ΚΥΠΕ
Αύξηση στις ανιχνεύσεις MDMA, κοκαΐνης και αμφεταμίνης σε σύγκριση με το 2023 και μείωση στην κάνναβη καταδεικνύει πανευρωπαϊκή έρευνα ανάλυσης λυμάτων, που διεξήχθη την άνοιξη του 2024, αποκαλύπτοντας ενδιαφέροντα δεδομένα σχετικά με την κατανάλωση ναρκωτικών ουσιών σε 128 πόλεις από 26 ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου. Τα αποτελέσματα που δημοσιεύονται σήμερα, Τετάρτη, από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για τα Ναρκωτικά (EUDA – European Drugs Agency) δείχνουν ότι στην Κύπρο, η χρήση κάνναβης και κοκαΐνης είναι σημαντική, αλλά παραμένει χαμηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Σύμφωνα με ανακοίνωση από την Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου (ΑΑΕΚ), η μελέτη αυτή βασίζεται στη χημική ανάλυση των αστικών λυμάτων των πόλεων που συμμετείχαν στην έρευνα, και τα αποτελέσματα για την Κύπρο προκύπτουν από τη συνεργασία του Διεθνούς Ερευνητικού Κέντρου Νερού Νηρέας του Πανεπιστημίου Κύπρου με την ΑΑΕΚ.
Όπως αναφέρεται, τα τελευταία χρόνια, η επιδημιολογία λυμάτων έχει καταφέρει να κερδίσει έδαφος στο πεδίο των επιδημιολογικών μελετών, καθώς μπορεί να προσφέρει ιδιαίτερα χρήσιμες πληροφορίες, τόσο για τη χρήση διαφόρων χημικών ουσιών (εξαρτησιογόνες ουσίες, φαρμακευτικές ενώσεις, φυτοφάρμακα κ.ά.), όσο και για την επικράτηση διαφόρων παθογόνων οργανισμών (π.χ. SARS-CoV-2, πολυομυελίτιδα) σε μια περιοχή. Η μεθοδολογία αυτή βασίζεται στη συλλογή δειγμάτων εισερχόμενου λύματος από τους σταθμούς.
Προστίθεται ότι ο Πρόεδρος της ΑΑΕΚ, Δρ. Χρίστος Μηνά, επισημαίνει τη σημασία της ανάλυσης αστικών λυμάτων ως ένα πρωτοποριακό εργαλείο που επιτρέπει στην ΑΑΕΚ να αποκτήσει ακριβή εικόνα των τάσεων στη χρήση ουσιών σε κάθε επαρχία. «Ακολουθώντας διεθνώς αναγνωρισμένες επιστημονικές πρακτικές, η ανάλυση αυτή αποκαλύπτει τη γεωγραφική κατανομή της κατανάλωσης ουσιών, βοηθώντας να εντοπιστούν τοπικές αυξήσεις ή μειώσεις στη χρήση συγκεκριμένων ουσιών. Αυτή η γνώση γίνεται δράση», σημειώνει ο κ. Μηνά προσθέτοντας ότι τα δεδομένα οδηγούν σε στοχευμένα προγράμματα παρέμβασης σε επαρχίες όπου παρατηρούνται ανησυχητικές τάσεις, διαμορφώνοντας πιο αποδοτικές στρατηγικές.
Εξάλλου, σύμφωνα και με ανακοίνωση από το Πανεπιστήμιο Κύπρου, σημειώνεται ότι η έρευνα διεξήχθη το 2024 από το δίκτυο SCORE σε συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για τα Ναρκωτικά (EUDA) με την Κύπρο να συμμετέχει ενεργά στη μελέτη μέσω του Εργαστηρίου «Γαία» του Πανεπιστημίου Κύπρου, με την υποστήριξη της ΑΑΕΚ.
Όπως σημειώνεται, τα τελευταία ευρήματα από το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό έργο στην επιστήμη της ανάλυσης και επιδημιολογίας αστικών λυμάτων δημοσιεύονται στην έκθεση "Wastewater analysis and drugs — a European multi-city study," η οποία εκδόθηκε από την ομάδα του έργου SCORE group σε συνεργασία με τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα Ναρκωτικά (EUDA).
Επισημαίνεται ότι η αύξηση των MDMA, κοκαΐνης και αμφεταμίνης σε σύγκριση με το 2023 βρίσκεται στο επίκεντρο της φετινής μελέτης (του 2024), ενώ παρατηρείται μείωση της κάνναβης.
Προστίθεται ότι τα σημαντικά ευρήματα για την Κύπρο περιλαμβάνουν αύξηση κοκαΐνης στη Λάρνακα, μικρή αύξηση μεθαμφεταμίνης σε Λευκωσία και Λάρνακα και έντονη αύξηση κάνναβης στην επαρχία Αμμοχώστου. Η μελέτη επισημαίνει επίσης εβδομαδιαία μοτίβα κατανάλωσης, με υψηλότερη χρήση ψυχαγωγικών ουσιών τα Σαββατοκύριακα.
Αναφέρεται ότι στο πλαίσιο του έργου έγινε ανάλυση σε αστικά λύματα σε 128 ευρωπαϊκές πόλεις από 26 χώρες (24 χώρες της ΕΕ, Τουρκία και Νορβηγία), με στόχο τη διερεύνηση της χρήσης ναρκωτικών ουσιών από τους κατοίκους των πόλεων αυτών. Η μελέτη ανέλυσε ημερήσια δείγματα λυμάτων σε διάρκεια μίας εβδομάδας μεταξύ Μαρτίου και Μαΐου του 2024. Τα λύματα από περίπου 69,1 εκατομμύρια ανθρώπους αναλύθηκαν ως προς τις συγκεντρώσεις πέντε διεγερτικών ναρκωτικών (αμφεταμίνης, κοκαΐνης, μεθαμφεταμίνης, MDMA/ecstasy και κεταμίνης) καθώς και κάνναβης.
Παρατηρήθηκαν αυξήσεις στις συγκεντρώσεις τριών διεγερτικών (MDMA, κοκαΐνη, αμφεταμίνη), και διαφοροποιημένα μοτίβα για τη μεθαμφεταμίνη και την κεταμίνη. Παρά το γεγονός ότι τα αποτελέσματα διαφέρουν σημαντικά στις περιοχές της μελέτης, αξιοσημείωτο είναι ότι και οι έξι παράνομες ναρκωτικές ουσίες που μελετήθηκαν ανιχνεύτηκαν σε σχεδόν όλες τις συμμετέχουσες πόλεις.
Κύρια ευρήματα της έρευνας
Σύμφωνα με την έρευνα από τις 76 πόλεις με δεδομένα για το 2023 και το 2024, οι 42 ανέφεραν αύξηση στις ανιχνεύσεις MDMA, 24 μείωση (κυρίως σε πόλεις της Κεντρικής Ευρώπης και της Βαλτικής) και 10 σταθερή κατάσταση. Οι υψηλότερες ποσότητες MDMA ανιχνεύθηκαν σε λύματα πόλεων στο Βέλγιο, την Τσεχία, την Ολλανδία και την Πορτογαλία. Στην Κύπρο τα επίπεδα κατανάλωσης MDMA είναι πολύ χαμηλά κατά την συγκεκριμένη περίοδο μέτρησης (Απρίλιος, 2024).
Παράλληλα, όσον αφορά τα επίπεδα χρήσης κοκαΐνης αυτά παραμένουν υψηλότερα στις πόλεις της δυτικής και νότιας Ευρώπης, αλλά ίχνη βρέθηκαν και σε πολλές πόλεις της ανατολικής Ευρώπης, όπου παρατηρούνται αυξήσεις. Η αύξηση των ανιχνεύσεων κοκαΐνης είναι τάση που παρατηρείται από το 2016. Στην Κύπρο, κατά την ίδια περίοδο μέτρησης (Απρίλιος 2024), αύξηση βρέθηκε στη Λάρνακα (περίπου 40%), ενώ οι συγκεντρώσεις στις υπόλοιπες πόλεις κυμάνθηκαν στα περσινά επίπεδα, και σχετικά χαμηλά σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο.
Ακόμη σε σχέση με τα επίπεδα των συγκεντρώσεων της αμφεταμίνης που μετρήθηκαν, αυτά ήταν υψηλότερα στις πόλεις της βόρειας και ανατολικής Ευρώπης. Πολύ χαμηλότερα επίπεδα βρέθηκαν σε πόλεις του νότου, αν και τα πιο πρόσφατα δεδομένα δείχνουν κάποιες αυξήσεις. Από τις 69 πόλεις με δεδομένα για τα υπολείμματα αμφεταμίνης για το 2023 και το 2024, οι 34 ανέφεραν αύξηση, οι 15 μείωση και οι 20 σταθερή κατάσταση. Στη χώρα μας η αμφεταμίνη φάνηκε για ακόμα μία χρονιά να έχει χαμηλή κατανάλωση σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.
Παραδοσιακά συγκεντρωμένη σε πόλεις της Τσεχίας και της Σλοβακίας, η μεθαμφεταμίνη είναι τώρα παρούσα και σε πόλεις του Βελγίου, της Κροατίας, της ανατολικής Γερμανίας, της Ισπανίας, της Ολλανδίας και της Τουρκίας και αρκετών βόρειων ευρωπαϊκών χωρών. Στην Κύπρο, η έρευνα καταδεικνύει ότι η αυξητική τάση που είχε παρατηρηθεί στη χρήση της μεθαμφεταμίνης στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια δεν συνεχίζεται την άνοιξη του 2024, με τις περισσότερες περιοχές να εμφανίζουν μικρή μείωση στην κατανάλωση μεθαμφεταμίνης, ενώ στη Λευκωσία και τη Λάρνακα παρουσιάστηκε μικρή αύξηση.
Τα δεδομένα του 2024 που αναφέρθηκαν από 82 πόλεις αποκάλυψαν σχετικά χαμηλά επίπεδα υπολειμμάτων κεταμίνης στα λύματα των πόλεων. Από τις 42 πόλεις που έχουν δεδομένα για τα υπολείμματα κεταμίνης για το 2023 και το 2024, οι 14 ανέφεραν αύξηση, οι 16 σταθερή κατάσταση και οι 12 μείωση. Οι υψηλότερες ποσότητες κεταμίνης βρέθηκαν σε λύματα πόλεων στο Βέλγιο, την Ολλανδία, την Ουγγαρία και τη Νορβηγία, ενώ σε πολύ χαμηλά επίπεδα βρέθηκε και στην Κύπρο. Ενδείξεις πολύ μικρής αύξησης παρουσίασε η πόλη της Λεμεσού.
Ακόμη, οι υψηλότερες ποσότητες του μεταβολίτη THC-COOH της κάνναβης βρέθηκαν σε λύματα πόλεων στη δυτική και νότια Ευρώπη, ιδιαίτερα στην Κροατία, τη Γερμανία, την Ισπανία και την Ολλανδία. Το 2024, παρατηρήθηκαν πτωτικές τάσεις, με 25 πόλεις από τις 52 να αναφέρουν μείωση και 14 πόλεις να αναφέρουν αύξηση σε σχέση με το 2023. Στην Κύπρο αν και διαδεδομένη, η χρήση της κάνναβης βρίσκεται χαμηλά σε σχέση με το ευρωπαϊκό μέσο. Παρόλα αυτά, πολύ σημαντική αύξηση παρουσίασε η ελεύθερη επαρχία Αμμοχώστου, όπου παρουσιάστηκαν πολύ υψηλές συγκεντρώσεις σε σύγκριση με το 2023.
Προστίθεται ότι η ομάδα του έργου SCORE διεξάγει ετήσια έρευνα παρακολούθησης λυμάτων από το 2011. Όπως ανέφερε η Δρ Δέσπω Φάττα-Κάσινου, Καθηγήτρια του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος και διευθύντρια του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικών και Τεχνικών Διεργασιών και Συστημάτων Νερού Γαία του Πανεπιστημίου Κύπρου, το εργαστήριο Γαία συμμετέχει από το 2012 στο δίκτυο αυτό, με δεδομένα χρήσης αμφεταμινών, MDMA (ecstasy) και κοκαΐνης (σε Λευκωσία και Λεμεσό), ενώ τα τελευταία χρόνια, με την πλήρη οικονομική στήριξη της ΑΑΕΚ η έρευνα έχει επεκταθεί σε όλες τις αστικές περιοχές της χώρας.
Σημειώνεται ότι η ομάδα εργασίας του εργαστηρίου Γαία για το συγκεκριμένο έργο αποτελείται από τη Δρ Μάγδα Ψυχουδάκη (κύρια ερευνήτρια), την Ραφαέλλα Παναγιώτου, και τον Δρ Κώστα Μιχαήλ.
«Η ομάδα εργασίας του Εργαστηρίου Γαία εκφράζει θερμές της ευχαριστίες στην Μαρία Σαββίδου (Λειτουργό) και στον Χρίστο Μηνά (Πρόεδρο) της ΑΑΕΚ για την αμέριστη στήριξη και την εξαιρετική συνεργασία τους, η οποία συνέβαλε στην επιτυχία της έρευνας σε εθνικό επίπεδο», καταλήγει η ανακοίνωση.
