Του Απόστολου Τομαρά
Νέους συσχετισμούς και δεδομένα αφήνει πίσω της η δημόσια διαφωνία δύο ιεραρχών με αφορμή τη στάση του ενός εκ των δύο απέναντι στην κρίση που έχει ξεσπάσει εντός της Ορθοδοξίας για την αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ουκρανίας. Η παρουσία του μητροπολίτη Λεμεσού Αθανάσιου, ενός εκ των πέντε που διαφώνησαν ανοιχτά με τον Οικουμενικό Πατριάρχη και τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου στην αναγνώριση του αυτοκέφαλου της Ουκρανικής Εκκλησίας, σε αρχιερατικό συλλείτουργο στο οποίο μνημονεύθηκε ο μητροπολίτης Κιέβου και Ουκρανίας Επιφάνιος, προκαλεί αναδιάταξη των εσωτερικών ισορροπιών.
Η αντίδραση του μητροπολίτη Ταμασού και Ορεινής, που αποκάλυψε ο «Φιλελεύθερος», έχει προκαλέσει σοβαρές ρωγμές στο μέτωπο που είχε δημιουργηθεί εντός της Ιεράς Συνόδου, το οποίο εκ των πραγμάτων δεν μπορούσε να περιορισθεί μόνο στο εκκλησιαστικό ζήτημα της Ουκρανίας. Εκκλησιαστικές πηγές συσχέτιζαν τη διαφοροποίηση των πέντε συνοδικών με σοβαρότερα ζητήματα, όπως την προσπάθεια επέκτασης της επιρροής του Πατριαρχείου Μόσχας στην Εκκλησία της Κύπρου. Στη λογική αυτή η συμμαχία των πέντε μόνο πρόσκαιρη δεν χαρακτηριζόταν και εκκλησιαστικοί κύκλοι προεξοφλούσαν πως η ομάδα που είχε δημιουργηθεί θα ήταν ένας σοβαρός αντίπαλος, όταν θα ερχόταν το πλήρωμα του χρόνου για τον θρόνο της Εκκλησίας της Κύπρου. Ωστόσο, η στάση του μητροπολίτη Λεμεσού και η αντίδραση του Ταμασού φαίνονται να έχουν προκαλέσει ένα χάσμα, το οποίο, όπως υποστηρίζεται, δύσκολα θα γεφυρωθεί μιας και το κλίμα εμπιστοσύνης έχει υποστεί σοβαρό πλήγμα.
Η πλευρά του μητροπολίτη Ταμασού, η οποία παρουσιάζεται ως φίλα προσκείμενη προς το Πατριαρχείο Μόσχας και κατ’ επέκταση ως απειλή για τον παραδοσιακό χαρακτήρα και κουλτούρα της Εκκλησίας της Κύπρου, προσπάθησε να αποσυνδέσει την ανοιχτή ρήξη με τον Λεμεσού από άλλα ζητήματα, όπως τις αρχιεπισκοπικές εκλογές. Η προσπάθεια αυτή σαφέστατα πηγάζει από τους αρνητικούς συνειρμούς και εντυπώσεις που δημιουργήθηκαν από δημοσιεύματα που ήθελαν τον μητροπολίτη Ησαΐα να προετοιμάζεται για μια εκλογική μάχη στην κορυφή της Εκκλησίας, ζώντος του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Β΄.
Η επαναλαμβανόμενη φράση «η Εκκλησία της Κύπρου έχει Αρχιεπίσκοπο» στόχο είχε να περιορίσει τον αντίκτυπο της δημόσιας διαφωνίας σε καθαρά εκκλησιαστικά ζητήματα. Από την άλλη όμως το περιβάλλον του μητροπολίτη Ταμασού δεν έκρυβε πως η συγκεκριμένη εξέλιξη δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί χαλαρά και με βεβαιότητα θα επιδράσει καταλυτικά στο μέλλον. Επί του προκειμένου αυτό που αφήνεται να διαρρεύσει από τη Μητρόπολη Ταμασού είναι πως αυτό που ενόχλησε περισσότερο δεν ήταν η παρουσία του Αθανασίου στο συλλείτουργο με τον Αρχιεπίσκοπο, αλλά το ότι δεν ενημέρωσε προηγουμένως για την παρουσία του.
Παρά την προσπάθεια που καταβάλλεται να μη συσχετιστούν ζητήματα σχέσεων μεταξύ ιεραρχών με τις μελλοντικές εξελίξεις εντός της Εκκλησίας, η ρήξη Αθανάσιου με τους Κυκκώτες εκ των πραγμάτων αλλάζει τους συσχετισμούς και θεωρείται βέβαιο που θα επιδράσει στη στρατηγική των κινήσεων κάποιων ιεραρχών. Ενισχυμένοι εμφανίζονται οι λεγόμενοι αρχιεπισκοπικοί, οι οποίοι διαβλέπουν πως υπάρχουν όλες οι προοπτικές επανάληψης του σκηνικού που οδήγησε σε ανατροπές το 2006 και εκλογή του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Β΄. Η αρχιεπισκοπική πλευρά δεν θεωρεί απίθανο να κλείσει η απόσταση που τους χωρίζει από τους Κυκκώτες και προς τούτου φέρουν ως παράδειγμα τη συνεργασία του Κύκκου Νικηφόρου με τον μητροπολίτη Λεμεσού το 2006, μετά το αποτέλεσμα της δεύτερης ψηφοφορίας της κληρικολαϊκής συνέλευσης, η οποία τελικά ναυάγησε με τη συμφωνία του Μετοχίου. Ένας άλλος ισχυρισμός κάνει λόγο για ανίερη συμμαχία Αθανάσιου και Νικηφόρου. Ο ένας, όπως λέγεται χαρακτηριστικά, είναι υποστηρικτής ενός αυστηρού μοναστικού τρόπου έκφρασης, κάτι που δεν συμβαίνει με τους Κυκκώτες. Εφόσον δεν ξεπερασθούν τα ζητήματα εμπιστοσύνης που θέτει η πλευρά του Ταμασού, εκκλησιαστικές πηγές θεωρούν πως ο μητροπολίτης Λεμεσού θα το σκεφτεί διπλά και τριπλά να διεκδικήσει εκ νέου τον αρχιεπισκοπικό θρόνο, υπό τον φόβο μιας δεύτερης αποτυχίας.
Οι αρχιεπισκοπικοί
Τις εξελίξεις στην Εκκλησία θα τις καθορίσει στο μεγαλύτερο βαθμό ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β΄, ο οποίος σύμφωνα με τις πληροφορίες που διοχετεύονται από το περιβάλλον του, δεν θέλει ν’ ακούσει για εκλογές στην παρούσα φάση, μιας και ο καθοριστικός παράγοντας της υγείας του εξελίσσεται ικανοποιητικά. Πάντως, αυτό που δεν περνά απαρατήρητο και ερμηνεύεται ποικιλοτρόπως είναι η απουσία αντίδρασης της αρχιεπισκοπικής πλευράς στα όσα διημείφθησαν με τους μητροπολίτες Λεμεσού και Ταμασού. Κάποιοι στην αρχιεπισκοπική πλευρά κάνουν λόγω για «σιγή ιχθύος» που ενδεχομένως να οφείλεται σε μια αθόρυβη τακτική προσέγγισης της ομάδας του Κύκκου. Οι τρεις πόλοι των αρχιεπισκοπικών πέριξ των οποίων θα κινηθούν οι μελλοντικές εξελίξεις, είναι οι μητροπολίτες Πάφου, Κιτίου και Κωνσταντίας.
Τα αουτσάιντερ
Με δεδομένη τη φιλική στάση της ομάδας του Κύκκου προς το Πατριαρχείο Μόσχας αλλά και τη σθεναρή υποστήριξη στο Ουκρανικό εκκλησιαστικό ζήτημα, για την ώρα το σενάριο συνεργασίας με την αρχιεπισκοπική πλευρά φαντάζει ανέφικτο. Ωστόσο, όπως ορθά επισημαίνουν εκκλησιαστικές πηγές, στην εκκλησιαστική ζωή δεν υπάρχει η έννοια «ποτέ μη λες ποτέ». Αν θεωρηθεί πως και οι δύο πλευρές έχουν θέσει κόκκινες γραμμές, το χάσμα μπορεί να γεφυρωθεί από το πρόσωπο που θα επιλεγεί, μια διαδικασία που ενδεχομένως να δυσκολέψει τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο σε σχέση με τον μητροπολίτη Πάφου και που δικαίως επιβεβαιώνει όσους υποστηρίζουν πως ο όρος «κινούμενη άμμος» ταιριάζει απόλυτα στο σκηνικό που έχει διαμορφωθεί στο εσωτερικό της Εκκλησίας.
Ένας ιεράρχης που παρουσιάζεται ως η χρυσή τομή προκειμένου να ξεπερασθούν εμπόδια και να γίνει πραγματικότητα η επαναπροσέγγιση Κύκκου - Αρχιεπισκοπής, είναι ο μητροπολίτης Κωνσταντίας και Αμμοχώστου Βασίλειος, πρόσωπο που χαίρει εκτίμησης εντός της Συνόδου, με μοναδικό αρνητικό παράγοντα την ηλικία του.
