Νομοσχέδιο κατά της ελευθεροτυπίας - Οι αντιδράσεις και οι πολιτικές προεκτάσεις

Ενώπιον της Ολομέλειας της Βουλής θα οδηγηθεί τον ερχόμενο Σεπτέμβριο το νομοσχέδιο για την τροπολογία που αφορά στην ποινικοποίηση της διάδοσης ψευδών ειδήσεων, με πολιτικά πρόσωπα και όχι μόνο να καλούν την κυβέρνηση να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για αποτροπή και απόσυρση του νομοσχεδίου. Στις παρεμβάσεις των πολιτικών προσώπων, αλλά και της Επιτροπής Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας (ΕΔΔ) γίνεται αντιληπτή η ανάγκη για αντιμετώπισης των ψευδών ειδήσεων, όμως εκφράζουν τις έντονες ανησυχίες τους για τη συγκεκριμένη μορφή του νομοσχεδίου, καθώς απειλεί άμεσα την ελευθερία της έκφρασης.

Πρόκειται για νομοσχέδιο το οποίο κατατέθηκε το 2021 από την τότε υπουργό Δικαιοσύνης, κ. Έμιλυ Γιολίτη και επανήλθε στην επιφάνεια από την παρούσα κυβέρνηση η οποία το προώθησε στην Επιτροπή Νομικών για συζήτηση. Η τροπολογία αφορά ουσιαστικά την ποινικοποίηση της διάδοσης ψευδών ειδήσεων (fake news), των απειλών, της εξύβρισης και της διάδοσης αισχρών φωτογραφιών και εικόνων στο διαδίκτυο. Η τροπολογία προβλέπει τη μετατροπή των πιο πάνω αδικημάτων από αστικά σε ποινικά, καθώς και ποινή φυλάκισης έως 5 έτη. Στη συζήτηση που εκτυλίχθηκε στις 3 Ιουλίου στην Επιτροπή Νομικών, ο Πρόεδρος της Επιτροπής και βουλευτής του ΔΗΣΥ κ. Νίκος Τορναρίτης, όπως και ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας, κ. Σάββας Αγγελίδης τάχθηκαν υπέρ της εν λόγω τροπολογίας.

Ο κ. Τορναρίτης μιλώντας στην «Κ» για το που βρίσκεται η συζήτηση, ανέφερε πως ο ίδιος προσωπικά δεν έστειλε το νομοσχέδιο στην Ολομέλεια καθώς μέλημα του ήταν πρώτα να διασφαλιστούν όλες οι ελευθερίες της έκφρασης. Έχουν ήδη προηγηθεί 12 συνεδρίες με τα εμπλεκόμενα μέρη, ενώ όπως είπε ο ίδιος είχε καλέσει το υπουργείο Δικαιοσύνης για διαβούλευση και την τελική εισήγηση από τους όλους πριν το ζήτημα πάει στη Βουλή. Αξίζει να σημειωθεί πως το υπουργείο Δικαιοσύνης με σημερινή του ανακοίνωση αναφέρει πως «αφουγκραζόμενο τις ανησυχίες εμπλεκομένων φορέων και άλλων, είχε ήδη εδώ και μέρες προγραμματίσει, προτού οι σημερινές αναρτήσεις δουν το φως της δημοσιότητας, ευρεία σύσκεψη στο Υπουργείο προς τον σκοπό συζήτησης και επαναξιολόγησης του περιεχομένου του νομοσχεδίου».

Ο κ. Τορναρίτης τονίζει πως η συγκεκριμένη τροπολογία πρέπει να ψηφιστεί για να προστατευθούν οι πολίτες από περιστατικά διαδικτυακού μπούλινγκ, τα οποία τους προσβάλουν χωρίς όμως να μπορούν να οδηγούνται επί της δικαιοσύνης. Μάλιστα έδωσε το παράδειγμα της λεκτικής επίθεσης στον δρόμο όπου μπορεί εύκολα ο παραπονούμενος να κινηθεί νομικά, κάτι το οποία σε διαδικτυακές επιθέσεις με ύβρη και χυδαιότητες δεν ισχύ. «Θα εκσυγχρονιστεί ο ποινικός κώδικας της Κύπρου», είπε συγκεκριμένα. Σχετικά με το ζήτημα για τα fake news, ο κ. Τορναρίτης δήλωσε πως και ο ίδιος διαφωνεί σε κάποια πράγματα που προνοεί το νομοσχέδιο, όμως θέλησε να ξεκαθαρίσει πως δεν θα επηρεάζει καθόλου τη δουλειά των δημοσιογράφων. «Το είπα και ξανά, ότι αφορά τους πολιτικούς, εμείς θέλουμε ακόμη πιο αυστηρή κριτική από τους δημοσιογράφους». Ο κ. Τορναρίτης δεν παρέλειψε να σχολιάσει πως πέφτει από τα σύννεφα από αναρτήσεις που γίνονται επί του θέματος, λέγοντας χαρακτηριστικά πως ζούμε σε εποχή «υπέρτατου λαϊκισμού».

Α. Δημητρίου: Θα συνεχίσουμε να ανεχόμαστε για πολύ καιρό άτομα που κρύβονται πίσω από ψεύτικα προφίλ και ασκούν μπούλινγκ;»

Πάντως η κ. Αννίτα Δημητρίου σε δηλώσεις της στη Βουλή μετά από επίσκεψη φοιτητών για το πρόγραμμα «Πρακτική Άσκηση στη Βουλή των Αντιπροσώπων» και αναφερόμενη στη συζήτηση που γίνεται στη Βουλή σχετικά με τον νόμο για τις ψευδείς ειδήσεις, η κ. Δημητρίου είπε ότι μπορεί να καταλάβει το επιχείρημα των δημοσιογράφων περί φίμωσης της ελευθερίας της άποψης, σημειώνοντας παράλληλα ότι «υπάρχει κόσμος που πρέπει να προστατέψουμε και η Πολιτεία οφείλει να δει αυτόν τον νόμο και τι έγινε σε άλλες χώρες».

«Όταν κάποιος βρίζει, αυτό είναι ελευθερία της έκφρασης; Θα συνεχίσουμε να τον ανεχόμαστε για πολύ καιρό ή να ανεχόμαστε άτομα που κρύβονται πίσω από ψεύτικα προφίλ και ασκούν μπούλινγκ;», διερωτήθηκε. «Η δημοκρατία δεν σημαίνει κανιβαλισμό. Πρέπει να βρούμε τον σωστό νομικό τρόπο για να αντιμετωπίσουμε το θέμα», τόνισε.

Κατά της τροπολογίας το ΔΗΚΟ

Ο πρόεδρος του ΔΗΚΟ με δημοσίευσή του στην πλατφόρμα του «Χ» αναφέρει πως το κόμμα του τάσσεται εναντίον της συγκεκριμένης τροπολογίας. Όπως αναφέρει, «το ΔΗΚΟ αλλά και εγώ προσωπικά συχνά βρισκόμαστε στο στόχαστρο υβριστικών, ψευδών και προσβλητικών δημοσιευμάτων και ψευδών ειδήσεων. Όμως, διαφωνώ κάθετα με το νομοσχέδιο που έχει κατατεθεί στη Βουλή και έχει στόχο την «ποινικοποίηση ψευδών ειδήσεων». Αποτελεί υπερβολικό, δρακόντειο και επικίνδυνο περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης. Καλώ το Υπουργείο Δικαιοσύνης να επανεξετάσει την προώθηση του».

Το @DIKO1976 αλλά και εγώ προσωπικά συχνά βρισκόμαστε στο στόχαστρο υβριστικών, ψευδών και προσβλητικών δημοσιευμάτων και ψευδών ειδήσεων.
Όμως, διαφωνώ κάθετα με το νομοσχέδιο που έχει κατατεθεί στη Βουλή και έχει στόχο την «ποινικοποίηση ψευδών ειδήσεων». Αποτελεί υπερβολικό,…

— Νικόλας Παπαδόπουλος (@NicholasPapadop) July 25, 2024

Ε. Χαραλαμπίδου - «Άμεση απόσυρση του νομοσχεδίου που περιορίζει την ελευθερία έκφρασης»

Η βουλευτής και πρόεδρος της κοινοβουλευτικής επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με ανάρτησή της στην πλατφόρμα του «Χ», αναφέρει πως η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη πρέπει άμεσα να αποσύρει το νομοσχέδιο που περιορίζει την ελευθερία έκφρασης που παρεμβαίνει και απειλεί δημοσιογράφους και όχι να προωθεί δίωξη υπό μορφή απειλής ανάλογα με την υποκειμενική κρίση οποιουδήποτε. «Εδώ δικάζουν τον ελεγκτή και θα σκεφτούν τους πολίτες;», έγραψε χαρακτηριστικά, καλώντας τον κ. Χαρτσιώτη να παρέμβει προς τη σωστή κατεύθυνση της ελευθερίας των πολιτών και της ελευθερίας της έκφρασης, αφού ο ίδιος έστειλε αναθεωρημένο το νομοσχέδιο.

Καλεί το υπουργό δικαιοσύνης να αποσύρει «ένα ανάρμοστο για τη δημοκρατία νομοσχέδιο», ενώ η αναφέρει πως ενημέρωσε και απέστειλε γραπτώς το αναθεωρημένο νομοσχέδιο του 2024 που αφορά στην ποινικοποίηση ψευδών ειδήσεων, τον διευθυντή του Γραφείου Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Matteo Meccacci». Όπως είπε χαρακτηριστικά, «ενημέρωσα χθες γραπτώς και απέστειλα το αναθεωρημένο νομοσχέδιο του 2024 που αφορά στην ποινικοποίηση ψευδών ειδήσεων, τον διευθυντή του Γραφείου Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Matteo Meccacci. «Καλώ τον Υπουργό Δικαιοσύνης Μάριο Χαρτσιώτη, να αποσύρει το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, το οποίο θεωρώ επικίνδυνο για τη Δημοκρατία. Παραπέμπει σε καθεστώτα που κανείς δεν θέλει να θυμάται», είπε χαρακτηριστικά».

ΚΑΛΩ ΤΟΝ ΥΠΟΥΡΓΟ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΝΑ ΑΠΟΣΥΡΕΙ ΕΝΑ ΑΝΑΡΜΟΣΤΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ

Ενημέρωσα χθες γραπτώς και απέστειλα το αναθεωρημένο νομοσχέδιο του 2024 που αφορά στην ποινικοποίηση ψευδών ειδήσεων, τον διευθυντή του Γραφείου Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων…

— Irene Charalambides (@Xaralambidou) July 25, 2024

Α. Ατταλίδου - «Κάτω τα χέρια από την ελευθερία της άποψης»

Αντίδραση για την εν λόγω τροπολογία υπήρξε κι από πλευράς της συμπρόεδρου του Volt, Αλεξάνδρας Ατταλίδου. Η κ. Ατταλίδου, με ανάρτησή της επίσης στην πλατφόρμα του «Χ», γράφει χαρακτηριστικά, «Βάλτε φυλακή όσους αξιωματούχους με τις αποφάσεις τους ζήμιωσαν το δημόσιο συμφέρον, ΚΑΤΩ ΟΜΩΣ ΤΑ ΧΕΡΙΑ από την ελευθερία της άποψης, την ελευθεροτυπία και το δημοσιογραφικό απόρρητο».

Αυτούσια η ανάρτηση

Να βάλετε φυλακή αυτούς που κατάκλεψαν τον τόπον, αυτούς που ξεπούλησαν τον τόπον, αυτούς που καταστρέφουν το περιβάλλον! Βάλτε φυλακή όσους αξιωματούχους με τις αποφάσεις τους ζήμιωσαν το δημόσιο συμφέρον. Είναι μεγάλη η λίστα και μικρή η φυλακή.

ΚΑΤΩ ΟΜΩΣ ΤΑ ΧΕΡΙΑ από την ελευθερία της άποψης, την ελευθεροτυπία και το δημοσιογραφικό απόρρητο.

Παρά τις ανώνυμες απειλές και την εξύβριση (χυδαία και σεξιστική) που δέχομαι ως γυναίκα πολιτικός ΟΥΔΕΠΟΤΕ θα ψηφίσω τέτοιον ΚΑΤΑΠΤΥΣΤΟ νόμο.

Δημοκρατία με φίμωτρο δεν θα σας αφήσουμε να επιβάλετε.

ΑΠΟΣΥΡΤΕ ΤΗΝ.

Και Απολογηθείτε!

Να βάλετε φυλακή αυτούς που κατάκλεψαν τον τόπον, αυτούς που ξεπούλησαν τον τόπον, αυτούς που καταστρέφουν το περιβάλλον! Βάλτε φυλακή όσους αξιωματούχους με τις αποφάσεις τους ζήμιωσαν το δημόσιο συμφέρον. Είναι μεγάλη η λίστα και μικρή η φυλακή.

ΚΑΤΩ ΟΜΩΣ ΤΑ ΧΕΡΙΑ από την…

— Alexandra ATTALIDES MP (@AAttalides) July 24, 2024

Volt – «Απαιτούμε την προστασία της ελευθερίας της έκφρασης και της ελευθερίας του Τύπου»

Τη θέση του για το εν λόγω ζήτημα εξέφρασε και το Volt όπου με επίσημή του ανακοίνωση καλεί τον υπουργό Δικαιοσύνης να αποσύρει «αμέσως την εν λόγω τροπολογία», κάνοντας παράλληλα κάλεσμα και στα υπόλοιπα κόμματα «να προστατεύσουν τα δικαιώματα των πολιτών στην ελευθερία της έκφρασης και στην απρόσκοπτη, αφιλτράριστη από τις Αρχές, πληροφόρηση».

Αυτούσια η ανακοίνωση

Η ανάγκη προστασίας των πολιτών από τις αρνητικές συνέπειες της διάδοσης ψευδών πληροφοριών, είναι δεδομένη. Η προτεινόμενη τροπολογία όμως το μόνο που ενδέχεται να περιορίσει, είναι την ελεύθερη έκφραση και το δημοσιογραφικό έργο. Ως Volt πρώτιστο μέλημα μας είναι η ποιότητα της δημοκρατίας, ο έλεγχος της εκτελεστικής εξουσίας και η λογοδοσία. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια υποχωρεί συνεχώς η κατάταξη της Κύπρου στους τομείς αυτούς.

Στεκόμαστε δίπλα στον δημοσιογραφικό κόσμο που αγωνίζεται για την ελευθερία της έκφρασης, στηρίζουμε την ερευνητική δημοσιογραφία που αποκαλύπτει σκάνδαλα και την ατέρμονη ασυδοσία. Συμπαρατασσόμαστε δίπλα από κάθε πολίτη για να υπερασπιστούμε το δικαίωμα να εκφράζει δημόσια -ανώνυμα ή επώνυμα- τη γνώμη και τη διαφωνία του. Είναι απαράδεκτο να περιορίζεται η ελευθερία του λόγου με πρόσχημα την προστασία από τη διασπορά ψευδών ειδήσεων. Οι απειλές, η λογοκρισία και η αστυνόμευση του διαδικτύου δεν είναι η απάντηση στα προβλήματα της παραπληροφόρησης. Το όλο θέμα έχει πάρει διεθνείς διαστάσεις καθώς διάφορες Οργανώσεις Δημοσιογράφων εξέδωσαν ανακοινώσεις απόρριψης του νομοσχεδίου, ενώ σχετική προειδοποίηση έχει δημοσιευτεί στην πλατφόρμα του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Καλούμε τον Υπουργό Δικαιοσύνης να αποσύρει αμέσως την εν λόγω τροπολογία. Καλούμε τα υπόλοιπα πολιτικά κόμματα να προστατεύσουν τα δικαιώματα των πολιτών στην ελευθερία της έκφρασης και στην απρόσκοπτη, αφιλτράριστη από τις Αρχές, πληροφόρηση. Η δημοκρατία μας δεν μπορεί να λειτουργήσει υπό καθεστώς εκφοβισμού και καταστολής των φωνών που διαφωνούν. Ζητάμε άμεσα διαβούλευση με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς για την εξεύρεση λύσεων που δεν θα παραβιάζουν τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών.

Ενάντια και το ΑΚΕΛ - «Ανησυχούμε για συγκεκριμένες μορφές ποινικοποίησης»

Από πλευράς ΑΚΕΛ, ο Ανδρέας Πασιουρτίδης μιλώντας κατά τη διάρκεια της συζήτησης που έγινε στις 3 Ιουλίου στην Επιτροπή Νομικών έκανε λόγο για «έμμεση προσπάθεια ποινικοποίησης της δυσφήμισης και του λιβέλου». Τόνισε ακόμη πως «πρέπει να διασφαλίσουμε ότι οι δημοσιογράφοι και οι πολίτες θα μπορούν να εκφράζουν τις απόψεις τους ελεύθερα, πάντοτε σε κόσμιο πλαίσιο, με επιχειρήματα και τεκμηρίωση».

«Είπαμε στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και στη Νομική Υπηρεσία ότι θα πρέπει να λάβουν πάρα πολύ σοβαρά υπόψιν τις ανησυχίες του δημοσιογραφικού κόσμου, ώστε το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης και η διερευνητική δημοσιογραφία στην Κύπρο να ενισχυθούν και να προστατευθούν», ανέφερε ο κ. Πασιουρτίδης, προσθέτοντας ότι το ΑΚΕΛ ως συνεισηγητής έχει υποβάλει πρόταση νόμου για ποινικοποίηση του εκφοβισμού στο διαδίκτυο, η οποία – όπως είπε – «δυστυχώς συναντά τις ενστάσεις του Υπουργείου Παιδείας».

Απαντώντας σε ερώτηση, ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ επεσήμανε ότι στις ποινικές νομοθεσίες και στα ποινικά αδικήματα, όσο πιο περιορισμένη είναι η υποκειμενική ερμηνεία, τόσο πιο ασφαλές είναι το δίκαιο. Ανησυχούμε για συγκεκριμένες μορφές ποινικοποίησης.

Απαντώντας σε ερώτηση για τον τρόπο αντιμετώπισης των ανώνυμων διαδικτυακών αναρτήσεων που γίνονται από το εξωτερικό, ο κ. Πασιουρτίδης διευκρίνισε ότι το νομοσχέδιο προβλέπει πως θα μπορεί να ενεργοποιηθεί η νομοθεσία για τιμωρία όσων προβαίνουν σε τέτοιες αναρτήσεις.

Την παρέμβαση του στην πλατφόρμα του «Χ» έκανε και ο βουλευτής του ΑΚΕΛ, κ. Άριστος Δαμιανού αναφέροντας πως το κόμμα της Αριστεράς διαφωνεί εδώ και τρία χρόνια με το εν λόγω νομοσχέδιο. Συγκεκριμένα έγραψε, «επειδή αρχηγοί κομμάτων και μέλη της Βουλής όψιμα αντιδρούν στο κυβερνητικό νομοσχέδιο για τα fake news, είναι καλά να γνωρίζουν ότι στο ΑΚΕΛ διαφωνούμε εδώ και 3 χρόνια. Όπως διαφωνήσαμε με την παραβίαση δικαιωμάτων των δημοσιογράφων μέσω του Ευρωπαϊκού Κανονισμού. Κάλλιο αργά…».

Επειδή αρχηγοί κομμάτων κ μέλη της Βουλής όψιμα αντιδρούν στο κυβερνητικό νομοσχέδιο για τα fake news, είναι καλά να γνωρίζουν ότι @AKEL1926 διαφωνούμε εδώ κ 3 χρόνια. Όπως διαφωνήσαμε με την παραβίαση δικαιωμάτων των δημοσιογράφων μέσω του Ευρωπαϊκού Κανονισμού. Κάλλιο αργά…

— Aristos Damianou MP (@AristosDamianou) July 25, 2024

Ο Δημοσιογραφικός χώρος καλεί τις αρχές να μην υιοθετήσουν την τροπολογία

Η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας (ΕΔΔ) με ανακοίνωση Τύπου που εξέδωσε την Τρίτη αναφέρεται στην προωθούμενη τροποποίηση του ποινικού κώδικα για τη διάδοση «ψευδών ειδήσεων» και καλεί τις Αρχές να ακολουθήσουν τις συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), που συμβουλεύουν τις Κυβερνήσεις «να μην υιοθετήσουν νομικές διατάξεις που να ποινικοποιούν την παραπληροφόρηση, δεδομένου του κινδύνου της πολύ αρνητικής επίδρασης στην ελευθερία του Τύπου και την ελευθερίας του λόγου».

Αναφέροντας ότι η Διεθνής και η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων (ΔΟΔ-ΕΟΔ) και η ΕΣΚ καταγγέλλουν την ποινικοποίηση των ψευδών ειδήσεων και την τρομακτική, όπως λέει, επίδραση που μπορεί αυτή να έχει στην ελευθερία του Τύπου, προσθέτει πως η ΔΟΔ, η ΕΟΔ, η ΕΣΚ και η ΕΔΔ παρόλο που αναγνωρίζουν την ανάγκη καταπολέμησης της παραπληροφόρησης, καλούν τις Αρχές να ακολουθήσουν τις συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης.

Στη συζήτηση που πραγματοποιήθηκε στην Επιτροπή Νομικών, η εκπρόσωπος του Συνδέσμου Εκδοτών Εφημερίδων και Περιοδικών Κύπρου, Ελένη Μαύρου, ανέφερε ότι ποινικοποιείται «από την πίσω πόρτα το δημοσιογραφικό έργο» και ότι παραβιάζεται η ελευθερία των ΜΜΕ. Ο κ. Γιώργος Φράγκος, πρόεδρος της Ένωσης Συντακτών Κύπρου (ΕΣΚ), εξέφρασε τις έντονες ανησυχίες της δημοσιογραφικής κοινότητας ότι, εάν ψηφιστεί η προωθούμενη τροπολογία ως έχει, θα απολήξει σε συρρίκνωση της ελευθερίας της έκφρασης και της ελευθερίας του Τύπου.

Μάλιστα, ο εκπρόσωπος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, Ηλίας Στεφάνου, ανέφερε ότι με τη συζητούμενη τροπολογία καταργείται ουσιαστικά το δημοσιογραφικό απόρρητο. Παράλληλα, εισηγήθηκε η έναρξη ερευνών για δημοσιογράφους να γίνεται μόνο με εντολή του Γενικού Εισαγγελέα