ΚΥΠΕ
Η επιφυλακτικότητα απέναντι στον εμβολιασμό αποτελεί «μείζονα απειλή για τη δημόσια υγεία» σε ολόκληρη την Ευρώπη και η οποία, σύμφωνα με την Κομισιόν, «μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη βελτίωση των γνώσεων για την υγεία, την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και την ενεργητική συμμετοχή των επαγγελματιών υγείας», σύμφωνα με έκθεση που έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα η Κομισιόν, η τελευταία επί θητείας Βιτένις Αντριουκάϊτις ως αρμοδίου για το θέμα Επιτρόπου. Ειδικά για την Κύπρο πρόκληση συνεχίζει και αποτελεί η προσβασιμότητα, η υψηλή ιδιωτική δαπάνη και η σταδιακή εφαρμογή του νέου συστήματος γενικής υγειονομικής περίθαλψης, ταυτόχρονα με τα υψηλά ποσοστά καπνιστών, παχυσαρκίας και θανάτων από διαβήτη.
Η έκθεση καταγράφει τη στροφή προς την πρόληψη και την πρωτοβάθμια περίθαλψη, ως τη σημαντικότερη τάση στα συστήματα υγείας των περισσοτέρων Κρατών Μελών της ΕΕ, ενώ ταυτόχρονα προειδοποιεί ότι «ο ψηφιακός μετασχηματισμός της προαγωγής της υγείας και της πρόληψης των ασθενειών μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα κάποιοι να ωφεληθούν και κάποιοι να ζημιωθούν». Τα άτομα που θα ωφεληθούν περισσότερο από την «κινητή (mobile) υγεία» και παρόμια ψηφιακά εργαλεία «μπορεί να είναι εκείνα με τις λιγότερες πιθανότητες εύκολης πρόσβασης σ` αυτά τα εργαλεία», προειδοποιεί η Κομισιόν και ζητά από τα Κράτη Μέλη να κάνουν τις ανάλογες προβλέψεις.
Σε σχέση με την Κύπρο, το ειδικό κεφάλαιο καταγράφει ότι «ο κυπριακός πληθυσμός απολαμβάνει συνολικά καλή υγεία, με ένα από τα υψηλότερα προσδόκιμα ζωής στην ΕΕ», και πως «ενώ τα ποσοστά θνησιμότητας από τις κύριες αιτίες θανάτου - ισχαιμική καρδιοπάθεια, εγκεφαλικό επεισόδιο και διαβήτη μειώθηκαν κατά περισσότερο από 20% τις τελευταίες δύο δεκαετίες, το ποσοστό θνησιμότητας από τον διαβήτη είναι το υψηλότερο στην ΕΕ, γεγονός που ώθησε την κυβέρνηση να εκδώσει εθνική στρατηγική για το διαβήτη το 2016».
Η Κομισιόν αναφέρει ότι «η παχυσαρκία των ενηλίκων αντικατοπτρίζει τα επίπεδα της ΕΕ, αλλά το υπερβολικό βάρος και η παχυσαρκία μεταξύ των παιδιών ηλικίας έξι έως εννέα ετών στην Κύπρο είναι πολύ υψηλά, περίπου στο 43%».
«Το κάπνισμα αποτελεί επίσης σημαντικό ζήτημα δημόσιας υγείας και ένας στους πέντε θανάτους οφείλεται στο άμεσο και το παθητικό κάπνισμα», προειδοποιεί η Κομισιόν και τονίζει ότι «η ενισχυμένη νομοθεσία που απαγορεύει το κάπνισμα σε δημόσιους χώρους αποτελεί ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση», προειδοποιώντας εκ νέου ότι ακόμα και έτσι «υπάρχουν κενά και η επιβολή θα πρέπει να ενισχυθεί προκειμένου να υπάρξει αντίκτυπος».
Επιπλέον η έκθεση καταγράφει ότι «παρόλο που τα ποσοστά θνησιμότητας από τα προβλέψιμα και θεραπευτικά αίτια είναι χαμηλά, υπάρχουν αποκλίσεις στην πρόσβαση σε διάφορες υπηρεσίες που επηρεάζουν τα αποτελέσματα της υγείας».
Φέρνει δε ως παράδειγμα πως «μολονότι τα ποσοστά προσυμπτωματικού ελέγχου του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι κοντά στον κοινοτικό μέσο όρο και παρά το γεγονός ότι υπάρχει εθνικό πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου, μόνο το 35% των γυναικών ηλικίας 50-69 ετών εξετάστηκε για καρκίνο του μαστού τα τελευταία δύο χρόνια, ποσοστού εξέτασης στην ΕΕ».
Κατά την Κομισιόν η μεγαλύτερη πρόκληση για το κυπριακό σύστημα υγείας είναι «η σταδιακή εφαρμογή του νέου συστήματος γενικής υγειονομικής περίθαλψης, το οποίο ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2019». Σημειώνει ότι «οι μεταρρυθμίσεις αποσκοπούν στην επέκταση της κάλυψης (στην πράξη μόνο το 76% του πληθυσμού είχε πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες μέχρι πρόσφατα), να αυξήσουν την ποιότητα της παρεχόμενης από το κοινό μέριμνας και να μειώσουν τον κατακερματισμό των υπηρεσιών που παρέχονται από κρατικά κέντρα υγείας και νοσοκομεία, παράλληλα με έναν ιδιωτικό τομέα που δεν έχει ρυθμιστεί αλλά χρησιμοποιείται ευρέως».
Ακολούθως καταγράφει ότι «σημαντικός στόχος είναι να εξασφαλιστεί ότι ένας επαρκής αριθμός γενικών ιατρών και ειδικών συνάπτει συμβάσεις με τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας, ώστε το σύστημα γενικής ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης να μπορέσει να δημιουργήσει ικανότητες, να μειώσει τους μεγάλους χρόνους αναμονής και, ειδικότερα, να ενισχύσει την παροχή πρωτοβάθμιας περίθαλψης».
Σύμφωνα με την Κομισιόν «το νέο σύστημα αναμένεται να βελτιώσει το συντονισμό μεταξύ και μεταξύ των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων μέσω της υπηρεσίας gatekeeping και ενός ηλεκτρονικού συστήματος ιατρικών αρχείων».
«Το σημερινό επίπεδο κατακερματισμού των υπηρεσιών αποτελεί πρόκληση για την αποτελεσματική κατανομή των ιατρών και των νοσοκόμων, τον προγραμματισμό του εργατικού δυναμικού στον τομέα της υγείας και τη στρατηγική αγορά της ιατρικής τεχνολογίας», καταγράφει.
Επιπλέον σημειώνει ότι «το νέο Σύστημα Γενικής Υγείας στοχεύει επίσης στην αναδιοργάνωση του τρόπου διαχείρισης των δημόσιων νοσοκομείων, παρέχοντάς τους περισσότερη αυτονομία”, αλλά “ορισμένες καθυστερήσεις σημειώνονται στη λειτουργία των νέων ρυθμίσεων διακυβέρνησης και στη διαπραγμάτευση συμβατικών συμφωνιών με τους δημόσιους παρόχους».
Η προγραμματισμένη εισαγωγή ενός νέου συστήματος πληρωμών για περίθαλψη σε νοσοκομείο προορίζεται για τον εξορθολογισμό της επιστροφής δαπανών και τη βελτίωση της χρήσης των πόρων, αναφέρει η Κομισιόν.
Τέλος σε σχέση με τη χρηματοδότηση, η Κομισιόν καταγράφει ότι ακριβώς πάνω από το ήμισυ όλων των δαπανών για την υγεία στην Κύπρο προέρχεται από ιδιωτικές πηγές, κυρίως πληρωμές από την τσέπη των πολιτών, «με το υψηλότερο μερίδιο στην ΕΕ».
«Η εκτεταμένη χρήση ιδιωτικών υπηρεσιών, ειδικά για εξειδικευμένες επισκέψεις και διαγνωστικά, οδηγεί επίσης σε πολύ υψηλές πληρωμές, σχεδόν 45% των δαπανών για την υγεία, πολύ υψηλότερες από τον μέσο όρο της ΕΕ (16%) και δεύτερο μόνο μετά τη Βουλγαρία», αναφέρει.
«Παρόλο που το επίπεδο αναφερόμενων ανεκπλήρωτων ιατρικών αναγκών στην Κύπρο είναι ελαφρώς χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ», ταυτόχρονα «είναι δέκα φορές υψηλότερο για ομάδες χαμηλού εισοδήματος από ό, τι για τις ομάδες υψηλού εισοδήματος, υποδεικνύοντας οικονομικούς φραγμούς στην πρόσβαση και προβλήματα με την προσιτότητα».
Αναλυτικά για το Σύνολο της ΕΕ, σύμφωνα με την έκθεση που παρουσίασε ο Επίτροπος Αντριουκάϊτις, «κενά όσον αφορά την προσβασιμότητα στην υγειονομική περίθαλψη εξακολουθούν να αποτελούν αναμφισβήτητα πραγματικότητα στην ΕΕ». «Τόσο οι κλινικές ανάγκες όσο και τα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά των ασθενών πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την αξιολόγηση της πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη και των πολυάριθμων σχετικών εμποδίων», καταγράφει η Κομισιόν.
Επιπλέον σημειώνεται ότι οι καινοτομίες στον συνδυασμό δεξιοτήτων των επαγγελματιών υγείας παρέχουν «μεγάλες δυνατότητες για να αυξηθεί η ανθεκτικότητα των συστημάτων υγείας». Σημειώνεται δε ότι «ελπιδοφόρα παραδείγματα μεταβίβασης αρμοδιοτήτων μεταξύ των επαγγελματιών υγείας υπάρχουν σε ολόκληρη την ΕΕ, ιδίως όσον αφορά την ενίσχυση του ρόλου των νοσοκόμων και των φαρμακοποιών».
Η Κομισιόν καταγράφει τέλος, ότι «ο κύκλος ζωής των φαρμάκων αποδεικνύει ότι υπάρχει μεγάλο περιθώριο συνεργασίας των κρατών μελών με σκοπό την εξασφάλιση ασφαλών, αποτελεσματικών και οικονομικά προσιτών θεραπειών, καθώς και όλου του φάσματος από τις ορθολογικές δαπάνες μέχρι την υπεύθυνη συνταγογράφηση».
