«What happens to me is written up there» είναι η νέα πρόταση της Μαρίας Λοϊζίδου με την οποία η γκαλερί eins στη Λεμεσό συμμετέχει στο Limassol Art Walks 2022. Βρέθηκα με τη Μαρία Λοϊζίδου στο εργαστήρι της στη Λευκωσία. Ήρεμη, χαλαρή, εργατική, συνεπής, νομίζω αυτά είναι μερικά πράγματα που θα την περιέγραφαν. Η κα Λοϊζίδου ξεκίνησε να μου εξηγεί τι είναι αυτό που θα δούμε στην eins γκαλερί, μου μίλησε για τη σχέση με το σχέδιο, για την επιστροφή της στη γενέτειρά της Λεμεσό αλλά και για το μοντέλο του καλλιτέχνη στην Κύπρο. «Παραπέμπω πάρα πολύ κόσμο να το σκεφτεί. Στην Κύπρο το μοντέλο του καλλιτέχνη αποδεικνύεται να είναι το πιο έντιμο και κυρίως το πιο υποσχόμενο» λέει στην «Κ».
–Μιλήστε μου για το προτζεκτ σας στην eins γκαλερί;
–Είναι ένα προτζεκτ, μια πρόταση που διαμορφώνεται χρόνια και αποτελεί για εμένα κάτι εξαιρετικά πολύτιμο. Ήλθε αυτή η στιγμή να ασχοληθώ με το κομμάτι της πρακτικής μου, που είναι το σχέδιο και να το παρουσιάσω στο σύνολό του για πρώτη φορά. Σχεδιάζω πολύ, αγαπώ το σχέδιο, το μολυβί στο χαρτί. Στο αρχείο των σχεδίων μου διακρίνονται τρεις κατηγορίες, είναι το σχέδιο για το σχέδιο που είναι αυτοτελές, είναι τα τετράδια που αφορούν τις παράλληλες ασκήσεις και σημειώσεις μέσω σχεδίου των γλυπτικών προτάσεων και εγκαταστάσεων, όπου το μεγαλύτερο μέρος γίνεται όταν η εγκατάσταση στον χώρο ολοκληρώνεται, θέλοντας να κατανοήσω τι μου φανερώνεται. Σε αυτή την περίπτωση αφιερώνω χρόνο για να πάρω σημειώσεις, μέσω σχεδίου, σαν επισκέπτης, σαν αναγνώστης. Και υπάρχει και το τρίτο κομμάτι στην πρακτική του σχεδίου που είναι τα τετράδιά μου, τα artist books που συνήθως αφηγούνται μια ιστορία.
–Πώς καταφέρνετε να κρατάτε την απόσταση από το έργο σας;
–Εκτιμώ ότι η κάθε δουλειά παύει να ορίζεται από εμάς, από τη στιγμή που είναι εκτεθειμένη σε δημόσια ανάγνωση. Από τη στιγμή που το έργο εκτίθεται, εισέρχονται οι ενέργειες όλων, οι διαφορετικές αναγνώσεις των επισκεπτών, τα ακούσματα των άλλων σχολιασμών, οπότε και η δουλειά παίρνει άλλες διαστάσεις, που θα πρέπει να ελευθερωθούν για τη συνέχεια.
–Διαβάζοντας για την έκθεση, αντιλαμβάνομαι ότι αποτελείται από διάφορα κομμάτια, μιλήστε μου γι’ αυτό.
–Σημαντικό για εμένα είναι το γεγονός της έκπληξης, έτσι θα προσπαθήσω να τ’ αναλύσω με ένα μεταφορικό τρόπο προκειμένου να μη φανερώσω εντελώς το τι θα δει ο επισκέπτης. Ανέτρεξα στο αρχείο του σχεδίου που αφορά το σχέδιο ως αυτοτελές έργο και εξακρίβωσα εγώ ως θεατής, ως παρατηρητής ότι πρόκειται για μια σειρά περίπου δύο χιλιάδων σχεδίων, τα οποία ανήκουν αρχείο του εργαστηρίου. Έχω γενικά μια καλή σχέση με την οργάνωση πραγμάτων, οπότε δεν ήταν μια κοπιαστική δουλειά, δεν χρειαζόταν να τα βάλω σε τάξη. Τα βρήκα όλα ταξινομημένα σε ομάδες, σε ημερομηνίες, συμπληρωμένα με τα στοιχεία, υλικό, ημερομηνίες και τίτλους. Με απασχολεί εδώ και κάποια χρόνια η έννοια της αρχειοθέτησης και κατανοώ ότι αυτό συντονίζεται με το εκάστοτε θέμα του ερευνητή. Το ερώτημα δηλαδή που θέτει. Σε αυτή την περίπτωση ως παρατηρητής και περνώντας από όλες τις σειρές, μιλούμε για δουλειά μεταξύ του 1985 και του 2022, σχεδόν μίσος αιώνας, και εκτιμώντας ότι η δυναμική της διάρκειας ορίζει το αποτέλεσμα επέλεξα να αρχειοθετήσω τα σχέδια, ορίζοντάς τα σε 48 ομάδες. Ο αριθμός των ομάδων καθώς και οι νέοι τίτλοι καθορίστηκαν από την παρατήρηση. Η έκθεση είναι το αποτέλεσμα αυτής της σχέσης, της δικής μου ως ερευνητή των σχεδίων μου και της δίκης σας ανάγνωσης.
–Είναι δύσκολο το σχέδιο ως μέσο;
–Το σχέδιο έχει παραμέτρους που είναι εξαιρετικά περιορισμένες προς τον εντυπωσιασμό του θεατή, γι’ αυτό άλλωστε το σχέδιο θεωρείται από πολλούς συλλέκτες πολύτιμο στη μοναδικότητα της χειρονομίας. Το σχέδιο χρειάζεται μεγαλύτερη προσοχή στη σχέση του με το φως. Είναι απαιτητικό, θέλει τις δίκες του συνθήκες συντήρησης.
–Ο τίτλος της έκθεσης τι σημαίνει για εσάς;
–Η πρόταση ονομάζεται «Αυτό που μου συμβαίνει τώρα είναι γραμμένο εκεί πάνω» είναι τίτλος ανώνυμου πίνακα τον οποίο βρήκα εξαιρετικά ενδιαφέροντα στο γεγονός ότι ο ζωγράφος, όριζε τη ζωή του στην επιφάνεια του πίνακα. Το ερώτημα που θέτω με αυτή την έκθεση είναι κατά πόσο τα σχέδια αυτά, που είναι μια πρακτική πολλών χρόνων, διάρκειας σχεδόν όσο και η Κυπριακή Δημοκρατία, μπορεί να συντονιστεί με την ιστορία του τόπου, του καθενός από μας. Εάν ο κάθε επισκέπτης βρει ένα κομμάτι της δίκης του ιστορίας και ταυτιστεί έστω με μέρος του τι διαβάζει στα σχέδια. Σε αυτή την περίπτωση η δουλειά που προτείνω έχει τη σημασία της.
–Για ποιο λόγο προβάλλετε αυτά τα ερωτήματα;
–Όλα αυτά έχουν να κάνουν με την αγωνία που έχω ως προς θέματα συμμετοχικότητας, συλλογικότητας, ανάγνωσης της ιστορίας μέσω συνδέσεων κοινών θεμάτων και βιωμάτων και μιας ανοιχτοσύνης. Η προσπάθειά μου είναι να τα φέρω όλα μαζί, προκειμένου να τεθούν ερωτήματα για μια συζήτηση που να αφορά όλους.
–Μέσα σε αυτά χρόνια, μέσα από όλα αυτά τα σχέδια άλλαξε η σχέση σας με το αποτέλεσμα από τότε που ξεκινήσατε μέχρι τώρα; Πώς διαμορφώθηκε;
–Είναι ένα ερώτημα που το αφήνω να το δείτε εσείς στη διάρκεια της έκθεσης. Προσωπικά είναι από τις μεγαλύτερες μου χαρές, παρατηρώντας τα ξανά και ξανά ότι δεν μπορώ να τα ορίσω χρονικά. Αν δεν έβλεπα τις ημερομηνίες δεν μπορώ να τα ξεχωρίσω από την ποιότητα της γραμμής και της σύνθεσης. Φυσικά, τίθενται θέματα αφαίρεσης, θέματα σύνθεσης στην πραγματοποίησή τους, που αυτά είναι μια αλχημεία που ούτε εγώ η ίδια δεν θυμάμαι. Στο αποτέλεσμα όμως, το μαγικό είναι η σχέση μεταξύ τους και μαζί μας, συνδέοντάς τα με το πότε έγιναν, κάτω από ποιες συνθήκες, ποιο είναι το θέμα τους κτλ. Το ερώτημα που θέτω είναι το θέμα της σύνδεσης με τα πράγματα και τα γεγονότα, καταργώντας τον χρόνο. Είναι ενδιαφέρουσα η ερώτησή σου ακριβώς γιατί συμβαίνει αυτό το πράγμα. Δεν είναι αυτό που λεμέ ότι φαίνεται η ωριμότητα του καλλιτέχνη στα τελευταία σχέδια. Μεταξύ της φρεσκάδας, της ωριμότητας, της ελευθερίας και της τόλμης, της νεαρής ηλικίας και του αποφθέγματος των εμπειριών ενός ορισμού σταδίου, σηκώνω τα χεριά ψηλά, γιατί δεν ξέρω τι έχει μεγαλύτερη σημασία.
–Για εσάς τι έχει σημασία;
–Σημασία έχει να συντηρείται η φρεσκάδα του πρωτάρη και να συσσωρεύεται η γνώση στην εκτίμηση που έχεις για το αντικείμενό σου. Αυτό που μπορώ να πω με σιγουριά είναι ότι από την αρχή της καριέρας μου έτρεφα μια βαθιά εκτίμηση για το σχέδιο, η οποία συντηρείται μέχρι σήμερα.
–Όπως μου έχετε πει ξαναγράφτηκαν οι τίτλοι στα σχέδιά σας. Πόσο δύσκολο ήταν αυτό;
–Εξαιρετικά δύσκολο, αλλά αυτό σημαίνει αρχειοθέτηση. Αρχειοθέτηση σημαίνει πως ορίζεις τα πράγματα εκ νέου. Υπάρχουν πολλών ειδών αρχειοθετήσεις που κάθε φορά ορίζονται από άλλα ερωτήματα. Σε αυτή τη φάση το ερώτημα που θέτω είναι πώς όλη αυτή η πρακτική μπορεί να ταυτιστεί, μπορεί να συντονιστεί με την ιστορία ενός τόπου, με τις ιστορίες όλων μας. Έτσι όρισα τίτλους, που βρισκω ότι μας αφορούν όλους.
«Είμαι ευγνώμων που ασχολούμαι με κάτι τόσο δημιουργικό»
–Επιστρέφετε και πίσω στην πόλη σας, τη Λεμεσό…
–Στη Λεμεσό, στην οδό Αθηνών ήταν η πρώτη μου έκθεση πριν εγκατασταθώ στην Κύπρο, σε μια πρώιμη φάση της καριέρας μου. Επίσης, στη Λεμεσό είναι το πατρικό μου και η μητέρα μου. Όταν έφυγα από τη Λεμεσό στα 18 μου και όταν έπρεπε να επιστρέψω από τη Γαλλία και πίσω στην Κύπρο, επέλεξα να έλθω στη Λευκωσία, οπότε η δραστηριότητά μου ήταν περισσότερο στο εξωτερικό και το εργαστήρι μου στη Λευκωσία. Έτσι το να δηλώσω παρουσία στη Λεμεσό, με μια εξαιρετικά πολύτιμη πρόταση για μένα έχει τη σημασία του και τη δυσκολία του.
-Κάνατε ποτέ διάλειμμα από το σχέδιο;
–Πάντα σχεδιάζω, γι’ αυτό βρέθηκα με τόσο μεγάλο αριθμό σχεδίων.
–Δηλαδή πάντα δουλεύετε;
–Πάντα δουλεύω, συστηματικά! Δεν σταμάτησα ποτέ μου, μαζί με δουλειές που κάνω κατά διαστήματα για βιοποριστικούς σκοπούς, μαζί με τη στήριξη των εκθέσεων, μαζί με διαγωνισμούς. Έχει ανθρώπους που δουλεύουν το ίδιο ή και περισσότερο και κάνουν μια δουλειά που δεν τους ενδιαφέρει. Είμαι ευγνώμων που ασχολούμαι με κάτι τόσο δημιουργικό.
–Για ποια πράγματα είστε ευγνώμων;
–Είμαι ευγνώμων ότι οι συνθήκες μου επέτρεψαν να περιοριστώ στο εργαστήρι μου από δική μου επιλογή. Υπήρχαν στιγμές που έπρεπε να επιλέξω. Βρίσκεσαι συνεχώς εκτός συστήματος, εκτός υπόλοιπου οικονομικού μηχανισμού. Με την οικονομική κρίση αποδείχτηκε φυσικά ένα θετικό μοντέλο, εξοικειωμένο με τα δύσκολα. Δεν ξέρω εάν ο κόσμος θα ήταν καλύτερος, εάν είχε το μοντέλο της καθημερινότητας του καλλιτέχνη. Παραπέμπω πάρα πολύ κόσμο να το σκεφτεί. Στην Κύπρο το μοντέλο του καλλιτέχνη αποδεικνύεται να είναι ένα από τα εντιμότερα και κυρίως τα πιο υποσχόμενα.
Πληροφορίες
Οι ώρες λειτουργίας της γκαλερί στο πλαίσιο των τριήμερων εγκαινίων του φεστιβάλ είναι:
23 Οκτωβρίου, 15:00 - 17:00.
Στη συνέχεια, οι ώρες λειτουργίας έως τις 19 Νοεμβρίου έχουν ως εξής: Πέμπτη - Παρασκευή, 18:00 - 20:00
Σάββατο, 11:00 - 13:00
