ΚΥΠΕ
Το Γραφείο της Υπάτης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες στην Κύπρο (UNHCR) αναγνωρίζει τις αυξανόμενες μεταναστευτικές πιέσεις που δέχεται η Κύπρος ως κράτος πρώτης γραμμής, ειδικά τον τελευταίο καιρό, θεωρεί ωστόσο ότι υπάρχουν λύσεις που μπορούν να οδηγήσουν σε αποσυμφόρηση των διαδικασιών αιτήσεων ασύλου για άτομα τα οποία δεν χρήζουν διεθνούς προστασίας.
Η επικεφαλής του Γραφείου Κάτια Σάχα μίλησε στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων με αφορμή την δυσχερή κατάσταση στο κέντρο Πουρνάρα και τις προσπάθειες της Λευκωσίας για παραχώρηση επείγουσας βοήθειας από την ΕΕ.
Η κ. Σάχα τόνισε ότι οι συνθήκες διαβίωσης των αιτούντων άσυλο στο Πουρνάρα έχουν επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια, λόγω του υπερβολικού συνωστισμού. Από την έναρξη της πανδημίας , ο καταυλισμός έχει υποδεχτεί όλους τους νεοαφιχθέντες αιτητές και λειτουργούσε ως μακροχρόνια εγκατάσταση υποδοχής.
Συνωστισμός, ανησυχία για ασυνόδευτα παιδιά
‘Όπως είπε η κ. Σάχα, το κέντρο σήμερα φιλοξενεί περίπου 2,300 άτομα ενώ η μέγιστη χωρητικότητα είναι 1, 000 άτομα. Περίπου 500 αιτούντες διαμένουν σε προκατασκευασμένα υποστατικά με πρόσβαση σε ηλεκτρισμό και θέρμανση, ενώ άλλοι φιλοξενούνται είτε σε σκηνές, είτε σε ημίσκληρες πλαστικές κατασκευές χωρίς πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια και κατάλληλες εγκαταστάσεις υγιεινής.
«Μια πρόσφατη αξιοσημείωτη βελτίωση είναι ότι κανένα άτομο δεν κοιμάται επί του παρόντος στο πάτωμα, μετά τη δωρεά από την Αρμοστεία κρεβατιών εκστρατείας. Επίσης, δεν υπάρχουν πλέον άτομα που περιμένουν έξω από το κέντρο για να γίνουν δεκτά, υπό ιδιαίτερα επισφαλείς συνθήκες. Η συνεχιζόμενη κατάσταση περίπου 280 ασυνόδευτων παιδιών παραμένει ανησυχητική», ανέφερε.
Η κ. Σάχα εξήγησε στο ΚΥΠΕ ότι ο προσωρινά διαμορφωμένος ασφαλής χώρος γι` αυτά τα παιδιά που είναι μόνα τους δεν έχει τη δυνατότητα να τα φιλοξενήσει όλα και ότι η χωρητικότητα της επίσημης ασφαλούς ζώνης, που θα είναι έτοιμη τις επόμενες εβδομάδες, είναι μόνο για 80 παιδιά.
«Μόνο τρεις κηδεμόνες είναι υπεύθυνοι για όλα τα παιδιά και σημειώνονται σημαντικές καθυστερήσεις στην αναχώρησή τους (από το κέντρο) με τις αρχές να αναζητούν εναλλακτική στέγαση. Τα παιδιά δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση. Η Αρμοστεία υποστηρίζει τις προσπάθειες του Υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας για τον εντοπισμό προσωρινών λύσεων, όπως η τοποθέτηση των παιδιών σε ξενώνες σε πόλεις με πρόσβαση σε υπηρεσίες, μέχρι να εντοπιστούν άλλες μόνιμες λύσεις», ανέφερε.
Σημείωσε ότι παρόλο που γυναίκες και οικογένειες διαμένουν επίσης σε ξεχωριστά τμήματα για να αποτραπούν οι κίνδυνοι σεξουαλικής βίας και έμφυλης βίας, πολλές καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση αναφέρονται κάθε μήνα.
Είπε ακόμη ότι οι αιτούντες άσυλο επιτρέπεται να εξέλθουν από τον καταυλισμό και να ζήσουν στις πόλεις μετά την καραντίνα και την εγγραφή τους, εάν έχουν έγκυρη διεύθυνση στην Κύπρο. Ωστόσο, πρόσθεσε, λόγω της πρόσφατης αύξησης κρουσμάτων κορωνοϊού, όλες οι διαδικασίες στο Πουρνάρα, συμπεριλαμβανομένων των νέων εισαγωγών, ανεστάλησαν μέχρι νεωτέρας, με αποτέλεσμα να υπάρχουν σημαντικές καθυστερήσεις.
Η επικεφαλής της Υπάτης Αρμοστείας εξήγησε ότι το Γραφείο της έχει φυσική παρουσία στον καταυλισμό για να ενημερώνει τις αρχές για τις καθημερινές δυσκολίες και να βοηθά στην εξεύρεση λύσεων για διάφορα ζητήματα, από ιατρικές ανάγκες έως παροχή πληροφοριών στους αιτητές και τη μετάβασή τους στην κοινότητα.
Παραχωρεί επίσης διάφορα είδη όπως κουβέρτες, σκηνές, μονάδες στέγασης , κρεβάτια εκστρατείας, θερμάστρες, λέβητες νερού και παγκάκια. Απασχολεί επίσης από τον Νοέμβριο του 2021 έναν εμπειρογνώμονα για να προτείνει λύσεις για τη βελτίωση της υποδομής και των ροών εργασίας για να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα και η ταχύτητα της επεξεργασίας των διαδικασιών για τις αιτήσεις.
Όπως εξήγησε η κ. Σάχα στο ΚΥΠΕ, η σύσταση είναι να υιοθετηθούν σχέδια ετοιμότητας έκτακτης ανάγκης για πιθανή αιφνίδια ροή και να επιδιωχθούν μακροπρόθεσμες βελτιώσεις στην Πουρνάρα.
Αναγνωρίζουμε το πρόβλημα των μεταναστευτικών ροών, συστάσεις για καλύτερη αντιμετώπιση
Η Κάτια Σάχα τόνισε πως η Αρμοστεία αναγνωρίζει ότι η Κύπρος είναι ένα από τα κράτη πρώτης γραμμής στην ΕΕ που αντιμετωπίζει αυξανόμενες μεταναστευτικές πιέσεις που χρειάζονται αυξημένη αλληλεγγύη από άλλα κράτη μέλη, αλλά και αποτελεσματικά μέτρα εσωτερικής διαχείρισης.
Σημειώνει ότι μεταξύ των αφιχθέντων στο νησί είναι άνθρωποι που διαφεύγουν από συγκρούσεις και διώξεις, που χρειάζονται διεθνή προστασία. Από τον Ιανουάριο έως τον Νοέμβριο του 2021, υποβλήθηκαν 11.939 νέες αιτήσεις ασύλου. Συνολικά, περισσότερες από 20.000 αιτήσεις για διεθνή προστασία εκκρεμούσαν στα τέλη του 2021.
«Μια ολοκληρωμένη διαχείριση του συστήματος ασύλου σύμφωνα με τους διεθνείς νόμους και κανόνες θα απαιτούσε την εφαρμογή γρήγορων και δίκαιων διαδικασιών ασύλου. Η πρόσφατη πρόσληψη πέντε επιπλέον δικαστών στο Διοικητικό Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας θα οδηγήσει σε ταχύτερη διεκπεραίωση μόνο εάν οι διαδικασίες απλουστευθούν για να εξασφαλιστεί η ταχεία εξέταση των προσφυγών. Από την άλλη, είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί ότι όλοι οι αιτούντες άσυλο έχουν πρόσβαση σε έφεση σε περίπτωση αρνητικών αποφάσεων. Εάν αυτό δεν συμβαίνει, δεν μπορούν να επιστραφούν στις χώρες καταγωγής τους», εξηγεί η κ. Σάχα.
Για να ξεπεραστεί αυτό το εμπόδιο, η Ύπατη Αρμοστεία συνιστά να προσφέρεται δωρεάν νομική βοήθεια σε όλους τους αιτούντες άσυλο των οποίων οι αιτήσεις δεν είχαν επιτυχία, στα κέντρα υποδοχής, και να καταργηθούν τα δικαστικά τέλη.
Η κ. Σάχα εξηγεί επίσης στο ΚΥΠΕ ότι για την αντιμετώπιση της τρέχουσας περίπλοκης κατάστασης είναι σημαντικό να δημιουργηθεί ένας συντονιστικός μηχανισμός που θα συγκεντρώνει όλους τους ενδιαφερόμενους, συμπεριλαμβανομένων των κυβερνητικών υπηρεσιών, των ΜΚΟ που παρέχουν υπηρεσίες και των υπηρεσιών του ΟΗΕ.
«Οι διαδικασίες χωρίς αποκλεισμούς θα οδηγήσουν σε πιο ολοκληρωμένες λύσεις. Η έλλειψη πολιτικής και προγραμμάτων ένταξης έχει ήδη οδηγήσει σε συγκρούσεις και αναταραχές στη Χλώρακα. Είναι κρίσιμο να επενδύσουμε στην ένταξη για να αποφευχθεί η γκετοποίηση και να διασφαλιστεί η κοινωνική συνοχή», αναφέρει.
Το Εθνικό Σχέδιο Ένταξης Υπηκόων Τρίτων Χωρών, το οποίο αναμένεται να υλοποιηθεί στις αρχές του 2022 εφόσον εγκριθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο θα μπορούσε, σημειώνει, να είναι καταλυτικό στη βελτίωση της ένταξης των δικαιούχων διεθνούς προστασίας. Αποτελείται κυρίως από 30 προτάσεις σε οκτώ βασικούς τομείς, όπως η στέγαση, η εκπαίδευση, η απασχόληση, η επαγγελματική κατάρτιση. «Με χαρά σημειώνουμε ότι ορισμένες από τις συστάσεις της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες έχουν ενσωματωθεί στο τελικό έγγραφο και ενθαρρύνουμε έντονα την κυβέρνηση να δώσει το πράσινο φως το συντομότερο, για να ξεκινήσει η εφαρμογή», λέει.
Πρόσβαση στο άσυλο δικαιούνται όλοι, εναλλακτικές λύσεις για οικιακούς βοηθούς και φοιτητές
Η επικεφαλής του Γραφείου της Υπάτης Αρμοστείας αναφέρει στο ΚΥΠΕ ότι το δικαίωμα στην αίτηση ασύλου είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και αυτό ισχύει επίσης για άτομα που φτάνουν παράτυπα δια θαλάσσης ή διασχίζουν παράτυπα την Πράσινη Γραμμή, ανεξάρτητα από το αν ζήτησαν βοήθεια ή όχι από λαθρέμπορους ή διακινητές. Επομένως, σημειώνει, η πρόσβαση στο άσυλο πρέπει να είναι εγγυημένη ανά πάσα στιγμή.
Η κ. Σάχα σημειώνει ότι οι πρόσφυγες είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στην εμπορία ή στο να πέσουν θύματα σοβαρών εγκλημάτων και παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ενώ μετακινούνται, προσθέτοντας ότι το λαθρεμπόριο και η εμπορία ανθρώπων λαμβάνουν χώρα σε κάθε περιοχή του κόσμου και πολλά άτομα που διαφεύγουν από συγκρούσεις, βία ή διώξεις αναγκάζονται να καταφύγουν σε λαθρέμπορους, ελλείψει ασφαλών και νόμιμων οδών.
«Οι αρχές δεν μπορούν να αρνηθούν την είσοδο ή να επιστρέψουν άτομα χωρίς να προβούν σε ατομική αξιολόγηση όσων χρειάζονται προστασία, καθώς αυτό θα συνιστούσε παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Η χρήση διαδικασιών ασύλου από άτομα που δεν χρειάζονται διεθνή προστασία μπορεί να μειωθεί, προσφέροντας εναλλακτικές λύσεις μετανάστευσης και θεωρήσεις εισόδου για οικιακούς εργαζόμενους και φοιτητές. Όσοι δεν χρειάζονται προστασία θα πρέπει να επιστραφούν γρήγορα στις χώρες καταγωγής τους, και όσοι είναι ξεκάθαρα πρόσφυγες, να μην περιμένουν χρόνια να ξεκινήσουν την ένταξή τους στην Κύπρο και να γίνουν και τακτικοί φορολογούμενοι», εξηγεί.
Σύμφωνα με την κ. Σάχα, Ύπατη Αρμοστεία υποστηρίζει τις προσπάθειες της Κυβέρνησης να λάβει περαιτέρω βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και μεμονωμένα κράτη μέλη για την επιτάχυνση των επιστροφών . Προσθέτει επίσης ότι ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ) έχει εντολή να εφαρμόσει προγράμματα εθελοντικής επιστροφής, τα οποία θα επιτρέψουν σε όσους δεν έλαβαν καθεστώς αιτητή ασύλου να επιστρέψουν με αξιοπρέπεια και να ξαναρχίσουν τη ζωή τους με κάποια ελάχιστη βοήθεια.
«Η ταχεία επιστροφή όσων δεν χρειάζονται προστασία θα αποθάρρυνε πολλούς περισσότερους από το να επιχειρήσουν να ταξιδέψουν στην Κύπρο και η Κύπρος θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τους διαθέσιμους πόρους για να βελτιώσει την ένταξη όσων έχουν ανάγκη προστασίας», αναφέρει.
Το Κέντρο Λίμνες
Σε ερώτηση για το Κέντρο Λίμνες και τη συζήτηση για την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση η κ. Σάχα αναφέρει ότι δεν έχει λάβει ακόμη χρηματοδότηση καθώς δεν πληροί τα ελάχιστα πρότυπα της ΕΕ.
Λόγω του υπερπληθυσμού στο Πουρνάρα, αναφέρει, οι αρχές αποφάσισαν την μεταφορά αιτητών ασύλου στις Λίμνες για να εξασφαλίσουν την πρόσβαση στις διαδικασίες ασύλου όλων όσων είχαν προσβληθεί από COVID ή και των στενών τους επαφών.
Αναφέρει ότι έχουν γίνει προσπάθειες για τη βελτίωση της υποδομής και τη μείωση των προτύπων στο ελάχιστο που απαιτείται από τη νομοθεσία της ΕΕ για τα κέντρα υποδοχής. «Υποστηρίζουμε την προσπάθεια της κυβέρνησης να βρει γρήγορες και πρακτικές λύσεις, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης του κέντρου Λίμνες, για την αποσυμφόρηση του Πουρνάρα. Έχουμε παρουσία πλήρους απασχόλησης στο κέντρο για να βοηθήσουμε την κυβέρνηση να εντοπίσει και να αντιμετωπίσει ζητήματα όπως η έλλειψη θέρμανσης και ιατρικών υπηρεσιών», αναφέρει η κ. Σάχα.
Επί του παρόντος, σημειώνει, η φαρμακευτική αγωγή χορηγείται μόνο με βάση τις αναφορές του αξιωματούχου της Ύπατης Αρμοστείας και του διοικητικού προσωπικού, χωρίς πρόσβαση σε ιατρική εξέταση. Αναφέρθηκε στην ανησυχία των 650 αιτητών που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στις Λίμνες για την αβεβαιότητα που αντιμετωπίζουν για τους λόγους, τη διάρκεια και τη βάση για τη συνεχιζόμενη παρουσία τους στα κλειστά τμήματα του Κέντρου, παρά το γεγονός ότι έχει περάσει η υποχρεωτική περίοδος καραντίνας λόγω Covid.
«Η Ύπατη Αρμοστεία εξακολουθεί να ανησυχεί για τη δυσκολία υποβολής προσφυγής σε αρνητική απόφαση ασύλου από το κέντρο χωρίς προσβάσιμα μέσα μαζικής μεταφοράς στο Δικαστήριο που βρίσκεται στη Λευκωσία», ανέφερε η κ. Σάχα.
