Του Απόστολου Τομαρά
Η 3η Ιουλίου 2021 έχει αποτυπωθεί στη μνήμη των κατοίκων επτά ορεινών χωριών της Λάρνακας και Λεμεσού ως ημέρα καταστροφής. Ήταν Σάββατο, όταν ξεκίνησε το κακό, που έμελλε να χαρακτηριστεί ως η μεγαλύτερη καταστροφική πυρκαγιά στην ιστορία της Κύπρου. Και δεν είναι αυθαίρετος ή υπερβολικός ο χαρακτηρισμός για όσους βρέθηκαν κυκλωμένοι από τις φλόγες για σχεδόν δύο μέρες. Όταν οι συνθήκες το επέτρεψαν οι κάτοικοι αντίκρισαν στη θέση ενός επίγειου παράδεισου, ένα σεληνιακό τοπίο όπου το πράσινο είχε εξαφανιστεί και είχε αντικατασταθεί από ένα απέραντο πέπλο γκρίζου. Επτά χωριά επλήγησαν από το πέρασμα της πυρκαγιά, ανθρώπινες ψυχές λύγισαν μπροστά στην τεράστια καταστροφή, αλλά και στις απώλειες ανθρώπινων ζωών. Τρεις μέρες μετά ο απολογισμός τραγικός. Τέσσερις άνθρωποι βρήκαν τραγικό θάνατο, 55 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης απαράμιλλης ομορφιάς μετατράπηκαν σε στάχτη, 28 κατοικίες έγιναν παρανάλωμα του πυρός, τεράστιες καταστροφές σε καλλιέργειες και άλλες αγροτικές υποδομές.
Ένα χρόνο μετά τα σημάδια της καταστροφής παραμένουν ορατά. Η φύση προσπαθεί να αποκαταστήσει την οικολογική ισορροπία ωστόσο θα χρειασθούν χρόνια για πλήρη επούλωση των πληγών. Οι άνθρωποι των περιοχών παρά την καταστροφή δεν εγκατέλειψαν τα σπίτια και τις περιουσίες τους. Παρέμειναν και ξεκίνησαν από την αρχή. Ένα χρόνο μετά η «Κ» επέστρεψε και περπάτησε στις περιοχές που πέρασε η φωτιά. Μέσα από το γκρίζο της φωτιάς έχει ξεπηδήσει ήδη το πράσινο. Οι καμένες περιουσίες πρασίνισαν και πάλι, τα περβόλια και τα θερμοκήπια αποκαταστάθηκαν, ενώ στις καμένες βουνοπλαγιές η στάχτη λειτουργεί ως λίπασμα. Τέσσερα πρόσωπα που έζησαν την πυρκαγιά του 2021 μιλούν στην «Κ» και θυμούνται. Ένα χρόνο μετά η ελπίδα έχει επιστρέψει στα πρόσωπα και τις ψυχές τους. Στάθηκαν και πάλι στα πόδια τους, ατενίζοντας με αισιοδοξία το μέλλον.
ΜΑΡΙΑ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ
Η πυρκαγιά του 2021 ξεκίνησε Σάββατο 3 Ιουλίου από το χωριό Αρακαπάς. Οι πρώτες φλόγες εμφανίσθηκαν δίπλα από το σπίτι της Μαρίας Χαραλάμπους. Ένα χρόνο μετά η κ. Μαρία θυμάται εκείνο το απόγευμα όταν λίγα μέτρα μακριά από το σπίτι της είδε καπνούς. «Πήγα στη φωτιά και ο καπνός ερχόταν προς τα πάνω μου. Ήταν απόγευμα, φώναζα βοήθεια. Φοβήθηκα, ήταν πίσω από το σπίτι μου». Στις φωνές της, όπως θυμάται σήμερα, έτρεξε όλο το χωριό ωστόσο οι δυνατοί άνεμοι έπαιρναν τη φωτιά μια από εδώ και μια από εκεί, όπως μας λέει χαρακτηριστικά. Θύμα και η ίδια της πυρκαγιάς είδε το μικρό περβόλι που είχε να γίνεται στάχτες. Τα δένδρα της κάηκαν όπως μας λέει συγκινημένη. Σήμερα η κ. Μαρία καλλιέργησε και πάλι το χωράφι της, ωστόσο τα δένδρα της θα πάρει χρόνο για να μεγαλώσουν και πάλι. Από το μπαλκόνι του σπιτιού της, στην είσοδο του χωριού Αρακαπά, αγναντεύει τη βουνοπλαγιά που έχει και πάλι πρασινίσει. Τη ρωτήσαμε αν μέσα στη απελπισία της πέρασε από το μυαλό της να σηκωθεί να φύγει. Σχεδόν με βουρκωμένα μάτια απαντά αρνητικά με αποφασιστικότητα. «Εδώ είναι η ζωή μου, πού να πάω» απαντά με τρεμάμενη φωνή. Το ίδιο έκαναν και οι υπόλοιποι κάτοικοι του χωριού που καταστράφηκε η περιουσία τους, μας λέει.
ΜΑΡΙΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ
Μερικά χιλιόμετρα μακριά από τον Αρακαπά βρίσκεται το χωριό Ορά. Ένα χρόνο μετά είναι ορατά τα σημάδια της πυρκαγιάς που σε κάποια σημεία πέρασε μέσα από το χωριό. Η Ορά είναι το χωριό όπου η πυρκαγιά προκάλεσε τις μεγαλύτερες καταστροφές σε περιουσίες. Μεσημέρι περασμένης Τρίτης συναντήσαμε στην αυλή του σπιτιού της, τη Μαρία Αναστασίου να καθαρίζει τον εξωτερικό χώρο της οικίας της. Ευγενική και με θλίψη στο πρόσωπό της δέχθηκε να μας μιλήσει για τα όσα βίωσε και η ίδια ένα χρόνο πριν. «Μαύρος καπνός παντού. Θα μου μείνει αξέχαστη εκείνη η μέρα. Είμαι πρόσφυγας από την Αμμόχωστο και ζω εδώ 48 χρόνια». Η περιουσία του γιου της κας Μαρίας υπέστη ζημιές από την πυρκαγιά. Τα δένδρα του, όπως μας λέει, κάηκαν ενώ προκλήθηκαν ζημιές στο εξοχικό του. Ωστόσο, στη μνήμη της κας Μαρίας είναι χαραγμένη ακόμα η τραγωδία με την απώλεια ανθρώπινων ζωών. «Αυτά τα παιδιά ήλθαν από χιλιάδες μίλια μακριά να βγάλουν ένα κομμάτι ψωμί για τις οικογένειές τους και τους πήραν μέσα σε μια σακούλα». Ακόμα και σήμερα δείχνει να είναι συγκλονισμένη από τα όσα έζησε. Στην ερώτηση αν κάποια στιγμή σκέφθηκε να φύγει από το χωριό και αυτή με τόνο που δεν αφήνει περιθώρια αμφιβολίας απαντά αρνητικά. Έμεινε όπως και άλλοι συγχωριανοί της και σήμερα το χωριό αναγεννιέται μέσα από τις στάχτες.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΠΑΠΑΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ
Στην Ορά ο επισκέπτης μόλις μπαίνει στο χωριό αντικρίζει σπίτια που η φωτιά πέρασε από μέσα, κατέστρεψε ότι βρήκε στο πέρασμά της, αφήνοντας πίσω μαύρους τοίχους και ντουβάρια. Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται η βάση μιας ομάδας της Πολιτικής Άμυνας. Από εκεί κάθε μέρα ξεκινούν οι περιπολίες εθελοντικών ομάδων που βρίσκονται σε επιφυλακή. Συναντήσαμε τον Ευάγγελο Παπαχριστοδούλου, εθελοντή, λίγο πριν ξεκινήσει μια νέα περιπολία. Ο ίδιος είχε βρεθεί στο χωριό και πέρυσι όταν οι φλόγες είχαν ζώσει το χωριό. «Δύσκολη κατάσταση, φόβος γιατί η φωτιά ήταν γύρο από το χωριό». Η Ορά ήταν το χωριό με τις μεγαλύτερες καταστροφές μάς λέει. 28 κατοικίες καταστράφηκαν από αυτές 25 εξοχικές και άλλες 3 μόνιμες. Ο ίδιος όπως και άλλοι κάτοικοι του χωριού δεν το εγκατέλειψαν πέρυσι. Παρέμειναν εκεί και έδωσαν μάχη για να σώσουν ό,τι μπορούσε να σωθεί. Ο ίδιος είναι βέβαιος πως η καταστροφή θα ήταν μεγαλύτερη εάν δεν είχαν παραμείνει οι κάτοικοί του. Λίγο παραπάνω ο κοινοτάρχης του χωριού δεν κρύβει την απογοήτευσή του, για τη διαχείριση και διανομή της κρατικής βοήθειας, υποστηρίζοντας πως η κρατική βοήθεια προς το χωριό του δεν ήταν ανάλογη με τη ζημιά που προκλήθηκε. Κάποιοι λέει με νόημα έτυχαν ευνοϊκότερης μεταχείρισης.
ΕΡΗΝΑΙΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ
Αν υπάρχει κάτι που είναι ορατό και σήμερα, ένα χρόνο μετά τις καταστροφές, είναι η αποφασιστικότητα των κατοίκων των χωριών να παραμείνουν στον τόπο τους και να παλέψουν για ένα καλύτερο αύριο. Και αυτό φαίνεται όταν κάποιος περάσει τους Αγίους και περιπλανηθεί στα χωριά από τα οποία πέρασε η φωτιά. Ο Ερηναίος Χαραλάμπους εγκαταστάθηκε μόνιμα στον Αρακαπά πριν από έξι μήνες. Ο ίδιος έζησε τις περσινές μεγάλες φωτιές μέσα από το διαδίκτυο στη μακρινή Αυστραλία που ζούσε, όπως μας λέει. Παρά τις συνέπειες της φωτιάς πήρε την απόφαση να επιστρέψει και να προσπαθήσει να κάνει μια νέα αρχή σε έναν τόπο που χτυπήθηκε από τις πυρκαγιές. Απόφαση για την οποία όπως μας εκμυστηρεύεται δεν μετάνιωσε. Ποτέ του δεν είχε ασχοληθεί με τη γη. Κάτω από αντίξοες συνθήκες το επιχείρησε λαμβάνοντας πρώτα θεωρητική κατάρτιση για τις καλλιέργειες. Σήμερα θεωρεί πως η βάση του είναι το χωριό Αρακαπάς, στο οποίο βλέπει πως υπάρχουν προοπτικές. Με αισιοδοξία μας λέει πως η φύση θα κάνει και πάλι το θαύμα της και θα επουλώσει τις πληγές. Το θέμα είναι ο άνθρωπος και η καταστροφική του συμπεριφορά, σημειώνει. Σήμερα ασχολείται με την καλλιέργεια οπωροφόρων δένδρων σημειώνοντας πως οι φυσικοί πόροι του Αρακαπά, όπως τα νερά, θα ζωντανέψουν και πάλι το χωριό.
Στάχτη 55 τ.χ. μέσα σε 12 ώρες
Τα επίσημα στοιχεία καταμαρτυρούν και αυτά το εύρος της καταστροφής. Ως η χειρότερη που βίωσε ποτέ η Κύπρος χαρακτηρίζεται η πυρκαγιά στην ορεινή Λάρνακα και την επαρχία Λεμεσού. Μέσα σε 12 ώρες κάηκαν 55 τετραγωνικά χιλιόμετρα δασικής έκτασης με πεύκα και άγρια πυκνή βλάστηση, ενώ χάθηκαν και πολλές περιουσίες. Ως μέτρο σύγκρισης η καταστροφή στην περιοχή Σολιάς περιορίζεται στα 12 τετραγωνικά χιλιόμετρα μέσα σε τέσσερις μέρες. Εκτός από τη βοήθεια που δόθηκε στους κατοίκους των περιοχών σημαντικό κομμάτι των προσπαθειών για αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος καταβάλλεται με την αναδάσωση των καμένων περιοχών. Ήδη από τον περασμένο Νοέμβριο ξεκίνησε η υλοποίηση του στόχου προκειμένου να φυτευτούν 25000 δέντρων και θάμνων στις πυρόπληκτες κοινότητες της Ορεινής Λεμεσού και Λάρνακας. Μια προσπάθεια που σίγουρα θα βοηθήσει στην αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής, πλην όμως θα απαιτηθεί χρόνος και το κυριότερη αλλαγή συμπεριφοράς με τον ανθρώπινο παράγοντα να μετατρέπεται ως η βασική ασπίδα προστασίας του.
