Kathimerini.gr
Σπυριδούλα Σπανέα
Ένας από τους τίτλους που… συνοδεύουν τον Τζέσε Όυενς είναι «ο άνθρωπος που κατατρόπωσε τον Χίτλερ». Τον Ολυμπιονίκη – σύμβολο του Ολυμπιακού Κινήματος όμως αυτό που τον σκότωσε ήταν το κάπνισμα καθώς, σαν σήμερα, το 1980 έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 66 ετών χτυπημένος από μία επιθετική μορφή καρκίνου.
Ο Τζέσε Όουενς θεωρείται ως ένας από τους διασημότερους αθλητές στον χώρο του κλασικού αθλητισμού, και όχι μόνο. Με τα τέσσερα χρυσά μετάλλια που κατέκτησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου έθεσε τέλος στην προσπάθεια του Αδόλφου Χίτλερ , ο οποίος σκόπευε, μέσα από τη διοργάνωση του 1936, να αναδείξει την Αρία φυλή. Μάλιστα, ο Φύρερ δεν παρευρέθηκε στην Τελετή Απονομής των μεταλλίων.
Ο ένας εκ των διασημότερων αθλητών του κόσμου δεν ονομαζόταν Τζέσε. Όταν η οικογένειά του μετακόμισε από τον αμερικανικό αγροτικό Νότο στον βιομηχανικό Βορρά ο μικρός Τζέιμς Κλίβελαντ είπε στον δάσκαλό του ότι ονομάζεται «JC», λέγοντας τα αρχικά των ονομάτων του αλλά ο εκπαιδευτικός κατάλαβε Τζέσι. Βέβαια, στη συνέχεια, για την πλειοψηφία των φίλων του αθλητισμού το Τζέσι θα μετατραπεί σε Τζέσε.
Στο σχολείο ξεχώρισε για τις αθλητικές επιδόσεις του στο τρέξιμο. Ο ίδιος είχε κάνει ατελείωτες προπονήσεις διότι για να βοηθήσει οικονομικά τη φτωχή οικογένειά του δούλευε ως ντελίβερι σε ένα παντοπωλείο. Ο προπονητής του σχολείου Τσάρλς Ράιλι τον άφηνε να προπονείται πριν από το μάθημα και αργότερα ο Όουενς, ως Ολυμπιονίκης θα αναφερθεί στη συνεισφορά του Ράιλι στην αθλητική του καριέρα. Εκείνη την εποχή θα μπει στη ζωή του και η Μίνι Ρουθ Σάλομον. Αυτός 15, αυτή 13. Ο έρωτας ήταν αμοιβαίος και αργότερα θα κάνουν οικογένεια.
Στο Πανεπιστήμιο, ο Τζέσε άρχισε να καταρρίπτει το ένα ρεκόρ πίσω από το άλλο. Στις 25 Μαΐου 1935, σε πανεπιστημιακούς αθλητικούς αγώνες, κατέρριψε τρία παγκόσμια ρεκόρ και ισοφάρισε ακόμη ένα. Το παγκόσμιορεκόρ που πέτυχε στο μήκος καταρρίφθηκε το 1960 από τον Ραλφ Μπόστον. Οι καλές επιδόσεις του όμως δε έφτασαν για να έχει αντίστοιχη αντιμετώπιση με τους συναθλητές του. Στις αποστολές θα έπρεπε να παραγγείλει στο δωμάτίο του φαγητό, διαφορετικά μπορούσε να φάει μόνο σε εστιατόρια για μαύρους.
Ο Τζέσε επιλέχτηκε στην ολυμπιακή ομάδα των ΗΠΑ και, παρά τις αρχικές σκέψεις να μην ταξιδέψουν οι μαύροι αθλητές στη Γερμανία για να μην αντιμετωπίσουν ρατσισμό, αποφασίστηκε να αγωνιστούν. Εκεί, ο Χίτλερ είχε ως σκοπό να χρησιμοποιήσει τους Αγώνες για να προβάλλει το ναζιστικό αφήγημά του. Από το 1933 είχε διατάξει τους αθλητικούς οργανισμούς να εφαρμόσουν πολιτική «μόνο για Άριους». Υπήρξαν πολλές αντιδράσεις αλλά η διοργάνωση άνοιξε τις «πύλες» της την 1η Αυγούστου 1936 με τη συμμετοχή 18 Αφροαμερικανών αθλητών. Ο 22χρονος Τζέσε Όουενς έγινε ο πρώτος Αμερικανός αθλητής στίβου που κατέκτησε τέσσερα χρυσά ολυμπιακά μετάλλια σε μία διοργάνωση.
Τον Τζέσε Όουενς και τον Αδόλφος Χίτλερ τους περιβάλλουν πολλοί… μύθοι και θρύλοι για το εάν μίλησαν, εάν ο Φύρερ τον χαιρέτησε, εάν του έστειλε συγχαρητήρια… Ο Γερμανός, σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής, είχε φύγει από το στάδιο πριν από τις απονομές. Ο Ολυμπιονίκης όμως, σε δηλώσεις του, ανέφερε ότι αυτός που τον προσέβαλε ήταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Φράνκλιν Ρούσβελτ. «Δεν μου έστειλε ποτέ ούτε τηλεγράφημα», ανέφερε χαρακτηριστικά. Οι Αφροαμερικανοί αθλητές σε προσκλήθηκαν στην εκδήλωση του Λευκού Οίκου. Σε αυτή πήγαν μόνο λευκοί αθλητές. Τα επιτεύγματα των μαύρων αθλητών, ουσιαστικά, αναγνωρίστηκαν το 2016 όταν ο Μπάρακ Ομπάμα διοργάνωσε εκδήλωση προς τιμή τους.
Η μεταολυμπιακή ζωή του «χρυσού» Ολυμπιονίκη δεν ήταν στρωμένη με… ρόδα. Εργάστηκε ως υπάλληλος βενζινάδικου, θυρωρός παιδικής χαράς κλπ. ενώ του απαγόρευσαν να παίρνει μέρος σε αγώνες. Από το 1965 άρχισε να εργάζεται ως προπονητής στίβου και το 1966 διώχθηκε για φοροδιαφυγή. Το 1980 προσπάθησε ανεπιτυχώς να μεταπείσει τον Τζιμ Κάρτερ για το μποϊκοτάζ στους Αγώνες της Μόσχας.
Ο Τζέσε Όουενς από την ηλικία των 32 ετών ήταν μανιώδης καπνιστής. Εφυγε από τη ζωή σε ηλικία 66 ετών. Τάφηκε σε νεκροταφείο στο Σικάγο και ο Τζίμι Κάρτερ είπε «κανένας αθλητής δεν συμβολίζει καλύτερα τον ανθρώπινο αγώνα ενάντια στην τυραννία, τη φτώχια και τον φυλετικό φανατισμό».
Πηγές: Olympics, Britannica
