ΠΗΓΗ: ΒΒC
Άρχισαν σήμερα, Παρασκευή, τα «δημοψηφίσματα» για προσάρτηση στη Ρωσία των κατεχόμενων περιοχών της Ουκρανίας. Εν μέσω κατακραυγής από το Κίεβο και τη Δύση, οι ψηφοφορίες θα διαρκέσουν έως και πέντε ημέρες, την ώρα μάλιστα που οι τέσσερις εμπλεκόμενες περιοχές (Λουχάνσκ, Ντονέτσκ, Ζαπορίζια, Χερσώνα) παραμένουν στην καρδιά των πολεμικών συγκρούσεων.
H προσάρτησή τους στη ρωσική επικράτεια θα μπορούσε να οδηγήσει τη Μόσχα στον ισχυρισμό ότι εδάφη που είναι πλέον ρωσικά, δέχοντας επίθεση από δυτικά όπλα που παρέχονται στην Ουκρανία. Κάτι που, με τη σειρά του, θα μπορούσε να οδηγήσει σε κλιμάκωση του πολέμου.
Το BBC επιχειρεί να απαντήσει σε βασικά ερωτήματα για τα δημοψηφίσματα:
Τι συμβαίνει και γιατί τώρα;
Επτά μήνες μετά την εκκίνηση της ρωσικής εισβολής ο Πούτιν βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Η ουκρανική αντεπίθεση έχει οδηγήσει το Κίεβο σε ανάκτηση εδαφών που είχαν κερδηθεί από τον ρωσικό στρατό. Συνεπώς, τα «δημοψηφίσματα» αποτελούν ένα από τα τρία βήματα του Κρεμλίνου προκειμένου να σημάνει μια «επανεκκίνηση» του πολέμου.
Προσαρτώντας, λοιπόν, ένα επιπλέον 15% της ουκρανικών εδαφών, η Ρωσία θα μπορέσει να ισχυριστεί ότι εδάφη της αποτελούν στόχο όπλων που παρέχονται στην Ουκρανία από το ΝΑΤΟ και άλλες δυτικές χώρες. Επιστρατεύοντας επιπλέον 300.000 στρατιώτες (όπως ανακοίνωσε προ ημερών ο Πούτιν), η Μόσχα επιχειρεί να υπερασπιστεί ένα μέτωπο περίπου 1.000 χιλιομέτρων.
Αν η προσάρτηση εδαφών από τη Ρωσία ακούγεται κάτι γνώριμο, είναι. Όταν διετάχθη από τον Πούτιν η κατάληψη της Κριμαίας το 2014, ακολούθησε και τότε δημοψήφισμα προσάρτησής της στη Ρωσία, το οποίο είχε αποκαλεστεί παράνομο και στημένο από τη διεθνή κοινότητα και τη Δύση.
Γιατί χαρακτηρίζονται τα δημοψηφίσματα «πλαστά»;
Έχουμε ήδη γίνει μάρτυρες του πώς η Κριμαία προσαρτήθηκε στη Ρωσία. Ενώ το Κρεμλίνο ανακοίνωσε ότι αυτό έγινε αποδεκτό από ένα ποσοστό 96,7% στο δημοψήφισμα του 2014, μια έκθεση του ρωσικού Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Russia’s Human Rights Council), η οποία έχει διαρρεύσει, ανέφερε ότι μόλις του 30% του πληθυσμού είχε ψηφίσει, ενώ μετά βίας οι μισοί εκ των ψηφοφόρων είχαν ταχθεί υπέρ της προσάρτησης.
Κι ενώ στην περίπτωση της Κριμαίας δεν είχε πέσει ούτε σφαίρα, αυτή τη φορά οι κάλπες στήνονται την ώρα που ο πόλεμος βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.
Συνεπώς, εγείρονται σημαντικά ερωτήματα για τη νομιμότητα του δημοψηφίσματος, όχι μόνο για προφανείς λόγους ασφαλείας, αλλά και γιατί οι εμπλεκόμενες περιοχές δεν βρίσκονται εξ ολοκλήρου στα χέρια των Ρώσων.
Συγκεκριμένα:
Στον ουκρανικό Νότο, η πόλη της Χερσώνας δεν είναι ένα ασφαλές μέρος, με ρωσικά στρατεύματα να δίνουν μάχη για να κρατήσουν τις γραμμές τους, απέναντι στην ευρεία αντεπίθεση των Ουκρανών. Το κτίριο της κεντρικής διοίκησης της περιοχής έχει γίνει, μόνο την τελευταία εβδομάδα, αρκετές φορές στόχος βομβαρδισμών.
Μια ψηφοφορία υπό ασφαλείς συνθήκες είναι, συνεπώς, αδύνατη. Παρόλα αυτά, οι αξιωματούχοι μιλούν για 750.000 άτομα εγγεγραμμένα στη λίστα των εκλογέων, ενώ σχεδιάζουν να εντάξουν στα υπό προσάρτηση εδάφη και τμήματα του Μικολάιβ, μιας ακόμη περιοχής που βρίσκεται μόνο εν μέρει υπό ρωσική κατοχή.
Τα ρωσικά ΜΜΕ μετέδιδαν ότι οι αρχές που διεξάγουν το δημοψήφισμα θα πήγαιναν πόρτα-πόρτα με φορητές κάλπες από σήμερα έως και τη Δευτέρα. Τα εκλογικά κέντρα θα λειτουργήσουν μόνο την πέμπτη ημέρα (στις 27 Σεπτεμβρίου) «για λόγους ασφαλείας», όπως τονίζεται. Εκείνη την ημέρα, εκατοντάδες εκλογικά κέντρα είναι προγραμματισμένο να ανοίξουν, με ψηφοφόρους να μπορούν επίσης να ψηφίσουν σε άλλες περιοχές. Επίσης προβλέπεται πως ακόμη και πρόσφυγες θα έχουν δικαίωμα ψήφου σε… εδάφη της ίδιας της Ρωσίας.
Όσον αφορά τη Ζαπορίζια, η πρωτεύουσα της περιοχής παραμένει ασφαλώς στα χέρια της Ουκρανίας, συνεπώς μια ψήφος προσάρτησης στη Ρωσία δεν βγάζει ιδιαίτερο νόημα.
Παράλληλα, η τρίτη περιοχή, το Ντονέτσκ, που βρίσκεται στα ανατολικά της χώρας, βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή μόνο κατά περίπου 60%, ενώ παραμένει σε πολύ μεγάλο βαθμό στην καρδιά του πολέμου αυτή τη στιγμή.
Σε ό,τι αφορά το Λουχάνσκ, η Ρωσία έχει υπό τον έλεγχό της το μεγαλύτερο κομμάτι του, στα βορειοανατολικά της Ουκρανίας. Και εκεί, πάντως, η Μόσχα έχει αρχίσει να χάνει εδάφη.
Επιπλέον μεγάλο τμήμα του πληθυσμού που διέμενε στις εμπλεκόμενες περιοχές πριν την έναρξη της εισβολής, έχει εγκαταλείψει τις εστίες του. Στο Ντονέτσκ, για παράδειγμα, ο επικεφαλής του φιλορωσικού καθεστώτος, Ντένις Πουσίλινι, είχε διατάξει μια μαζική εκκένωση λίγες ημέρες πριν την έναρξη της εισβολής. Οι ηγέτες που υποστηρίζονται από τη Ρωσία ήθελαν να πραγματοποιήσουν τα δημοψηφίσματα εδώ και αρκετούς μήνες, αλλά η απόφαση να διεξαχθεί η ψηφοφορία τώρα «μυρίζει» απελπισία, σχολιάζει το BBC.
Τέλος, όπως σημειώνεται, δεν θα υπάρχουν ανεξάρτητοι παρατηρητές για να εποπτεύσουν τα δημοψηφίσματα. Μεγάλο μέρος της ψηφοφορίας θα γίνει διαδικτυακά, αν και αξιωματούχοι έχουν υποσχεθεί πρόσθετη ασφάλεια στα εκλογικά τμήματα.
Tι θα αλλάξει;
Ο Γιούρι Σακ, σύμβουλος του ουκρανικού υπουργείου Άμυνας, εξέφρασε την άποψη ότι τα «δημοψηφίσματα» είναι καταδικασμένα. «Βλέπουμε ότι οι κάτοικοι της περιοχής είναι όλοι υπέρ της επιστροφής στην Ουκρανία και για αυτό τον λόγο υπάρχει μεγάλη κινητικότητα από αντάρτες σε αυτά τα εδάφη», ανέφερε στο BBC.
Σε κάθε περίπτωση, το Κίεβο θεωρεί ότι δεν θα αλλάξει τίποτα και ότι οι δυνάμεις του θα απελευθερώσουν εν τέλει τις επαρχίες αυτές. Ο αναλυτής Αλεξάντερ Βαούνοφ εκτίμησε ότι δύσκολα θα σταματήσει ο ουκρανικός στρατός, παρότι οι κατεχόμενες περιοχές θα αποκαλούνται πλέον ρωσικές. Σίγουρα, πάντως, η Μόσχα στέλνει ένα μήνυμα για τις προθέσεις της στους ανθρώπους που μένουν σε αυτές.
Παράλληλα, το Κρεμλίνο ελπίζει ότι η Δύση δεν θα εγκρίνει τα όπλα της να χρησιμοποιούνται σε περιοχές που έχουν ανακηρυχθεί ρωσικές. Ανησυχία έχει προκαλέσει το γεγονός ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν ανέφερε ότι θα χρησιμοποιήσει όλα τα διαθέσιμα μέσα για να «προστατέψει τη Ρωσία». Παρομοίως, ο αναπληρωτής πρόεδρος του συμβουλίου ασφαλείας της Ρωσίας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, ξεκαθάρισε ότι είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν πυρηνικά όπλα για να προστατευτούν οι προσαρτημένες περιοχές.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, έκανε λόγο για «επικίνδυνη κλιμάκωση», επαναλαμβάνοντας τη θέση της Ουάσιγκτον ότι η Ουκρανία έχει δικαίωμα να υπερασπίζεται τον εαυτό της. Ακόμα και η Τουρκία, η οποία έχει πάρει τον ρόλο του διαμεσολαβητή μεταξύ των δύο εμπόλεμων χωρών, έχει καταδικάσει τα δημοψηφίσματα.
