ΚΥΠΕ
Ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ για ακόμα έξι μήνες ως τις 31 Ιουλίου 2022 εισηγείται στην έκθεσή του ο ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες.
Στην έκθεσή του για την ειρηνευτική δύναμη ο κ. Γκουτέρες σημειώνει ότι τους τελευταίους έξι μήνες παρατηρήθηκε περαιτέρω εμβάθυνση της δυσπιστίας μεταξύ των πλευρών και των δύο κοινοτήτων, ενθαρρύνει τους ηγέτες και τους εκπροσώπους τους να διατηρήσουν το διάλογο μεταξύ τους, εκφράζει ανησυχία για την έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ των δύο κοινοτήτων και καλεί τους ηγέτες να ενθαρρύνουν πιο πολλή απευθείας επαφή και συνεργασία μεταξύ τους. Σύμφωνα με τον ίδιο είναι επίσης κρίσιμης σημασίας όπως οι ηγέτες και οι εκπρόσωποί τους παρέχουν στις τεχνικές επιτροπές την πολιτική υποστήριξη που χρειάζονται και να διατηρήσουν έναν εποικοδομητικό διάλογο και να πετύχουν απτά αποτελέσματα.
«Υπό το φως της συνεχιζόμενης συμβολής της ΟΥΝΦΙΚΥΠ στην ειρήνη και τη σταθερότητα και τη δημιουργία των συνθηκών που συμβάλουν σε μια πολιτική διευθέτηση, εισηγούμαι όπως το Συμβούλιο Ασφαλείας παρατείνει τη θητεία της αποστολής για έξι μήνες, ως τις 31 Ιουλίου, 2022», αναφέρει ο κ. Γκουτέρες στην έκθεσή του.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η εμπιστοσύνη των πολιτών στο ενδεχόμενο επίτευξης λύσης, «συνέχισε να μειώνεται και η συζήτηση επικεντρώθηκε στο σύνολο των διαφορετικών θέσεων των πλευρών, σε συνδυασμό με ένα ενδεχόμενο διορισμό απεσταλμένου για την Κύπρο».
«Ένα ασταθές, εσωτερικό πολιτικό σκηνικό δημιούργησε επιπρόσθετες προκλήσεις, με τους Ελληνοκύπριους και τους Τουρκοκύπριους να φαίνονται να είναι ολοένα και πιο δύσπιστοι για τις προοπτικές εξεύρεσης κοινού εδάφους για την επίτευξη μιας μελλοντικής επανέναρξης των ειρηνευτικών συνομιλιών», αναφέρει.
Επιπρόσθετα, συνεχίζει, «ορισμένα βήματα που έγιναν, συγκεκριμένα σε σχέση με το περίκλειστο μέρος των Βαρωσίων και τη νεκρή ζώνη συνέβαλαν σε περαιτέρω εμβάθυνση της δυσπιστίας, μεταξύ των δύο πλευρών και εντός των δύο κοινοτήτων».
Ο κ. Γκουτέρες σημειώνει ότι «οι εκκλήσεις της αποστολής για επιστροφή στο προηγούμενο status quo παρέμειναν χωρίς ανταπόκριση όσον αφορά το φράχτη με συρματόπλεγμα που τοποθετήθηκε την περασμένη περίοδο κατά μήκος της νότιας γραμμής αντιπαράταξης, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου (85%) βρίσκεται εντός της νεκρής ζώνης».
Αναφερόμενος στα Βαρώσια, ο ΓΓ του ΟΗΕ αναφέρει ότι «δεν έγιναν οποιαδήποτε βήματα για αντιστροφή των ενεργειών που υλοποιήθηκαν από την ανακοίνωση του μερικού ανοίγματος της περίκλειστης πόλης τον Οκτώβριο του 2020, παρά την έκκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας στο ψήφισμα 2587(2021)».
«Βάσει των παρατηρήσεων της αποστολής, η ανακοίνωση του Ιουλίου 2021 για την άρση του στρατιωτικού καθεστώτος του 3,5% των Βαρωσίων δεν μεταφράστηκε σε σημαντικές αλλαγές επί του εδάφους σε αυτή την περιοχή κατά την περίοδο αναφοράς, εκτός από τον καθαρισμό βλάστησης», προσθέτει.
«Στις περιοχές των Βαρωσίων που παρατηρήθηκαν από την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, συνεχίστηκαν οι δραστηριότητες και οι αλλαγές, που αφορούσαν κυρίως τον καθαρισμό βλάστησης, την ανάπτυξη μικρών υποδομών (π.χ. ηλεκτρικών εργασιών, εργασίες οδοστρώματος, τοποθέτηση καμερών κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης, οδικού φωτισμού κτλ) και υπερπτήσεων μη επανδρωμένων εναέριων εμπορικών αεροσκαφών, οι οποίες πιθανώς συνδέονται στην παρακολούθηση επισκέψεων πολιτών», συμπληρώνει.
Σε σχέση με το καθεστώς των Βαρωσίων, η ΟΥΝΦΙΚΥΠ «εξακολουθεί να καθοδηγείται από τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας», αναφέρει, σημειώνοντας ότι στη βάση αυτών «η αποστολή και η Γραμματεία εξέφρασαν επανειλημμένα ανησυχία για τις εξελίξεις στο περίκλειστο μέρος της πόλης».
«Τα Ηνωμένα Έθνη εξακολουθούν να θεωρούν ότι η Κυβέρνηση της Τουρκίας ευθύνεται για την κατάσταση στα Βαρώσια», υπογραμμίζει.
Ο κ. Γκουτέρες συνεχίζει αναφέροντας ότι παρά το γεγονός ότι υπάρχει απαγόρευση πτήσεων στη νεκρή ζώνη για αεροσκάφη που δεν ανήκουν στον ΟΗΕ, «συνεχίστηκαν να αυξάνονται κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου παραβίασης του εναέριου χώρου ιδιαίτερα από μη επανδρωμένα εναέρια εμπορικά αεροσκάφη (COTS)».
Ο ΓΓ του ΟΗΕ τονίζει ότι «η εκπαίδευση αποτελεί κλειδί για την βιώσιμη ειρήνη στο νησί». Ως προς αυτό, αναφέρει, «παρά το αίτημα του Συμβουλίου Ασφαλείας στο ψήφισμά του 2587 (2021) όπως οι δύο ηγέτες "αντιμετωπίσουν τα εμπόδια στην ειρήνη, διενεργώντας από κοινού αξιολόγηση των σχολικών υλικών, περιλαμβανομένων των σχολικών βιβλίων", δεν έγιναν από καμία πλευρά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση».
Σύμφωνα με τον Αντόνιο Γκουτέρες «η έλλειψη προόδου προς την κατεύθυνση της επανέναρξης επίσημων διαπραγματεύσεων συνέχισε να δημιουργεί χώρο για νέα γεγονότα επί του εδάφους και προκάλεσε μονομερείς ενέργειες που θεωρήθηκαν ως προκλητικές από την άλλη πλευρά». Σε αυτό το πλαίσιο, αναφέρει, «η ΟΥΝΦΙΚΥΠ αντιμετώπισε σημαντικές παραβιάσεις ή προσπάθειες για παραβίαση του Υπομνήματος της αποστολής κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς».
«Σημειώνω με ανησυχία ότι αυτή η τάση μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την συστηματική παραβίαση, κάτι που θα συνέβαλε στο ήδη δύσκολο κλίμα μεταξύ των πλευρών», προσθέτει. Ως άλλο παράδειγμα παραβίασης του Υπομνήματος δίνει την πρόσφατη ενίσχυση της τεχνολογίας παρακολούθησης και στις δύο πλευρές της νεκρής ζώνης, η οποία έγινε χωρίς να υπάρξει διαβούλευση με την ΟΥΝΦΙΚΥΠ.
«Θα ενθάρρυνα τον διάλογο μεταξύ των πλευρών και του Ειδικού Αντιπροσώπου μου για να διερευνηθεί η ιδέα της μη επάνδρωσης των γραμμών αντιπαράταξης, ως αντάλλαγμα μια ενδεχόμενη επικύρωση από τον ΟΗΕ της τεχνολογίας παρακολούθησης η οποία δεν θα βρίσκεται ούτε εντός της νεκρής ζώνης ούτε και θα μπορούσε να δει πέραν αυτής», αναφέρει, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι «ένα τέτοιο μέτρο θα συνέβαλε σημαντικά στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης και ενέχει την προοπτική της αποκλιμάκωσης εντάσεων στην νεκρή ζώνη».
Ο ΓΓ του ΟΗΕ, αναφέρεται και στο γεγονός ότι ορισμένα συμβάντα εντός και γύρω στη νεκρή ζώνη «χρησιμοποιούνται πολιτικά και μεγεθύνονται μέσω των ΜΜΕ αυξάνοντας περαιτέρω τις εντάσεις και τη δυσπιστία».
«Αποδοκιμάζω τέτοιες προσπάθειες εργαλειοποίησης της κατάστασης στην νεκρή ζώνη και καλώ τις δύο πλευρές να εργαστούν εποικοδομητικά με την ΟΥΝΦΙΚΥΠ για να αντιμετωπιστούν οι παραβιάσεις και τα συμβάντα και να απέχουν από την αύξηση περαιτέρω εντάσεων», σημειώνει.
Ο κ. Γκουτέρες αναφέρει επίσης ότι έχει «επανειλημμένα τονίσει την σημασία της αποχής εκ μέρους των πλευρών από τη λήψη μονομερών ενεργειών που μπορεί να αυξήσουν εντάσεις και να θέσουν σε κίνδυνο μια επιστροφή στις συνομιλίες, καλώντας την ίδια ώρα όλες τις πλευρές να εμπλακούν σε διάλογο για να επιλύσουν τις διαφορές τους».
«Ως προς αυτό, επαναλαμβάνω την ανησυχία μου για τις εξελίξεις στην περίκλειστη περιοχή των Βαρωσίων, καθώς και την έλλειψη ανταπόκρισης στο τελευταίο ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας 2587 (2021) που καλεί για αντιστροφή των ενεργειών που υλοποιήθηκαν από την ανακοίνωση του μερικού εκ νέου ανοίγματος της περίκλειστης πόλης τον Οκτώβριο 2020», προσθέτει. Περαιτέρω, «υπενθυμίζει τις αποφάσεις του ΣΑ για τα Βαρώσια, ιδιαίτερα τα ψηφίσματα 550 (1984) και 789 (1992) και τη σημασία της πλήρους συμμόρφωσης με αυτά τα ψηφίσματα, υπογραμμίζοντας ότι η θέση των Ηνωμένων Εθνών για αυτό το ζήτημα παραμένει αμετάβλητη».
Σε αναφορά του στην πανδημία, η οποία επηρέασε και τις δύο κοινότητες, ο ΓΓ του ΟΗΕ αναφέρει ότι «η τουρκοκυπριακή κοινότητα, με μια οικονομία που ήδη αντιμετώπιζε δυσκολίες πριν την πανδημία, παρουσίασε φέτος σημαντική περαιτέρω επιδείνωση των κοινωνικοοικονομικών της τάσεων». Εκφράζει ανησυχία γιατί «ως αποτέλεσμα, η οικονομική διαφορά μεταξύ των δύο πλευρών εξακολουθεί να διευρύνεται, μια κατάσταση, η οποία πιθανόν να ενισχύσει την παράνομη διακίνηση μέσω της νεκρής ζώνης και προς τις δύο κατευθύνσεις και τελικά να αποτελέσει ένα επιπρόσθετο εμπόδιο στην ειρηνευτική διαδικασία».
Εκφράζει επίσης την ανησυχία του «γιατί η σταδιακή άρση των περιορισμών στο εσωτερικό και στα σημεία διέλευση δεν μεταφράστηκε σε μια σημαντική αύξηση της ουσιαστικής επικοινωνίας μεταξύ των δύο κοινοτήτων, οι οποίες παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό αποξενωμένες η μία από την άλλη και επικεντρώθηκαν σχεδόν αποκλειστικά σε εσωτερικά ζητήματα στην αντίστοιχη τους πλευρά».
Ο ΓΓ του ΟΗΕ σημειώνει ότι «με την πάροδο του χρόνου και του κινδύνου ότι οι κοινότητες θα απομακρυνθούν ακόμα περισσότερο, η υποστήριξη της οικοδόμησης εμπιστοσύνης μεταξύ των ανθρώπων και η γενικότερη ενθάρρυνση της συνεργασίας για ζητήματα που επηρεάζουν την καθημερινή ζωή των Κυπρίων είναι θεμελιώδους σημασίας».
Καλεί «τους ηγέτες να ενθαρρύνουν πιο απευθείας επαφή και συνεργασία μεταξύ των δύο κοινοτήτων και να παρέχουν απτή υποστήριξη στις πρωτοβουλίες μεταξύ πολιτών, όπως έχει καλέσει το Συμβούλιο Ασφαλείας και ως απόδειξη της ειλικρινούς τους προσήλωσης σε μια λύση».
Υπενθυμίζει ότι το ΣΑ έχει επίσης «επανειλημμένα καλέσει τους ηγέτες να απέχουν από την χρήση ρητορικής που μπορεί να εμβαθύνει την δυσπιστία μεταξύ των κοινοτήτων, επιμένοντας στη σημασία της βελτίωσης του δημόσιου κλίματος και της προετοιμασίας των κοινοτήτων για μια διευθέτηση, την ίδια ώρα υπογραμμίζοντας την σημασία της ειρηνευτικής εκπαίδευσης».
«Οι περισσότεροι από αυτούς τους πυλώνες συμφιλίωσης, δυστυχώς, παραμένουν προς οικοδόμηση», αναφέρει.
Ο κ. Γκουτέρες καλεί επίσης τους σχετικούς φορείς στην περιοχή «να εξασκήσουν συγκράτηση και να ακολουθήσουν εποικοδομητικές προσεγγίσεις στην επίλυση των διαφορών τους. Είναι σημαντικό όπως όλες οι πλευρές επιδείξουν την καλή τους θέληση και καταβάλουν περισσότερες προσπάθειες για να δημιουργήσουν συνθήκες, που θα συμβάλουν σε μια πολιτική διευθέτηση».
«Παρά τις τρέχουσες προκλήσεις, ενθαρρύνω τους ηγέτες και τους εκπροσώπους τους να συνέχιση του διαλόγου και της επικοινωνίας μεταξύ τους, περιλαμβανομένων μέσω της συνέχισης των εβδομαδιαίων τριμερών συζητήσεων με τον Ειδικό Αντιπρόσωπο μου / Αναπληρωτή Ειδικό Σύμβουλο, ως μιας εκ των πλατφορμών για την επίτευξη προόδου στην οικοδόμηση μέτρων εμπιστοσύνης και στην επίλυση προβλημάτων που εκκρεμούν επί του εδάφους που τείνουν να δημιουργήσουν εντάσεις», τονίζει.
Σύμφωνα με τον ίδιο «είναι επίσης κρίσιμης σημασίας όπως οι ηγέτες και οι εκπρόσωποί τους παρέχουν στις τεχνικές επιτροπές την πολιτική υποστήριξη που χρειάζονται για να διατηρήσουν έναν εποικοδομητικό διάλογο και να πετύχουν απτά αποτελέσματα».
Θεωρεί επίσης ότι πρέπει να υλοποιηθεί πλήρως ο Κανονισμός της Πράσινης Γραμμής (EC No. 866/2004), για να επιτευχθεί περισσότερη οικονομική και κοινωνική ισότητα μεταξύ των δύο πλευρών και να ενισχυθεί και να εκβαθυνθεί η οικονομική, πολιτιστική και άλλως πως συνεργασία, η οποία παραμένει περιορισμένη.
Ο ΓΓ του ΟΗΕ αναφέρει ότι τοπικοί και διεθνείς φορείς εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προκλήσεις και εμπόδια στις προσπάθειες τους να προωθήσουν πιο στενή συνεργασία μεταξύ των κοινοτήτων, σε σχέση με το καθεστώς του βόρειου τμήματος και την «αναγνώριση», προσθέτοντας ότι «αν και η πολιτική των ΗΕ για την Κύπρο διατηρείται και υποστηρίζονται οι αποφάσεις του ΣΑ για το ζήτημα οι ανησυχίες για την αναγνώριση δεν θα πρέπει από μόνες τους να αποτελούν εμπόδιο στην αυξημένη συνεργασία».
Εκφράζει λύπη που δεν επιτεύχθηκε συμφωνία για τη δημιουργία ενός απευθείας μηχανισμού στρατιωτικών επαφών και την πεποίθησή του ότι θα επέτρεπε στις πλευρές να αμβλύνουν αποτελεσματικά καθημερινές εντάσεις εντός και γύρω από τη νεκρή ζώνη, καλώντας τις να εξετάσουν αυτή την πρόταση με τον Ειδικό Αντιπρόσωπό του μαζί με άλλα ενδεχομένως σημαντικά στρατιωτικά μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης.
Στην έκθεσή του ο κ. Γκουτέρες εκφράζει σοβαρή ανησυχία για το ζήτημα των αιτητών ασύλου και των προσφύγων. «Αν και εκτιμώ το πλαίσιο περιφερειακών προκλήσεων καθώς και τον μεγάλο όγκο αφίξεων στην Κύπρο σε αναλογία με τον πληθυσμό, πρέπει να υπενθυμίσω την κρίσιμης σημασίας πλήρη συμμόρφωση στα διεθνή νομικά πρότυπα στο τρόπο διαχείρισης των αιτητών ασύλου και των προσφύγων όπου και να εντοπιστούν», σημειώνει.
Ενθαρρύνει επίσης την συνέχιση τακτικής επικοινωνίας μεταξύ ειδικών των δύο πλευρών για να συζητηθεί το ζήτημα της άτυπης μετανάστευσης, υπό την διευκόλυνση της αποστολής των καλών υπηρεσιών και στη παρουσία εκπροσώπου της UNHCR στο νησί, που άρχισε τον Μάιο.
Ο κ. Γκουτέρες εκφράζει την ευγνωμοσύνη του στην πρώην Ειδική Αντιπρόσωπό του στην Κύπρο Ελίζαμπεθ Σπέχαρ και καλωσορίζει τον Κόλιν Στιούαρτ.
