ΚΥΠΕ
Σημειώθηκαν συνολικά 11 υποθέσεις επιθέσεων σε διανομείς φαγητού, για τις οποίες συνελήφθησαν 18 άτομα είπε η Αστυνομία στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων τη Δευτέρα, σημειώνοντας ότι πέντε υποθέσεις βρίσκονται ενώπιον δικαστηρίου και ακόμα έξι διερευνώνται και θα οδηγηθούν σύντομα στη Δικαιοσύνη.
Η Επιτροπή συζήτησε το πλαίσιο εφαρμογής της έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το σχέδιο δράσης της ΕΕ για την καταπολέμηση του ρατσισμού 2020-2025 και τα εθνικά σχέδια δράσης κατά του ρατσισμού και των διακρίσεων, με αφορμή, σύμφωνα με την Πρόεδρο της Επιτροπής, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, την έξαρση που υπάρχει σε θέματα ρατσισμού και ξενοφοβίας, με τις επιθέσεις εναντίον ανθρώπων «που προσπαθούν να βγάλουν το ψωμί τους», αναφερόμενη στις επιθέσεις εναντίον διανομέων φαγητού, κυρίως στη Λεμεσό.
Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Επίτροπος Διοικήσεως, Μη Κυβερνητικοί Οργανισμοί και Βουλευτές προέκριναν την υιοθέτηση εθνικού σχεδίου δράσης για την καταπολέμηση του ρατσισμού, με τον Υπουργό Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, Μάριο Χαρτσιώτη, να εκφράζει τη διαφωνία του.
Συγκεκριμένα, ο Υπουργός είπε ότι η υιοθέτηση ενός εθνικού σχεδίου δράσης κατά του ρατσισμού δεν είναι δεσμευτική υποχρέωση για τα κράτη μέλη, αλλά η ΕΕ το ενθαρρύνει, σημειώνοντας ότι μόλις 11 κράτη μέλη έχουν υιοθετήσει τον θεσμό. Από την άλλη, η Κύπρος, είπε, ανήκει στην ομάδα εκείνων των χωρών που έχουν ενσωματώσει και συνεχίζουν να υιοθετούν μέτρα κατά του ρατσισμού είτε σε στρατηγικές είτε σε νομοθεσίες. «Οι αλλαγές που έγιναν και αυτές που τροχοδρομούνται είναι ουσιαστικά ένα ενιαίο σχέδιο δράσης, έστω και αν δεν έχει υιοθετηθεί επίσημα ως τέτοιο», είπε.
Σημείωσε ότι ο ίδιος συμφωνεί με τη φιλοσοφία ενός σχεδίου δράσης, ανέφερε, ωστόσο, ότι κάτι τέτοιο δεν θα είναι αποτελεσματικό, καθώς υπάρχει κατακερματισμός και πάνω από 1000 φορείς που ασχολούνται ευρύτερα με το θέμα του ρατσισμού.
«Η καταπολέμηση φαινομένων ρατσισμού, μισαλλοδοξίας και εγκλημάτων με ρατσιστικά χαρακτηριστικά αποτελεί προτεραιότητα της Κυβέρνησης», πρόσθεσε και σημείωσε ότι, παράλληλα με τις δράσεις αστυνόμευσης, το Υπουργείο προωθεί σε αστυνομία και φυλακές δράσεις ευαισθητοποίησης και μηδενικής ανοχής στα φαινόμενα ρατσισμού.
Ο κ. Χαρτσιώτης ανέφερε ότι η πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για εφαρμογή σχεδίου δράσης της ΕΕ άπτεται σε πολλαπλά πεδία του κεκτημένου και αφορούν πολλούς τομείς της ζωής, όπως η αστυνόμευση, η υγεία, οι νέες τεχνολογίες, η εκπαίδευση, απασχόληση, στέγαση, η κοινωνία των πολιτών. Πρόσθεσε, ακόμα, ότι σε απόφαση-πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης προτείνεται η προσέγγιση η καταπολέμηση του ρατσισμού να γίνεται μέσα από το ποινικό δίκαιο.
Σε αυτό το πλαίσιο, είπε ότι στον ποινικό κώδικα της Κυπριακής Δημοκρατίας υπάρχουν διατάξεις για καταπολέμηση της ρητορικής μίσους, ενώ τα ρατσιστικά και ξενοφοβικά κίνητρα θεωρούνται επιβαρυντικοί παράγοντες στην επιβολή ποινής. Πρόσθεσε, ακόμα, ότι έχουν γίνει σημαντικά βήματα όσον αφορά τη διερεύνηση ρατσιστικών περιστατικών, με το σύστημα καταγραφής εγκλημάτων ρατσιστικής βίας και ρητορικής μίσους της αστυνομίας να έχει βελτιωθεί και τα σχετικά στοιχεία να δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα της αστυνομίας.
Ακόμα, ανέφερε ότι έχει εγκαθιδρυθεί ειδικό γραφείο της αστυνομίας που ασχολείται με θέματα ρατσισμού και η αστυνομία υιοθέτησε τους δείκτες προκατάληψης του ΟΑΣΕ για διευκόλυνση της έρευνας και διαφώτιση των κινήτρων και περιστάσεων τέτοιων υποθέσεων.
Όσον αφορά τις επιθέσεις στους διανομείς φαγητού, είπε ότι η ανταπόκριση της αστυνομίας ήταν άμεση και έχουν ληφθεί μέτρα, πολλά εκ των οποίων δεν είναι ανακοινώσιμα. Σημείωσε, ωστόσο, ότι δεν είναι εύκολα διακριτή η γραμμή εγκλήματος με ρατσιστικό χαρακτήρα ή όχι.
Ο Υπουργός αναφέρθηκε επίσης στην έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου για την ετοιμασία της πρώτης εθνικής στρατηγικής για προστασία των ΛΟΑΤΚΙ και τάχθηκε θετικά στην πρόταση του ΑΚΕΛ για αύξηση των ποινών για ομοφοβική ρητορική μίσους. Πρόσθεσε, ακόμα, ότι σχεδιάζεται και η πρώτη εθνική στρατηγική για πρόληψη του αντισημιτισμού.
Ο Αν. Επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο, Νίκος Ίσαρης είπε ότι η Κύπρος ήταν το ένα από τα τρία κράτη που δεν συμμετείχαν στη διαβούλευση για το σχέδιο δράσης της ΕΕ. Σημείωσε, ακόμα, ότι η έκθεση αναφέρεται στον δομικό ρατσισμό, που εμποδίζει τους ανθρώπους να ξεπεράσουν τα στερεότυπα. «Σε αυτό, η Επιτροπή ενθάρρυνε να υιοθετήσουν τα κράτη μέλη τα σχέδια δράσης», είπε.
Ο Αρχηγός της Αστυνομίας, Θεμιστός Αρναούτης είπε ότι γίνονται εκπαιδεύσεις και σεμινάρια στους αστυνομικούς, ενώ έχουν οριστεί δύο μέλη σε κάθε διεύθυνση για να λειτουργούν ως αξιωματικοί σύνδεσμοι για θέματα διακρίσεων. Έχει, επίσης, εκδοθεί εγκύκλιος για θέματα διακρίσεων λόγω φυλετικού προφίλ.
Όσον αφορά τις επιθέσεις κατά διανομέων, ο κ. Αρναούτης είπε ότι οι συναντήσεις με τους ιδιοκτήτες εταιρειών και τους ίδιους τους διανομείς έφεραν αποτέλεσμα, καθώς τις τελευταίες μέρες δεν σημειώθηκε επίθεση. Πρόσθεσε ότι γίνεται ανάλυση για τα κίνητρα των επιθέσεων, καθώς τα άτομα που συνελήφθησαν δεν είναι μόνο Κύπριοι.
Αναφορικά με το αδίκημα για δημόσια προτροπή για βία για θέματα ομοφοβίας, είπε ότι το διάστημα 2021-2024 καταγράφηκαν έξι υποθέσεις, εκ των οποίων δύο είναι υπό εκδίκαση και δύο υπό διερεύνηση.
Ο Βοηθός Αρχηγός Αστυνομίας, Ιωάννης Γεωργίου, παρέθεσε στατιστικά για τις πρόσφατες επιθέσεις κατά των διανομέων. Είπε ότι φέτος σημειώθηκαν 11 υποθέσεις, για τις οποίες συνελήφθησαν 18 άτομα. Οι 12 από τους κατηγορούμενους είναι ηλικίας 18-36 ετών, ενώ κατηγορούμενοι είναι και δύο ανήλικοι, ηλικίας 14 και 16 ετών. Όπως είπε, πέντε υποθέσεις είναι ενώπιον δικαστηρίου, ενώ οι άλλες έξι διερευνώνται και θα οδηγηθούν σύντομα ενώπιον δικαστηρίου. Ο κ. Γεωργίου είπε ότι δεν ήταν ρατσιστικά τα κίνητρα σε όλες τις επιθέσεις, καθώς κάποιες αφορούσαν ληστεία ή κλοπή.
Επιπλέον, είπε ότι όσον αφορά τα ρατσιστικά περιστατικά που σημειώθηκαν το 2023, έγιναν συνολικά 57 προσαγωγές και καταχωρίστηκαν 32 ποινικές υποθέσεις που βρίσκονται ενώπιον δικαστηρίου.
Όσον αφορά τις δράσεις της αστυνομίας για αντιμετώπιση του θέματος, είπε ότι έγιναν συναντήσεις με τις εταιρείες που δουλεύουν οι διανομείς και έγινε ανταλλαγή εισηγήσεων, δόθηκαν οδηγίες για το πώς να διαχειρίζονται τα επεισόδια για να ενημερώνεται άμεσα η αστυνομία και θα γίνουν σεμινάρια στα αγγλικά με οδηγίες.
Από την πλευρά του, ο Αστυνομικός Διευθυντής Λεμεσού, Ανδρέας Αγγελίδης, είπε ότι, πέραν των παραπάνω, έχει οριστεί αξιωματικός σύνδεσμος για να είναι σε επικοινωνία με τους διανομείς. Επίσης, ετοιμάστηκαν συμβουλές προς τους υπεύθυνους εταιρειών για να δοθούν στους διανομείς. Πρόσθεσε ότι έχουν γίνει έξι εκστρατείες, και διαμοιράστηκε υλικό σε πάνω από 500 διανομείς εντός της πόλης.
Η Έλενα Νικολάου, εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας, είπε ότι υπάρχουν προκλήσεις στην απόδειξη των αδικημάτων που αφορούν ρατσισμό, καθώς είναι δύσκολο να γίνει διάκριση αν το αδίκημα είναι του κοινού ποινικού κώδικα ή αφορά ρατσισμό.
Η Μελίνα Τριγγίδου, εκπρόσωπος του Γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεως είπε ότι ένα συνεκτικό νομικό πλαίσιο και η εθνική στρατηγική για τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν, εργαλεία για την καταστολή και πρόληψη περιστατικών ρατσισμού. Ωστόσο, εξέφρασε την άποψη ότι η υιοθέτηση σχεδίου δράσης αποτελεί καλή πρακτική και επικυρώνει τη δέσμευση για μηδενική ανοχή. Σημείωσε, ακόμα, ότι είναι σημαντικός ο ρόλος της ρητορικής για την κατάρριψη προκαταλήψεων και φαινομένων ρατσισμού, όπως και οι πολιτικές ένταξης.
Η εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, Όλγα Κομήτη, είπε ότι θα ήταν μια πολύ καλή πρακτική ένα σχέδιο δράσης για θέματα ρατσισμού. Σημείωσε ότι τα τελευταία τέσσερα χρόνια σημειώνεται αύξηση στα εγκλήματα με ρατσιστικό κίνητρο και σημείωσε ότι είναι σημαντικό να δούμε ότι υπάρχει καταδίκη.
Αναφέρθηκε, επίσης, σε πρωτοβουλία σε συνεργασία με κυπριακά πανεπιστήμια, για τη σύσταση παρατηρητηρίου για θέματα ρατσιστικής βίας και ρατσιστικού λόγου. Όπως είπε, εκτός από εναλλακτική καταγραφή των περιστατικών, γίνονται και συστάσεις με ειδικά σχέδια. Σημείωσε ότι το αντίστοιχο παρατηρητήριο στην Ελλάδα, οδήγησε στην καταδίκη της Χρυσής Αυγής.
Εκ μέρους του Υφυπουργείου Μετανάστευσης, οι Μιχαήλ Κυριάκος και Γιώργος Θωμά είπαν ότι το Υφυπουργείο ανησυχεί για την αύξηση στα περιστατικά βίας. Αναφορικά με την ένταξη μεταναστών, σημείωσαν ότι το Υφυπουργείο θα προχωρήσει στην εκπόνηση στρατηγικής για ένταξη μαζί με σχέδιο δράσης για το 2025-2029, με χρηματοδότηση από την ελβετική Κυβέρνηση.
Εκπρόσωπος του Υπουργείου Παιδείας είπε ότι είναι υποχρεωτική η εφαρμογή του σχεδίου δράσης για την αντιμετώπιση του ρατσισμού στη δημοτική και τη μέση εκπαίδευση, από το 2018, σημειώνοντας ότι αναγνωρίζεται ότι αυτό δεν εφαρμόζεται καθολικά και «εργαζόμαστε γι’ αυτό με επιμορφώσεις». Σημείωσε ότι το 2023 σημειώθηκαν 547 περιστατικά, που αφορούσαν ευρύτερα ζητήματα διακρίσεων, ρατσισμού, θέματα εμφάνισης, κουλτούρας, θρησκείας, σεξουαλικού προσανατολισμού κ.λπ.
Η Πρόεδρος της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, σε δηλώσεις της μετά την ολοκλήρωση της συνεδρίασης της Επιτροπής, είπε ότι είναι λυπηρό ότι από τη διαβούλευση απουσίαζε η Κύπρος, σημειώνοντας ότι ήταν ευθύνη του Υπουργείου Εργασίας.
Σημείωσε ότι υπάρχουν πτυχές που παρουσιάζουν προκλήσεις όσον αφορά τη δίωξη τέτοιων περιστατικών, καθώς δεν είναι εύκολο να αποδειχθεί στο δικαστήριο ότι μία επίθεση προέκυψε λόγω ρατσιστικών τάσεων ή κινήτρων. «Εμείς θεωρούμε ότι θα ήταν πιο σωστό να υπάρχει μία εθνική στρατηγική, να συμμετέχουν όλοι οι φορείς που εμπλέκονται στα ζητήματα για μια πιο συντονισμένη προσπάθεια που να μπορεί να αξιολογείται», σημείωσε.
Ερωτηθείσα αν έμεινε ικανοποιημένη από όσα άκουσε εντός της Επιτροπής από την Αστυνομία, είπε ότι «έχω εισπράξει πολύ θετικά τις τοποθετήσεις του Αρχηγού και είμαι σίγουρη ότι θα προβεί στις ενέργειες που απαιτούνται για να σταματήσουν τα φαινόμενα που μας προσβάλλουν και διακυβεύουν τη ζωή ανθρώπων που εργάζονται για ένα μεροκάματο».
Η Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ρίτα Σούπερμαν, σε δηλώσεις της, είπε ότι το φαινόμενο του ρατσισμού είναι διαχρονικό, υφίσταται σε όλους τους τομείς της κοινωνίας και παρατηρείται αυξητική τάση τα τελευταία χρόνια. «Δεν είναι φαινόμενο που συνδέεται μόνο με τις μεταναστευτικές ροές, αλλά παρατηρείται και στην παιδεία και ευρύτερα στην κοινωνία μας».
Είπε ότι είναι με ικανοποίηση «που παρατηρούμε την Αστυνομία να ανακάμπτει και να διαχειρίζεται με επαγγελματισμό τέτοιου είδους φαινόμενα», αναφερόμενη στις πρόσφατες επιθέσεις σε διανομείς φαγητού. Σημείωσε, ωστόσο, ότι αναμένει τόσο από τα Υπουργεία, όσο και από την Αστυνομία, να βελτιώσουν τις δομές και τον τρόπο δράσης τους και να προβαίνουν σε προληπτικές ενέργειες και να αναγνωρίζονται τα περιστατικά ρατσισμού ως τέτοια και να αντιμετωπίζονται με βάση τα δικά τους χαρακτηριστικά, με τρόπο αποτρεπτικό για τη διασφάλιση της προστασίας όλων των ομάδων.
Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Χρίστος Σενέκης, είπε ότι ως ΔΗΚΟ χαιρετίζει τις δράσεις του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Σημείωσε ότι η καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας εδράζεται σε δύο πυλώνες που αφορούν την καλλιέργεια αποδοχής της διαφορετικότητας από τη μία και στην καταπολέμηση και πάταξη της παραβατικότητας από άτομα με μεταναστευτική βιογραφία από την άλλη.
Όσον αφορά τα σχέδια δράσης που αφορούν τα μέλη του αστυνομικού σώματος, είπε ότι θα πρέπει να υπάρχει και εκεί η απαραίτητη ισορροπία, ώστε να μη δένονται τα χέρια των αστυνομικών για να μπορούν να δρουν αποτελεσματικά για τον περιορισμό της παραβατικότητας από όπου κι αν αυτή προέρχεται, όποια κι αν είναι τα αίτια και οι αφορμές της.
