Της Άννας Πολυβίου
Η ιστορία της Τράπεζας Κύπρου, του αρχαιότερου τραπεζικού οργανισμού του νησιού, ξεκινάει από την 1η Ιανουαρίου 1899, μέρα η οποία σηματοδότησε μια νέα εποχή για την οικονομία, και όχι μόνο, της Κύπρου. Με πρωτοβουλία μιας ομάδας γνωστών για την επαγγελματική και κοινωνική τους δράση, κατοίκων της Λευκωσίας, με πρωτεργάτη τον Ιωάννη Οικονομίδη, θέλησαν να κάνουν πράξη την ιδέα της αποταμίευσης και του Συνεργατισμού, προκειμένου να ανταπεξέλθουν στην τοκογλυφία που υπήρχε. Έτσι, ιδρύθηκε το Ταμιευτήριο «Η Λευκωσία». Στις 19 Φεβρουαρίου 1912, οι μέτοχοι του Ταμιευτηρίου υπογράφουν συμβόλαιο σύμφωνα με το οποίο το «Ταμιευτήριο» μετατρέπεται σε «ανώνυμον εταιρείαν υπό την επωνυμία Τράπεζα Κύπρου με διάρκεια 30 ετών και με κεφάλαιο 200.000 λιρών διηρημένων εις 50.000 μετοχές αξίας 4 λιρών η καθεμία». Όπως έδειξε η ιστορία, η Τράπεζα Κύπρου έμελλε να ταυτιστεί με την οικονομία του νησιού, αλλά και με την Κύπρο γενικότερα, αφήνοντας το δικό της αποτύπωμα στη σύγχρονη ιστορία του τόπου.
Το Κοινό Κυπρίων
Το διαχρονικό έμβλημα της Τράπεζας Κύπρου, το χάλκινο νόμισμα «Κοινό Κυπρίων», αποτελεί το χαρακτηριστικό αυτό που βλέποντάς το κανείς αναγνωρίζει αμέσως ότι πρόκειται για τον συγκεκριμένο τραπεζικό οργανισμό. Το «Κοινό Κυπρίων» αποτελεί ένα ιδιαίτερο, με σημαντική ιστορία αρχαίο έμβλημα, το οποίο έχει ταυτίσει την Τράπεζα Κύπρου με την ιστορία του νησιού αλλά και με τον λαό του.
Το 1943 η Τράπεζα Κύπρου με σύνθημα «Η Κύπρος δια τους Κυπρίους», θέλοντας να ενισχύσει την οικονομική ανάπτυξη του νησιού, προχώρησε στη συγχώνευσή της με τραπεζικά ιδρύματα άλλων πόλεων. Ως αποτέλεσμα, το κυπριακό τραπεζικό σύστημα αλλάζει ολοκληρωτικά και μιλάμε πια για την Τράπεζα όλων των Κυπρίων.
Ως επίσημο έμβλημα της Τράπεζας ορίζεται το χάλκινο κυπριακό νόμισμα του αυτοκράτορα Κλαυδίου (41-54 μ.Χ.), με την επιγραφή μέσα σε δάφνινο στεφάνι «Κοινό Κυπρίων» (μία όψη), ενώ στην άλλη όψη του νομίσματος απεικονίζεται η κεφαλή του Κλαυδίου με δάφνινο στεφάνι. Σύμφωνα με πληροφορίες που μας έδωσε ο δρ Χριστόδουλος Χατζηχριστοδούλου, έφορος του Πολιτιστικού Ιδρύματος της Τράπεζας Κύπρου, από το «Κοινό» στο χάλκινο νόμισμα λείπει το τελικό «ν» (δηλ. Κοινόν), μάλλον επειδή το στεφάνι της δάφνης έκρυψε το «ν».
Ο σύνδεσμος
Το «Κοινό Κυπρίων» («Κοινόν Κυπρίων»), που ιδρύθηκε κατά τα Ελληνιστικά χρόνια, ήταν ένας σύνδεσμος ο οποίος είχε ως στόχο να ενώνει τους Κύπριους για θρησκευτικές κυρίως διοργανώσεις, πιθανόν τις Αφροδίσιες (λόγω της ευρύτερης λατρείας της Αφροδίτης), όπως μας ανέφερε ο δρ Χατζηχριστοδούλου. Το «Κοινόν» πέρα από τη θρησκευτική δραστηριότητα που είχε στο νησί, εξελίχθηκε σε ένα ζωντανό πνευματικό οργανισμό με σημαντική επιρροή στην εθνική, κοινωνική και οικονομική ζωή της Κύπρου, καθώς ανέπτυξε και άλλες δραστηριότητες σε διάφορους τομείς, όπως για παράδειγμα τη διοργάνωση αγώνων. Παράλληλα, το «Κοινόν Κυπρίων» αποτελούσε και έναν οργανισμό οποίος αναδείκνυε ανώτερους αξιωματούχους ή και οργανώσεις που παρουσιάζονταν ως ευεργέτες του, με την απόδοση τιμών. Η δύναμη που απέκτησε ήταν μεγάλη και, μεταξύ άλλων, δόθηκε στο «Κοινόν Κυπρίων» το 43/44 μ.Χ. από τον αυτοκράτορα Κλαύδιο το δικαίωμα να κόβει δικά του νομίσματα. Τα νομίσματα κόβονταν με την ευκαιρία των αγώνων που οργάνωνε το «Κοινόν» στην Πάφο και στη Σαλαμίνα. Το συγκεκριμένο νόμισμα είναι και αυτό που έχει επιλέξει η Τράπεζα Κύπρου ως έμβλημά της.
Αξίζει να σημειωθεί ότι εκτός από τα νομίσματα, το «Κοινόν Κυπρίων» εντοπίζεται και σε αρκετές επιγραφές που έχουν βρεθεί και αφορούν κυρίως την απόδοση τιμών σε διάφορες προσωπικότητες.
Στο πολιτιστικό ίδρυμα
Σήμερα, το χάλκινο νόμισμα του αυτοκράτορα Κλαυδίου (41-54 μ.Χ.) φυλάσσεται στη συλλογή του Μουσείου Ιστορίας της Κυπριακής Νομισματοκοπίας, στο Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου, το οποίο στεγάζεται στο παλαιό κτίριο Διοίκησης της Τράπεζας Κύπρου, που οικοδομήθηκε το 1936 και βρίσκεται στη γειτονιά της Φανερωμένης, στο ιστορικό κέντρο της Λευκωσίας. Το Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου ιδρύθηκε το 1984, με πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου τον διοικητή της τράπεζας, Ανδρέα Πατσαλίδη, και πρώτη διευθύντρια τη δρ Μαρία Ιακώβου. Πρόκειται για το πρώτο μη κερδοσκοπικό ίδρυμα που έχει δημιουργηθεί ποτέ στο νησί από τραπεζικό οργανισμό.
Συλλογή νομισμάτων
Η οικονομική ιστορία της Κύπρου κατά τον 20ό αιώνα είναι συνδεδεμένη με τις δραστηριότητες της Τράπεζας Κύπρου, κυρίως μετά το 1960, λόγω της ανεξαρτησίας του νησιού. Τη δεκαετία του ‘60, η Τράπεζα Κύπρου δημιούργησε μια πολύ μικρή συλλογή με αρχαία κυπριακά νομίσματα, τα οποία ήταν περίπου 23, κάνοντας έτσι την αρχή στο πλούσιο πολιτιστικό υλικό της. Έκτοτε, η τράπεζα έχει εμπλουτίσει τις δραστηριότητές της με μια νέα διάσταση, τον πολιτισμό, τομέα στον οποίο και δίνει ιδιαίτερη σημασία.
