Του Απόστολου Τομαρά
Ενώπιον της σοβαρότερης πρόκλησης από εφαρμογής της πρώτης φάσης του ΓεΣΥ βρίσκεται ο τομέας της δημόσιας υγείας. Η αυτονόμηση και αναβάθμιση των κρατικών νοσηλευτηρίων είναι ένα από τα μεγαλύτερα έργα που έχει αναλάβει ο δημόσιος τομέας της υγείας στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας και από την οποία εν πολλοίς θα εξαρτηθεί η ομαλή ολοκλήρωση εφαρμογής του ΓεΣΥ.
Οι αλλαγές που θα συντελεστούν το επόμενο διάστημα επηρεάζουν και θα επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο τα νοσηλευτήρια λειτουργούν μέχρι σήμερα. Το βάρος των αλλαγών πέφτει πρωτίστως στις πλάτες του διαχειριστή των δημόσιων νοσηλευτηρίων, του ΟΚΥπΥ. Εξίσου σημαντικό ρόλο αναμένεται να διαδραματίσουν και οι εργαζόμενοι στα δημόσια νοσηλευτήρια, οι οποίοι καλούνται εργασιακά να εγκαταλείψουν την κρατική σκέπη και να εργασθούν σε ένα περιβάλλον ανταγωνιστικό. Από αρχές της εβδομάδες ο ΟΚΥπΥ έχει ξεκινήσει τις διαδικασίες εκείνες οι οποίες θα προετοιμάσουν τα δημόσια νοσοκομεία για την β’ βάση του ΓεΣΥ. Μια διαδικασία που φέρνει στην επιφάνεια έντονες διαφωνίες κυρίως από την πλευρά των ιατρών και με ανοιχτά ζητήματα, όπως η παροχή κινήτρων αλλά και ζητήματα τα οποία αναμένεται να επηρεάσουν το εργασιακό τους πλαίσιο.
Στην «Κ» καταθέτουν τις απόψεις τους δύο πρόσωπα τα οποία βρίσκονται κοντά στις διαδικασίες αλλαγών. Ο Πάμπος Χαριλάου, εκπρόσωπος τύπου του ΟΚΥπΥ, και ο πρόεδρος των κυβερνητικών ιατρών (ΠΑΣΥΚΙ) Σωτήρης Κούμας. Ο διαχειριστής των δημόσιων νοσοκομείων υπεραμύνεται του έργου που έχει επιτελεσθεί προκειμένου τα νοσηλευτήρια να λειτουργήσουν στο νέο περιβάλλον. Την ίδια ώρα οι κυβερνητικοί γιατροί επικρίνουν έντονα τον ΟΚΥπΥ ότι πάει στη 2η φάση του ΓεΣΥ χωρίς πλάνο. Μάλιστα ο πρόεδρος της ΠΑΣΥΚΙ υποστηρίζει πως ο ΟΚΥπΥ αγνοεί τι σημαίνει δημόσια υγεία και πώς λειτουργεί λες και τα δημόσια νοσοκομεία είναι επιχειρήσεις. Το πνεύμα αισιοδοξία του ΟΚΥπΥ δεν το συμμερίζεται η ΠΑΣΥΚΙ, η οποία εκφράζει σοβαρές επιφυλάξεις για εφαρμογή της ενδονοσοκομειακής περίθαλψης με τα σημερινά δεδομένα. Την ίδια ώρα με νόημα στέλνει το μήνυμα πως ΓεΣΥ χωρίς τα δημόσια νοσηλευτήρια δεν μπορεί να υπάρξει.
ΠΑΜΠΟΣ ΧΑΡΙΛΑΟΥ (εκπρόσωπος τύπου ΟΚΥπΥ): Μας λείπει η αλλαγή κουλτούρας και νοοτροπίας
-Έχετε μπει στα βαθιά με την αυτονόμηση των δημόσιων νοσοκομείων;
-Εκείνο που προσπαθούμε αυτή τη στιγμή είναι να καταστήσουμε τα δημόσια νοσηλευτήρια ανταγωνιστικά, έναντι του ιδιωτικού τομέα. Να υπενθυμίσω πως τα δημόσια νοσηλευτήρια έχουν προσφέρει υπηρεσίες από την πρώτη ημέρα λειτουργίας τους και μάλιστα σε δύσκολες εποχές. Επιπρόσθετα όλα τα δύσκολα περιστατικά, στο τέλος της ημέρας καταλήγουν στα δημόσια νοσηλευτήρια. Διαθέτουμε καλές υποδομές, έχουμε σύγχρονο ιατρικό εξοπλισμό, έχουμε εξαίρετο προσωπικό και διαθέτουμε ένα δίκτυο επαγγελματιών υγείας, όπου μπορούν να υποστηρίξουν τις οποιεσδήποτε ιατρικές υπηρεσίες. Άρα θεωρούμε ότι δεν υστερούμε έναντι του ιδιωτικού τομέα. Απεναντίας, έχουμε αρκετά πλεονεκτήματα όπως μοναδικές υπηρεσίες που δεν προσφέρονται στον ιδιωτικό τομέα, όπως οι κλειστές Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) τις Μονάδες Εντατικής Νοσηλείας (ΜΕΝ) νεογνών, μεταμοσχεύσεις, η θαλασσαιμία. Εκείνο το οποίο μας λείπει και προσπαθούμε, κατά κύριο λόγο, να το βελτιώσουμε είναι η αλλαγή κουλτούρας και νοοτροπίας από όλους μας, ούτως ώστε να καταστήσουμε το περιβάλλον φιλικό για τον χρήστη υπηρεσιών υγείας.
-Οι υποδομές υπάρχουν, για να πετύχετε την αυτονόμηση τι πρέπει να αλλάξει;
-Η αυτονόμηση είναι μια ευρεία έννοια και ήδη έχει ξεκινήσει. Από την 1η Ιανουαρίου 2020, ο ΟΚΥπΥ έχει αποκτήσει την οικονομική του αυτονομία, πολύ σημαντικό βήμα, διαθέτει το δικό του προϋπολογισμό και διαχειρίζεται τους πόρους που διαθέτει. Όσον αφορά την διοικητική αυτονομία έχουν γίνει αρκετές προσλήψεις, έχει στελεχωθεί ως ένα βαθμό και συνεχίζει να στελεχώνεται . Έχουν μπει διευθυντικές ομάδες στα διάφορα νοσηλευτήρια, έχουν στηθεί οικονομικά τμήματα που δεν υπήρχαν προηγουμένως, για να κοστολογούν και να αναπτύσσουν οικονομική πολιτική, πράγμα πολύ σημαντικό για την οικονομική βιωσιμότητα των νοσηλευτηρίων. Ωστόσο, είναι πολλά τα βήματα που πρέπει να γίνουν. Ο ΟΚΥπΥ έχει καταρτήσει ένα σχέδιο δράσης για τους επόμενους έξι μήνες για να διορθώσει όλα εκείνα τα κενά που υπάρχουν. Μέλημά μας είναι η σωστή εξυπηρέτηση του ασθενή. Γι’ αυτό και με τη βοήθεια του Παγκύπριου Συνδέσμου Ασθενών, θα κάνουμε μαζί τα βήματα που ακολουθεί ο ασθενής στα νοσηλευτήρια. Να εντοπίσουμε τις οποιεσδήποτε δυσκολίες αντιμετωπίζει, και αν αυτές είναι οι διαδικασίες να τις απλουστεύσουμε, αν είναι η γραφειοκρατία να τη μειώσουμε, ούτως ώστε ο ασθενής από την ώρα εισόδου μέχρι την ώρα εξόδου του από τα νοσηλευτήρια, να μην ταλαιπωρείται. Επιπρόσθετα έχουμε εκπονήσει ένα σχέδιο αναβάθμισης των χώρων υποδοχής των εξωτερικών ιατρείων, σε όλα τα δημόσια νοσηλευτήρια, ούτως ώστε το χρόνο παραμονής του ασθενή το περιβάλλον να είναι φιλικό και να μην ταλαιπωρείται.
-Περισσότερο η διαδικασία αυτονόμησης εστιάζει στο διοικητικό κομμάτι;
-Οι ιατρικές υπηρεσίες είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο. Μέλημά μας είναι η αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας, όπως πραγματικά την δικαιούται στο τέλος της ημέρας. Όλα αυτά θα κριθούν με δείκτες απόδοσης και επίδοσης και επιπρόσθετα θα κριθούν από τους δείκτες υγείας που δημοσιεύονται κάθε χρόνο.
-Πότε θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η αυτονόμηση;
-Σας παραπέμπω στις δηλώσεις του προέδρου του ΟΚΥπΥ, που είπε πως το μεγαλύτερο κομμάτι θα έχει ολοκληρωθεί εντός του 2020, αλλά θα είναι μια συνεχής προσπάθεια η αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών, γιατί όταν λέμε αυτονόμηση, κατά κύριο λόγο, αυτό εννοούμε. Αυτό που έχει σημασία είναι το τι εισπράττει, στο τέλος της ημέρας, ο ασθενής.
-Ποια είναι τα τρία βασικά θέματα της αυτονόμησης, τα οποία θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τον ερχόμενο Ιούνιο προκειμένου να δουλέψει, στα δημόσια νοσηλευτήρια, η β’ φάση του ΓεΣΥ;
-Το πρώτο είναι η εξυπηρέτηση των ασθενών, το δεύτερο η αναβάθμιση των χώρων υποδοχής και εξωτερικών ιατρείων καθώς και εσωτερικής νοσηλείας, και το τρίτο η σωστή στελέχωση σε ανθρώπινο δυναμικό και η σωστή αξιοποίηση των πόρων των δημόσιων νοσηλευτηρίων.
-Το κλίμα έντασης με μερίδα εργαζομένων βοηθά στο έργο αυτονόμησης;
-Η κριτική απ’ όπου και αν προέρχεται είτε από τους εργαζόμενους, ιατρούς, νοσηλευτές, είτε από τους ίδιους τους ασθενείς είναι ευπρόσδεκτη. Γιατί ξέρουμε ότι η κριτική αυτή είναι καλοπροαίρετη, ξέρουμε ότι όλα αναδεικνύονται και είναι στη σωστή βάση, να τα τρέξουμε για να υλοποιηθούν για να έχουμε το σωστό αποτέλεσμα.
-Ο χρόνος μετρά αντίστροφα, ποιο είναι το έργο που επιτελείται την παρούσα περίοδο για την αυτονόμηση;
-Αυτή τη στιγμή τα δημόσια νοσηλευτήρια βρίσκονται σε λειτουργία και δέχονται κόσμο. Μάλιστα είναι υπερπλήρη. Άρα έχουμε την καθημερινή λειτουργία των νοσοκομείων και ταυτόχρονα προβαίνουμε σε όλες εκείνες τις απαραίτητες ενέργειες, ούτως ώστε να είμαστε έτοιμοι για την β’ φάση. Συγκεκριμένα έχουμε ξεκινήσει εντατικές διαβουλεύσεις με τον ΟΑΥ, για τον τρόπο αποζημίωσης για την ενδονοσοκομειακή περίθαλψη, για τα Τμήματα Ατυχημάτων και Επειγόντων Περιστατικών, για τα ασθενοφόρα, για την εργοθεραπεία, φυσιοθεραπευτήρια και όλες τις υπηρεσίες που θα ενταχθούν στην β’ φάση του ΓεΣΥ. Πρέπει να καταλήξουμε, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, και να διασφαλίσουμε ότι θα υπάρχει ισότιμη μεταχείριση μεταξύ των παρόχων υγείας.
-Ο ανταγωνισμός με τον ιδιωτικό τομέα σε περιβάλλον ΓεΣΥ σας ανησυχεί;
-Από την πρώτη μέρα εφαρμογής του ΓεΣΥ, ο τρόπος λειτουργίας των δημόσιων νοσηλευτηρίων έχει αλλάξει. Πριν την εφαρμογή υπήρχε ένας κρατικός προϋπολογισμός και κανένας δεν ανησυχούσε για τη βιωσιμότητά τους. Στο νέο περιβάλλον όλοι αντιλαμβανόμαστε την κρισιμότητα της κατάστασης. Πρέπει να δουλέψουμε προς αυτή την κατεύθυνση για να μπορέσουν τα δημόσια νοσηλευτήρια να μειώσουν το κόστος τους, να έχουν τα έσοδα που πρέπει να έχουν, ώστε πριν το πέρας της μεταβατικής περιόδου, των πέντε ετών, να έχουν ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς.
ΣΩΤΗΡΗΣ ΚΟΥΜΑΣ (πρόεδρος ΠΑΣΥΚΙ): Χωρίς τα δημόσια νοσοκομεία δεν υπάρχει ΓεΣΥ
-Πώς αντιμετωπίζουν και αντιλαμβάνονται οι κυβερνητικοί γιατροί την διαδικασία, από πλευράς ΟΚΥπΥ, για αυτονόμηση των δημοσίων νοσηλευτηρίων;
-Να μου επιστρέψετε να αμφιβάλλω κατά πόσο μπορεί να χαρακτηρισθεί η διαδικασία, ως αντίστροφη μέτρηση για την αυτονόμηση. Να υπενθυμίσω πως ο ΟΚΥπΥ, υφίσταται ως νομικό πρόσωπο εδώ και τρία χρόνια. Ασκούν διοίκηση στα νοσηλευτήρια πέραν του ενός έτους, στα πλαίσια της αυτονόμησης, όπως περιγράφει ο νόμος. Αυτά που βιώνουμε, ως αποτέλεσμα αυτής της περιβόητης αυτονόμησης, δεν είναι αυτά που θεωρητικά ανέμενε ο οποιοσδήποτε ασχολήθηκε με τα της αυτονόμησης. Τα νοσοκομεία δεν έχουν εκσυγχρονιστεί ώστε να μπορούμε να μιλούμε με άνεση ότι η αυτονόμηση εφαρμόσθηκε.
-Εσείς ως ΠΑΣΥΚΙ πως αντιλαμβάνεστε την αυτονόμηση;
-Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς τι εννοούμε με την αυτονόμηση, ποιος είναι ο στόχος. Είναι ο εκσυγχρονισμός και η αναβάθμιση των νοσηλευτηρίων για να στηρίξουν το ΓεΣΥ ή είναι κάτι άλλο; Αυτό προς το παρόν δεν μπορούμε να το απαντήσουμε. Τα γεγονότα μιλούν για διαφορετικά πράγματα. Ο ΟΚΥπΥ, έστω και για τον τελευταίο χρόνο, έχει κατορθώσει δυο φορές να κάνει παραδοχή ότι τα ΤΑΕΠ εργάζονταν με προσωπικό ασφαλείας. Κάποιο, αυτό της Λεμεσού, συνεχίζει να εργάζεται με προσωπικό ασφαλείας. Το απερίγραπτο είναι πως έχει κλείσει η Πνευμονολογική κλινική του Γενικού Νοσοκομείου Λεμεσού με άμεσες επιπτώσεις. Την ίδια στιγμή έχει κληθεί η Παθολογική κλινική του Γενικού Νοσοκομείου Λεμεσού να αναλάβει το ρόλο του πυροσβέστη με ό,τι προκύπτει για ασθενείς και γιατρούς.
-Κατ’ εσάς τι πρέπει να περιλαμβάνει η αυτονόμηση;
-Το είχαμε θέσει προ πολλού όταν ακόμα γινόταν συζήτηση. Να μας παρουσιάσουν επιτέλους αυτό το περιβόητο τεχνικό μοντέλο της αυτονόμησης, που θα συμπεριλάβει την αναδιοργάνωση, τον εκσυγχρονισμό. Κινούμαστε χωρίς οδικό χάρτη. Ακόμα και να το προσεγγίσουμε ως καθαρά μια επιχείρηση, δηλαδή με μια καθαρά οικονομική προσέγγιση, ποια επιχείρηση μπαίνει στον επιχειρησιακό χώρο και δεν έχει το περιβόητο επιχειρησιακό πλάνο; Ζητήσαμε ουκ ολίγες φορές από τον εργοδότη μας, τον ΟΚΥπΥ, να έλθει να συζητήσουμε τις δομές για τους γιατρούς, πού και πόσους γιατρούς πρέπει να έχουμε στη βάση διεθνών πρακτικών. Ακόμα θα το συζητήσουν. Ακούμε πολλά και διάφορα και δεν τα ακούμε μόνο εμείς ως ΠΑΣΥΚΙ. Κάποια ζητήματα ούτε καν έχουν καταγραφεί. Δηλαδή μετά από 13 μήνες διοίκηση, πέραν των 2 ετών διοικητικό συμβούλιο, ξαφνικά τώρα θυμήθηκαν; Μπορεί να ακούγεται θετικά, τώρα θυμήθηκαν να πάνε να δουν τους εργαζόμενους; Μιλούν για διάλογο. Για ποιον διάλογο μιλούν; Διάλογο που έχει καθυστερήσει, μιλώ για τους γιατρούς. Όταν αποφασίζουν, αποφασίζουν από μόνοι τους και έρχονται φιλικά να τα εφαρμόσουν.
-Με αυτά που μου περιγράφετε μπορεί να ολοκληρωθεί και να εφαρμοστεί η αυτονόμηση;
-Αμφιβάλλω. Σε τρεις μήνες αρχίζει η 2η φάση. Ε, δε γνωρίζουμε, ως γιατροί, ακριβώς τι σημαίνει η αυτονόμηση. Πώς μας έχουν προετοιμάσει. Να πούμε για τα ΤΑΕΠ, να πούμε για το ενδονοσοκομειακό, να πούμε για τα εργαστήριά μας; Πρέπει να αντιληφθούν τι σημαίνει ρόλος και χαρακτήρας δημοσίου νοσηλευτηρίου. Μετά λύπης μου, ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα του ΟΚΥπΥ είναι πως δεν αντιλαμβάνεται τι σημαίνει δημόσια υγεία. Προσεγγίζουν τα δημόσια νοσηλευτήρια καθαρά ως επιχειρήσεις. Δεν είμαστε επιχειρήσεις, ο ασθενής δεν είναι πελάτης.
-Σας κατηγορούν ότι είστε αρνητικοί επειδή υπάρχουν ανοιχτά εργασιακά και μισθολογικά ζητήματα. Ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα;
-Βεβαίως όχι. Νομίζω ξεχνά ο ΟΚΥπΥ ποιοι έχουν βάλει πλάτες για να είναι εν ζωή τα δημόσια νοσηλευτήρια. Τους προκαλώ, αφού γνωρίζουν τα της αυτονόμησης, τι σημαίνει αυτονόμηση. Στο επιχειρησιακό μας πλάνο θέση έχει και το εργασιακό. Δεν είμαστε εμείς υπεύθυνοι γιατί απουσιάζει ο συντονισμός με άλλους φορείς που θα εφάρμοζαν το ΓεΣΥ. Όταν εμείς τους προειδοποιήσαμε, πολύ-πολύ έγκαιρα, ότι θα έχαναν γιατρούς αυτοί ούτε καν μας άκουσαν. Παραδέχονται ότι έχουν χάσει πέραν των 100 γιατρών. Τι σημαίνει εμπειρογνωμοσύνη το αντιλαμβάνονται τι είναι; Ως ειδήμονες της δημόσιας υγείας δεν μπορούσαν να τα προβλέψουν;
-Με τα σημερινά δεδομένα υπάρχει κίνδυνος για το ΓεΣΥ;
-ΓεΣΥ χωρίς δημόσιο τομέα δεν μπορεί να εφαρμοσθεί. Απλή απάντηση. Η ΠΑΣΥΚΙ δεν ήταν, δεν είναι και ούτε θα είναι εναντίον της εφαρμογής του ΓεΣΥ. Το αποδεικνύουν οι πράξεις μας. Πρέπει να σκεφτούν και τους γιατρούς του δημοσίου. Δεν μπορούμε να θεωρούμε πως όλα είναι μέλι γάλα. Κάποια στιγμή θα σπάσει. Τα δημόσια νοσηλευτήρια τα θεωρούν ραχοκοκαλιά. Ας το αποδείξουν στην πράξη. Είμασταν για την 1η φάση απροετοίμαστοι. Χάσαμε υποδομές, χάσαμε εργασίες, χάνουμε κλινικές. Μπαίνουμε σε τρεις μήνες στη 2η φάση και δεν μας έχουν οργανώσει καθόλου. Ας απαντήσουν κάποια στιγμή.
