Του Βασίλη Νέδου
Σε περίπου δύο μήνες (25.9) συμπληρώνονται τέσσερα χρόνια από την πρώτη συνάντηση που είχε ο Κυριάκος Μητσοτάκης ως πρωθυπουργός με τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Τότε, την αρχική αισιοδοξία του επιτελείου του πρωθυπουργού διαδέχθηκε ο σκεπτικισμός. Οχι άδικα.
Στις 27 Νοεμβρίου 2019 η κυβέρνηση της Τρίπολης της Λιβύης υπέγραφε το περίφημο τουρκολιβυκό μνημόνιο, την πρώτη –νομικά ατελή μεν, διεθνή δε– συμφωνία της Τουρκίας με ένα άλλο κράτος εις βάρος των ελληνικών συμφερόντων. Με νωπή αυτή την κίνηση καταπάτησης του διεθνούς δικαίου, οι κ. Μητσοτάκης και Ερντογάν συναντήθηκαν ξανά στις 4 Δεκεμβρίου 2019 στο Λονδίνο, στη σύνοδο κορυφής για τα 70 χρόνια από την ίδρυση του ΝΑΤΟ.
Την τελευταία τετραετία οι διμερείς σχέσεις δεν ήταν ευθύγραμμες, ενώ το 2022 ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν είπε το περίφημο «Μητσοτάκης γιοκ».
Παρά μερικές γενικόλογες συζητήσεις για την επανεκκίνηση κάποιων στοιχειωδών ελληνοτουρκικών επαφών, λίγο αργότερα ήλθε η δοκιμασία του Εβρου. Η υποκινούμενη από την κυβέρνηση Ερντογάν προσπάθεια να «σπάσει» το σύνορο και να εισέλθουν μαζικά στην ελληνική πλευρά του Εβρου περίπου 10.000 μετανάστες, με τη βοήθεια της τουρκικής αστυνομίας, δημιούργησε μια κρίση η οποία κράτησε για το μεγαλύτερο μέρος του Μαρτίου 2020, έως ότου το lockdown λειτούργησε ως φυσικό τέλος της κρίσης.
Ακολούθησαν προσπάθειες και συζητήσεις για επανεκκίνηση, οι οποίες απέβησαν άκαρπες. Το καλοκαίρι του 2020, έπειτα από εντατικές επαφές η Ελλάδα προέβη σε συμφωνία με την Αίγυπτο για τμηματική οριοθέτηση της ΑΟΖ, μια κίνηση που έγινε τότε με την ενθάρρυνση της Ουάσιγκτον και σε πλήρη άγνοια του Βερολίνου, ενώ ξεκίνησε η δεύτερη κρίση –του 2020– η οποία διήρκεσε μέχρι και τον Νοέμβριο, όταν οι πολεμικοί ναυτικοί στόλοι Ελλάδας και Τουρκίας βρέθηκαν αντιμέτωποι στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ το «Ορούτς Ρέις» έκανε έρευνες σε περιοχή δυνητικής ελληνικής ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας. Στις αρχές της κρίσης, στις 12 Αυγούστου, καταγράφηκε και το πιο επικίνδυνο επεισόδιο, όταν η φρεγάτα «Λήμνος» συγκρούστηκε με την τουρκική φρεγάτα «Κεμάλ Ρέις», έπειτα από λανθασμένο ελιγμό του Τούρκου κυβερνήτη.
Ο Λευκός Οίκος
Επειτα από πολλές προσπάθειες, το επόμενο ραντεβού Μητσοτάκη – Ερντογάν έγινε στις Βρυξέλλες, στις 14 Ιουνίου 2021. Ακολούθησαν δύο γύροι διερευνητικών επαφών (Οκτώβριος 2021 και Φεβρουάριος 2022), ωστόσο λίγο αργότερα η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η ανάγκη για διασφάλιση της συνοχής του ΝΑΤΟ οδήγησε τους δύο ηγέτες σε νέα συνάντηση. Ο κ. Μητσοτάκης βρέθηκε τον Μάρτιο του 2022 στην Κωνσταντινούπολη όπου και συναντήθηκε με τον κ. Ερντογάν. Ωστόσο, λίγες εβδομάδες αργότερα, όταν έγινε γνωστή η επίσκεψη Μητσοτάκη στον Λευκό Οίκο, αλλά και η ομιλία του σε κοινή συνεδρίαση Γερουσίας και Βουλής των Αντιπροσώπων, ακολούθησε ένα μπαράζ υπερπτήσεων και μια αρκετά επικίνδυνη περίοδος στον αέρα.
Λίγο αργότερα, από τον κ. Ερντογάν ακούστηκε το περίφημο «Μητσοτάκης γιοκ», το οποίο πάντως ο Ελληνας πρωθυπουργός αντιμετώπισε με ψυχραιμία. Οι εντάσεις στο πεδίο, με κάποιες αυξομειώσεις, συνεχίστηκαν μέχρι και τις 6 Φεβρουαρίου 2023, όταν καταστράφηκε μεγάλο τμήμα της νότιας Τουρκίας από τους σεισμούς εκείνης της ημέρας. Η αποστολή διασωστικών ομάδων από την Ελλάδα, αλλά και η ανάγκη η Τουρκία να στραφεί προς το εσωτερικό μέτωπο, οδήγησε σε πλήρη παύση της έντασης, αλλά και σε ένα μορατόριουμ ασκήσεων στο Αιγαίο, το οποίο έχει έως τώρα γίνει απολύτως σεβαστό.
