Του Απόστολου Τομαρά
Ο θόρυβος που έχει ξεσπάσει με τις παρακολουθήσεις στην Ελλάδα καθώς και οι πολιτικές προεκτάσεις που δίνονται για εμπλοκή της Κύπρου, ανεβάζουν το θερμόμετρο στην καρδιά του καλοκαιριού. Πέρα από τα όσα υποστηρίζονται για τις σχέσεις εταιρειών που χρησιμοποιούν την Κύπρο ως έδρα, με το παράνομο λογισμό παρακολουθήσεων Predator, η ανακίνηση του όλου θέματος φέρνει στην επιφάνεια ζητήματα που άπτονται της ύπαρξης ενός θεσμικού πλαισίου το οποίο να καθορίζει επ’ ακριβώς κάτω από ποιες προϋποθέσεις μπορεί να γίνει παρακολούθηση ιδιωτικών επικοινωνιών στην Κύπρο.
Όπως προκύπτει από τα γεγονότα, μέχρι το 2020 δεν υπήρχε θεσμοθετημένο πλαίσιο που να έθετε δικλείδες ασφαλείας για τις νόμιμες παρακολουθήσεις κάτι που έγινε το την χρονιά εκείνη με την τροποποίηση ενός νόμου του 1996. Αυτό ωστόσο που προκαλεί εύλογα ερωτήματα είναι πως 2 χρόνια μετά δεν έχει τεθεί ακόμα σε εφαρμογή ο τροποποιημένος νόμος ο οποίος θέτει κανόνες και κάτω από ποιες προϋποθέσεις επιτρέπεται η παρακολούθηση ιδιωτικών επικοινωνιών. Αρμόδιες πηγές που μίλησαν στην «Κ» απέδωσαν την καθυστέρηση σε λόγους που έχουν να κάνουν με τους παρόχους τηλεπικοινωνιών υπηρεσιών οι οποίοι όπως μας λέχθηκε δεν είναι έτοιμοι από πλευράς υποδομών που θα υποστηρίζουν τις νόμιμες παρακολουθήσεις.
Ο νόμος
Ο νόμος του 1996 τροποποιήθηκε μετά το σάλος που ξέσπασε το Νοέμβριο του 2019 με το κατασκοπευτικό βαν. Με την τροποποίηση καθορίζεται επ’ ακριβώς για ποιες περιπτώσεις οι αρχές της Δημοκρατίας μπορούν να ζητήσουν ένταλμα για παρακολούθηση ιδιωτικών επικοινωνιών. Η σχετική τροποποιητική παράγροφος τιτλοφορείται:
Αίτηση για εξουσιοδότηση παρακολούθησης ιδιωτικής επικοινωνίας και σε αυτή περιγράφεται η διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί. «Ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας δύναται κατόπιν υποβολής γραπτού αιτήματος του Αρχηγού Αστυνομίας ή του Διοικητή της ΚΥΠ ή οποιουδήποτε ανακριτή να υποβάλει μονομερή αίτηση (ex parte) στο Δικαστήριο, ζητώντας την έκδοση δικαστικού εντάλματος το οποίο να εξουσιοδοτεί ή να εγκρίνει ή να παρατείνει την παρακολούθηση ιδιωτικής επικοινωνίας από εξουσιοδοτημένο πρόσωπο, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 8.
Καμία αίτηση υπό ή εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας δεν μπορεί να υποβληθεί και καμία εξουσιοδότηση ή έγκριση δεν μπορεί να δοθεί από Δικαστή για παρακολούθηση ιδιωτικής επικοινωνίας σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 8, παρά μόνο για περιπτώσεις που η παρακολούθηση της ιδιωτικής επικοινωνίας είναι αναγκαία:
-προς το συμφέρον της ασφάλειας της Δημοκρατίας ή
-προς την αποτροπή, διερεύνηση ή δίωξη αδικημάτων τα οποία περιλαμβάνονται στην υποπαράγραφο Β της παραγράφου 2 του άρθρου 17 του Συντάγματος».
Οι περιπτώσεις
Όπως προκύπτει από τα γράμμα του νόμου, το όποιο αίτημα της Αστυνομίας είναι πρώτον υπό την αίρεση του Γενικού Εισαγγελέα και δεύτερον της Δικαιοσύνης. Η παρακολούθηση ιδιωτικών επικοινωνιών δεν περιορίζεται μόνο για περιπτώσεις εθνικής ασφάλειας, επεκτείνεται και σε ποινικής φύσεως θέματα για τα οποία οι ανακριτικές ή αστυνομικές αρχές θεωρούν αναγκαίο την εξασφάλιση άδειας για παρακολούθηση ιδιωτικών επικοινωνιών. Στο τροποποιητικό κομμάτι του σχετικού νόμου δεν υπάρχει οποιαδήποτε αναφορά για συνδρομή τηλεπικοινωνιακών παρόχων στην διαδικασία των νόμιμων παρακολουθήσεων ή για κάποια άλλη διαδικασία η οποία δεν απαιτεί την εμπλοκή τηλεπικοινωνιακών παρόχων.
