαδικασία η οποία έχει κολλήσει λόγω των εκλογών στη χώρα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τύπος αντιαεροπορικού συστήματος που δυνατόν να παραχωρηθεί από τις ΗΠΑ στην Κύπρο, η οποία δεν θα έλεγε όχι, εάν οι Αμερικανοί έβαζαν στο τραπέζι τους Patriot, σύστημα που ενδιαφέρει την Ε.Φ. από τότε που ξεκίνησε η σταδιακή άρση στους περιορισμούς πώλησης στρατιωτικού υλικού από τις ΗΠΑ. Στρατιωτικές πηγές από τις οποίες η «Κ» ζήτησε ένα πρώτο σχόλιο για το ενδεχόμενο η κρούση να μετουσιωθεί σε πράξη και να πάρει σάρκα και οστά, θεωρούν «πως θα ήταν ευχής έργον, μιας και η Κύπρο θα ξεφορτωθεί με τον καλύτερο τρόπο οπλικά συστήματα που θα αντικαταστήσει με άλλα περισσότερο μοντέρνα».
Εάν και εφόσον προχωρήσει το όλο θέμα με τα ρωσικά όπλα, τα οφέλη για την Κύπρο θα είναι διπλά. Νοουμένου ότι η παραχώρηση θα γίνει προς τις ΗΠΑ, τα οπλικά συστήματα που θα δοθούν στην Εθνική Φρουρά ουσιαστικά θα βάλουν στο τραπέζι την ολική άρση του στρατιωτικού εμπάργκο από τις ΗΠΑ. Με βάση την απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ, οι ΗΠΑ έχουν προχωρήσει σε άρση των περιορισμών μόνο για πώληση μη θανατηφόρων όπλων στην Κυπριακή Δημοκρατία. Η εξέλιξη αυτή θα έλθει να προστεθεί στις πολύ καλές σχέσεις στρατιωτικής συνεργασίας που έχουν εγκαινιάσει Κύπρος και ΗΠΑ αρχικά με τη συριακή κρίση, στη συνέχεια με κοινές στρατιωτικές ασκήσεις και τον περσινό Σεπτέμβριο με τη διεξαγωγή για πρώτη φορά στρατηγικού διαλόγου των επιτελείων των δύο χωρών στο ΓΕΕΦ. Τυχόν παραχώρηση των ρωσικών όπλων, λένε στρατιωτικές πηγές, θα επιταχύνει τη διαδικασία απορωσοποίησης της Εθνικής Φρουράς, η οποία ούτως ή άλλως βρίσκεται σε εξέλιξη ένεκα της στροφής που παρατηρείται προς τη Δύση και αναμένεται να ολοκληρωθεί σε δύο με τρία χρόνια. Με εξαίρεση τα ρωσικά άρματα μάχης, τα υπόλοιπα ρωσικά συστήματα προς παραχώρηση έχουν εισέλθει σε διαδικασία αντικατάστασής τους. Για την αντικατάσταση των ρωσικών επιθετικών ελικοπτέρων ο κύβος έχει ριφθεί στη γαλλική πολεμική βιομηχανία με την απόκτηση επιθετικών ελικοπτέρων προσαρμοσμένων στις ανάγκες της Ε.Φ. Για τα ρωσικά οπλικά συστήματα της κυπριακής αεράμυνας η επιλογή είναι ισραηλινά συστήματα, όπου και εδώ αναμένεται η τελική συμφωνία.
Η ανάγκη απεξάρτησης της Εθνικής Φρουράς από το ρωσικό της οπλοστάσιο προκύπτει και από την τροπή που έχει πάρει ο πόλεμος με την Ουκρανία και την αντίδραση της Ε.Ε. με την επιβολή κυρώσεων στη Μόσχα. Σύμφωνα με στρατιωτικές πηγές, η Εθνική Φρουρά ένεκα των κυρώσεων αντιμετωπίζει αρκετές δυσκολίες με τη συντήρηση και υποστήριξη ενός μέρους των οπλικών της συστημάτων ρωσικής προέλευσης. Με εξαίρεση τα άρματα μάχης T 80U, όπου υπάρχει επάρκεια για τα επόμενα δύο χρόνια, οι κυρώσεις δημιουργούν προβλήματα υποστήριξης π.χ. στα επιθετικά ελικόπτερα MI 35. Η συμφωνία που είχε υπογραφεί με τους Ρώσους για υλική υποστήριξη των ελικοπτέρων, πριν από τον ρωσοουκρανικό πόλεμο, δεν μπορεί να υλοποιηθεί λόγω των ευρωπαϊκών κυρώσεων.
Η Κύπρος στο ΝΑΤΟ μέσω Ε.Ε.
Η κρούση των ΗΠΑ προς την Κύπρο για τα ρωσικά όπλα της Ε.Φ. δεν πρέπει να θεωρείται άσχετη με το επίπεδο σχέσεων και συνεργασίας που έχει αναπτύξει η Κυπριακή Δημοκρατία με τη Βορειοατλαντική Συμμαχία σε επιτελικό επίπεδο, αλλά και με τη συνεργασία της Ε.Ε. με το ΝΑΤΟ, στην παρούσα φάση. Διπλωματικές πηγές σχολίαζαν πως η Κύπρος και λόγω της συμμετοχής της στην Ε.Ε. θα αναβαθμίσει τη συνεργασία της με το δυτικό στρατιωτικό συνασπισμό κρατών. Η συνεργασία αυτή θα γίνει στενότερη στο πλαίσιο της στρατιωτικής συνδρομής του ΝΑΤΟ από την Ε.Ε. που αποφασίσθηκε πρόσφατα. Συγκεκριμένα οι ίδιες πηγές μας έλεγαν πως η Κύπρος θα έχει συμμετοχή στο μέτρο που της αναλογεί στην ανάπτυξη μιας δύναμης 5.000 στρατιωτών της Ε.Ε. Εν προκειμένω να υπενθυμίσουμε πως ήδη αξιωματικοί της Ε.Φ. συμμετέχουν σε δράσεις εντός ΝΑΤΟ μέσω της Ε.Ε.
