Του Παύλου Ξανθούλη
Εσωστρέφεια, αβεβαιότητα και αδυναμία χάραξης ενός πολιτικού πλαισίου διαχείρισης των ανοικτών μετώπων, σε όλα τα μείζονα ζητήματα, χαρακτηρίζει την είσοδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο 2025. Ο άξονας Γερμανίας-Γαλλίας αδυνατεί να προσδώσει την απαιτούμενη σταθερότητα, ενώ η πολωνική προεδρία που αναλαμβάνει σήμερα το τιμόνι της εκ περιτροπής προεδρίας της Ε.Ε., για έξι μήνες, διαμηνύει μεν ότι θα είναι «έντιμος μεσολαβητής», αλλά οι προεδρικές εκλογές στη χώρα που αναμένεται να διεξαχθούν τον προσεχή Μάιο, οδηγούν σε εύλογους συνειρμούς για το ενδεχόμενο υποστήριξης «εθνικής ατζέντας». Σε κάθε περίπτωση, η Πολωνία (όπως και κανένα άλλο κράτος της Ε.Ε.) ακόμη και με τον τίτλο της «προεδρίας», δεν θα μπορούσε να καλύψει το κενό που δημιουργεί η αδυναμία του Βερολίνου και του Παρισιού να κρατήσουν την ευρωπαϊκή πυξίδα και να χαράξουν πορεία εν μέσω των αναμενόμενων εξελίξεων: Της επανόδου Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, της ενδεχόμενης επιβολής δασμών σε ευρωπαϊκά προϊόντα, της διαμάχης που αναμένεται μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας εν μέσω των προβλημάτων ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας, καθώς και της υποβάθμισης του προβλήματος των κλιματικών αλλαγών, το οποίο ο νέος πλανητάρχης δεν αναγνωρίζει, όπως δεν αναγνώριζε και κατά την πρώτη του θητεία.
Αν μάλιστα σε αυτά προστεθεί το μείζον ζήτημα της Ουκρανίας και της συνεχιζόμενης υποστήριξής της στο πεδίο της μάχης, όπως επιδιώκουν τα κράτη-μέλη της Ε.Ε., σε αντίθεση με τον Τραμπ που φέρεται να προκρίνει εκεχειρία και συνθηκολόγηση, τότε ο βαθμός δυσκολίας της νέας χρονιάς ανεβαίνει για την Ε.Ε. Δεν είναι τυχαίο ότι στα Συμπεράσματά τους στις 19 Δεκεμβρίου, οι «27» επιχείρησαν να προκαταλάβουν τις εξελίξεις, διαμηνύοντας «την αταλάντευτη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να παρέχει συνεχή πολιτική, χρηματοδοτική, οικονομική, ανθρωπιστική, στρατιωτική και διπλωματική στήριξη στην Ουκρανία και τον λαό της για όσο διάστημα και όσο εντατικά χρειαστεί», με την υπόδειξη μάλιστα, ότι «η Ρωσία δεν πρέπει να επικρατήσει». Ωστόσο, οι «αστερίσκοι» των Συμπερασμάτων που επιστράτευσαν οι «27» για να στείλουν μηνύματα στη διοίκηση Τραμπ, θεωρούνται ισχνοί και δύσκολα θα διαφοροποιήσουν τους σχεδιασμούς του νέου πλανητάρχη. Το ίδιο ισχύει και για τις «προληπτικές αναφορές» της Ε.Ε. που δεσμεύεται για «ενισχυμένη και συντονισμένη στρατιωτικοπολιτική ετοιμότητα και στρατηγική διαχείριση κρίσεων», σε «συνέργεια με το ΝΑΤΟ όταν ενδείκνυται».
Κατά συνέπεια, η Ε.Ε. εισέρχεται στο 2025 με πατερίτσες, καθώς τα «στηρίγματα» που σε άλλες εποχές παρείχαν η Γερμανία και η Γαλλία, θεωρούνται σήμερα «ανύπαρκτα». Ένα μέρος του κενού εκτιμάται ότι θα μπορούσε να καλυφθεί από τις Βρυξέλλες και κυρίως από την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία ωστόσο έχει την «έξωθεν κακή μαρτυρία» της ταύτισης με τη διοίκηση Μπάιντεν. Ρόλο-κλειδί στις σχέσεις Ε.Ε.-ΗΠΑ εκτιμάται πάντως ότι θα διαδραματίσει η ακροδεξιά ηγέτιδα της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι, με το αζημίωτο. Τόσο σε επίπεδο εικόνας και κανονικοποίησης της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς, όσο και σε επίπεδο ουσίας, όπως άλλωστε προκύπτει και από τον εμβολιασμό των Βρυξελλών με μια σκληρότερη γραμμή στο προσφυγικό-μεταναστευτικό, κάτι που εκτιμάται ότι θα αποτυπωθεί στη νέα νομοθετική πρόταση της Κομισιόν για τις «επιστροφές», που αναμένεται Φεβρουάριο-Μάρτιο.
Το γαλλογερμανικό κενό
Στη Γερμανία, τα βλέμματα είναι στραμμένα στις ομοσπονδιακές εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου και όπως όλα δείχνουν, η χώρα που θεωρείται «η ατμομηχανή της Ε.Ε.», θα βρίσκεται παροπλισμένη και μετεκλογικά, για ένα τουλάχιστον σημαντικό χρονικό διάστημα. Όχι μόνο γιατί θα απαιτηθεί χρόνος για τον σχηματισμό κυβέρνησης, αλλά γιατί η γερμανική οικονομία βρίσκεται σε κακή πορεία. Η μηδενική ανάπτυξη του 2023, εκτιμάται ότι έχει συνεχιστεί στο ίδιο μοτίβο και το 2024, εν μέσω ενεργειακής κρίσης, αλλά και διαρθρωτικών προβλημάτων τα οποία βλέπει πλέον και η Κεντρική Τράπεζα της χώρας, αλλά κινήσεις διόρθωσης δεν έχουν γίνει από την κυβέρνηση. Όλα αυτά, συν το προσφυγικό-μεταναστευτικό, αποτελούν συνταγή περαιτέρω ενίσχυσης της εθνικιστικής ακροδεξιάς, «Εναλλακτική για τη Γερμανία», που πλέον έχει εδραιωθεί και βλέπει ψηλά. Ουδόλως τυχαίως, ανάλογη εικόνα επικρατεί και στη Γαλλία, η οποία βιώνει πολιτική αστάθεια διά χειρός Εμανουέλ Μακρόν. Ο Γάλλος πρόεδρος, που έχασε τις ευρωεκλογές, προκήρυξε άμεσα βουλευτικές εκλογές και οδήγησε τη Γαλλία σε ένα πολιτικό παιγνίδι πιγκ-πογκ, παραχωρώντας τις ρακέτες στην ακροδεξιά της Λεπέν και στην ακροαριστερά. Και επιφυλάσσοντας στον εαυτό του, ρόλο κομπάρσου στις εξελίξεις.
Προσδοκίες στο Κυπριακό
Μέσα σε αυτό το σκηνικό των εγγενών αδυναμιών της Ε.Ε. να χαράξει πορεία και να αντιμετωπίσει τα μεγάλα προβλήματα που ορθώνονται μπροστά της, οι προσδοκίες της Λευκωσίας για ουσιαστική εμπλοκή της Ε.Ε. στο Κυπριακό, με αξιοποίηση και των ευρωτουρκικών ντοσιέ, είναι εκ των πραγμάτων δύσκολο να ικανοποιηθούν. Όχι μόνο λόγω της αναβάθμισης του ρόλου της Τουρκίας στη Συρία. Αλλά και γιατί η Ε.Ε. έχει αποδείξει επανειλημμένα ότι δεν είναι διατεθειμένη να θέσει τη νέα υπό οικοδόμηση ευρωτουρκική σχέση υπό την αίρεση της επίλυσης του Κυπριακού. Η ίδια η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία θέτει το Κυπριακό κάτω από την ομπρέλα του Ιδιαίτερου της Γραφείου και έχει καλή σχέση το τελευταίο διάστημα με τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη, ήταν εξαιρετικά προσεκτική στο πρόσφατο ταξίδι στην Τουρκία. Ενώ τάχθηκε υπέρ της αναβάθμισης της Τελωνειακής Ένωσης της Τουρκίας, δίνοντας και δημοσίως οδηγίες στον αρμόδιο επίτροπο να εμπλακεί σε συζητήσεις με την τουρκική πλευρά, αρκέστηκε απλώς να επισημάνει ότι «είναι σημαντικό να επαναρχίσουν οι συνομιλίες στο Κυπριακό, στο πλαίσιο του ΟΗΕ». Πηγή στην έδρα της Ε.Ε., ανέφερε στην «Κ» ότι «αυτή ακριβώς είναι και η εικόνα που επικρατεί και μεταξύ των κρατών-μελών: Όσοι έχουν τη δυνατότητα, εγείρουν το Κυπριακό προς την Άγκυρα, επισημαίνοντας πόσο σημαντική είναι η διευθέτησή του, αλλά χωρίς να θεωρούν ότι αποτελεί προϋπόθεση για την υλοποίηση των ευρωτουρκικών ντοσιέ και κατά συνέπεια της νέας ευρωτουρκικής σχέσης. Και εδώ ακριβώς έγκειται η αδυναμία του όλου εγχειρήματος για την κυπριακή κυβέρνηση», κατέληξε η ίδια κοινοτική πηγή.
