Γράφει η Μανίνα Ντάνου
Τελικά πόσο πιο έξυπνοι είστε από τους φίλους σας; Μέχρι σήμερα δεν υπήρχε κάποια κοινώς αποδεκτή μονάδα μέτρησης. Τώρα υπάρχει. Το Wordle, το νέο ιντερνετικό παιχνίδι όπου πρέπει να αποκωδικοποιήσεις μια λέξη πέντε γραμμάτων σε έξι προσπάθειες, ξεκίνησε ως ένα δώρο του εμπνευστή του στη σύντροφό του για να περνάει τις ώρες της στην καραντίνα και έφτασε μέσα σε δύο μήνες να παίζεται από 2 εκατομμύρια ανθρώπους μεταξύ αυτών και σταρ όπως ο Τζίμι Φάλον του τηλεοπτικού Tonight Show του NBC.
Το Wordle, όμως, δεν είναι απλώς ένα παιχνίδι. Είναι ένα φαινόμενο, διαφορετικό από τα άλλα. Ήρθε να εκφράσει την όχι και τόσο συνειδητή προτίμησή μας στην απλότητα, την ανάγκη να περάσουμε απροβλημάτιστα την ώρα μας σε μια εποχή πανδημικών περιορισμών, να αποδείξουμε δημόσια ότι είμαστε έξυπνοι ή διαβασμένοι (ή τουλάχιστον περισσότερο από τους άλλους) και να μοιραστούμε μια κοινή εμπειρία, πιο ανέμελη και ευχάριστη από την ανταλλαγή εμπειριών για συμπτώματα και τεστ, κόντρα στο κλίμα φόβου που ζούμε εδώ και δυόμισι χρόνια.
Κρεμάλα και mastermind
Δεν είναι η πρώτη φορά που κολλάμε με κάτι. Άνθρωποι επιρρεπείς στα παιχνίδια του κινητού, όπως εγώ, που έχουν χάσει άπειρες παραγωγικές ώρες να παίζουν Candy Crush την ώρα που τα deadlines περνούσαν σαν τα τρένα από τον σταθμό, ξέρουν την αίσθηση. Έχετε κι εσείς σπαταλήσει περισσότερη ώρα από ό,τι είναι ανθρωπίνως κατανοητό να συζητάτε για την πίστα 323 που είχε κοστίσει περισσότερες ζωές από τον πόλεμο της Κορέας; Έχετε στείλει μήνυμα στον κολλητό σας ενώ ήταν σε πάρτι να σας στείλει εικονικά λεφτά στο Farmville για να συγκομίσετε σμέουρα; (Ναι, κάποιοι δεν είχαμε ζωή και πριν από τον κορωνοϊό.) Το Wordle όμως είναι λίγο διαφορετικό. Και εξηγούμαι…
Ας ξεκινήσουμε με το τι είναι. Ένα απλό παιχνίδι λέξεων, στόχος του οποίου είναι να μαντέψεις μια (αγγλική) λέξη 5 γραμμάτων σε 6 προσπάθειες. Μετά από κάθε σου προσπάθεια αποκαλύπτεται ποια γράμματα είναι σωστά στη σωστή θέση (με πράσινο), σωστά αλλά στη λάθος θέση (με κίτρινο) και λάθος (με γκρι). Στην πραγματικότητα, είναι ένας συνδυασμός κρεμάλας και mastermind (όσοι δεν το θυμάστε, ήταν δημοφιλές επιτραπέζιο τη δεκαετία του ’80). Το πιο ξεχωριστό εδώ είναι πως μιλάμε για μια απλούστατη εκδοχή παιχνιδιού, που παίζεται σε browser και όχι από κάποια εφαρμογή, δεν έχει διαφημίσεις, δεν συλλέγει δεδομένα, δεν έχει cookies, κανείς δεν σου ζητάει λεφτά, δεν αναβοσβήνουν φωτεινά banners, δεν έχει πρωτότυπο σχεδιασμό. Ο Josh Wardle, μηχανικός λογισμικού από το Μπρούκλιν και εμπνευστής του (ονόμασε το παιχνίδι αλλάζοντας ένα φωνήεν του επωνύμου του), το έφτιαξε μόνος του ως side-project κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας γι’ αυτόν και τη σύντροφό του, που ήταν φαν του Spelling Βee των New York Times.
Ως παιχνίδι λέξεων, έχει έτσι κι αλλιώς μια θεμελιώδη διαφορά από τα υπόλοιπα. Είναι εξίσου εθιστικό και ιδιαίτερα σοβαρή υπόθεση για τους παίκτες (ο άγραφος νόμος των εντύπων είναι ποτέ μη δημοσιεύσεις ανακρίβεια στο σταυρόλεξο), και ταυτόχρονα σου δημιουργεί την αίσθηση ότι δεν είναι απλώς χάσιμο χρόνου. Μορφώνομαι, λες, εξασκούμαι, διευρύνω το λεξιλόγιό μου, προλαβαίνω το Αλτσχάιμερ. Κάπως έτσι δεν ήταν και με το Sudoku;
Είμαστε όλοι μαζί σε αυτό
Το πιο έξυπνο κομμάτι του Wordle, όμως, είναι η παρουσία του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Κάθε φορά που ολοκληρώνεις μια προσπάθεια, το παιχνίδι σε ενθαρρύνει να μοιραστείς το σκορ σου. Στο ποστ σου εμφανίζεται το χρωματιστό πλέγμα της απόπειρας χωρίς να φαίνονται τα γράμματα, για να αποφευχθούν τα spoilers. Είναι δε αξιοσημείωτο ότι στη συντριπτική πλειονότητά τους οι χρήστες όντως δεν χαλάνε τη διασκέδαση των άλλων προδίδοντας τη λέξη. «Το καλύτερο πράγμα με το Wordle είναι η γραφική σχεδίαση του πλέγματος που κοινοποιείται», λέει ο Thi Nguyen, καθηγητής φιλοσοφίας στο πανεπιστήμιο της Utah, που έγραψε ένα ολόκληρο thread στο Twitter για το παιχνίδι. «Υπάρχει τεράστιος όγκος πληροφοριών και μπόλικο δραματικο στοιχείο σε αυτό το μικρό γράφημα. Αποτυπώνει ταχύτατα μια σειρά αποφάσεων, προσπαθειών και αποτυχιών. Κανένα άλλο παιχνίδι δεν έχει τέτοια σύνοψη». Ήδη ένα νέο παιχνίδι έχει ξεκινήσει από τους ίδιους τους χρήστες, οι οποίοι προσπαθούν από τα ποσταρισμένα πλέγματα των φίλων τους να αποκωδικοποιήσουν τις λέξεις που χρησιμοποίησαν μέχρι τη λύση.
Το παιχνίδι διεγείρει τις περιοχές του εγκεφάλου που επεξεργάζονται τη γλώσσα και τη λογική, λέει ο ψυχολόγος Lee Chambers στο Insider, και οδηγεί στην απελευθέρωση ντοπαμίνης, που αναγκάζει τους ανθρώπους να αναζητήσουν ξανά μια θετική εμπειρία.
Και φτάνουμε σε ένα πολύ κρίσιμο (και εθιστικό) χαρακτηριστικό του. Επειδή όλοι οι χρήστες προσπαθούν να μαντέψουν την ίδια λέξη, όλοι μοιράζονται μια κοινή εμπειρία. «Το γεγονός ότι όλοι προσπαθούμε να λύσουμε το ίδιο παζλ μάς φέρνει κοντά», λέει ο Chambers. «Υπάρχει μια αίσθηση κοινότητας: “Πόσο δύσκολο το βρήκαν οι άλλοι παίκτες αυτή τη φορά;”. Aλλά και ανταγωνισμού: “Πόσο καλά τα πήγα σε σχέση με τους άλλους;”». Κι έπειτα αυτό που το έκανε να ξεχωρίσει είναι η μοναδικότητά του. Μόνο ένα παζλ την ημέρα αφού το λύσεις πρέπει να περιμένεις τα μεσάνυχτα για το επόμενο. Σου δημιουργεί μια αίσθηση κενού, θες περισσότερα. «Ήθελα το Wordle να είναι σαν ένα κρουασάν», είπε πρόσφατα ο ίδιος ο Wardle. «Ένα λαχταριστό σνακ που απολαμβάνεις περιστασιακά. Αν το απολαμβάνεις συχνά, χάνει τη γοητεία του».
Εσένα ποια είναι η λέξη-starter σου;
Οπότε τώρα κάθε βράδυ χιλιάδες (εκατομμύρια;) κόσμου περιμένουν να πάει μεσάνυχτα για να ανακαλύψουν το καινούργιο wordle. (Από τον Νοέμβριο που είχε μόλις 90 παίκτες, στις αρχές του 2022 είχε φτάσει τα περίπου 2 εκατομμύρια καθημερινούς χρήστες.) Κάποιοι το φυλάνε για να το απολαύσουν με τον πρωινό καφέ. Ο puzzle editor των Times προσφέρει tips για να βελτιώσεις το σκορ σου. Ο Guardian δημοσίευσε μια στήλη που εξηγούσε τη γλωσσική ιστορία των συμφώνων που χρησιμοποιούνται συνήθως. Οι πιο φανατικοί παίκτες έχουν στάνταρ λέξη-starter, αυτή με την οποία ξεκινούν δηλαδή κάθε μέρα τις μαντεψιές τους σύμφωνα με τις άπειρες σχετικές συμβουλές που θα βρείτε στο διαδίκτυο, πρέπει να είναι μια λέξη με όσο γίνεται περισσότερα φωνήεντα. To «Αdieu» είναι από τις πιο δημοφιλείς. Ένας χρήστης έγραφε πρόσφατα στο Τwitter ότι θα προτιμούσε να παραδώσει τα password του παρά να αποκαλύψει την εναρκτήρια λέξη του. Τα τσατ με φίλους έχουν γεμίσει με τα καθημερινά αποτελέσματα του καθενός, ξεκινώντας κόντρες, αποτελώντας βασικό θέμα συζήτησης.
«Νομίζω ότι ο κόσμος εκτίμησε το γεγονός ότι πρόκειται απλώς για ένα παιχνίδι. Δεν προσπαθεί να σου πάρει λεφτά ή να χρησιμοποιήσει τα δεδομένα σου», λέει ο εμπνευστής του. «Και, παρότι το παίζω κι εγώ κάθε μέρα, ακόμη νιώθω μια αίσθηση επιτεύγματος όταν τα καταφέρνω. Με κάνει να νιώθω έξυπνος – και στους ανθρώπους αρέσει αυτό».
