Του Απόστολου Τομαρά
Η εκδήλωση των πρώτων πυρκαγιών πριν καλά-καλά εισέλθουμε και τυπικά στην καλοκαιρινή περίοδο απλώς μπορεί να εκληφθεί και ως προειδοποίηση για τον κίνδυνο που διατρέχει η Κύπρος να βιώσει ακραία περιστατικά καταστροφής του περιβάλλοντος από πυρκαγιές, το επόμενο διάστημα. Η επανάληψη σκηνικού βεβήλωσης του περιβάλλοντος στον Αρακαπά δεν πρέπει να θεωρείται εξωπραγματικό, αν ληφθούν υπόψη οι προειδοποιήσεις ειδικών ότι ο βαθμός επικινδυνότητας για τη φετινή καλοκαιρινή περίοδος είναι αυξημένος. Χαρακτηριστική είναι η τοποθέτηση του διευθυντή της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας Κύπρου Κλεάνθη Νικολαΐδη στην «Κ», τοποθέτηση η οποία προκύπτει από τα δεδομένα που υπάρχουν και στηρίζονται στην εποχική πρόγνωση ότι οι θερμοκρασίες κατά το καλοκαίρι θα είναι αυξημένες από τις κανονικές της εποχής. «Φέτος η επικινδυνότητα πυρκαγιών είναι αυξημένη, καθώς δεν είχαμε μεγάλα ύψη βροχής στο εσωτερικό και τα ορεινά. Ως εκ τούτου ο δείκτης επικινδυνότητας για φέτος θα είναι υψηλός». Τα όσα είπε ο κ. Νικολαΐδης συγκλίνουν απόλυτα και με τις θερμοκρασίες που επικρατούσαν στις τελευταίες πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν στην επαρχία Πάφου, μήνα Μάιο, με το θερμόμετρο σε Πόλη Χρυσοχούς και αεροδρόμιο Πάφου να είχε σκαρφαλώσει στους 37 και 38 βαθμούς Κελσίου, την ώρα που η θερμοκρασία στο εσωτερικό ήταν στους 21 βαθμούς. Το καμπανάκι που ηχεί ήδη για το καλοκαίρι, από την κλιματική αλλαγή ήταν ένα από τα κύρια ζητήματα ενημέρωσης που έκανε η Μετεωρολογική Υπηρεσία σε Πυροσβεστική προκειμένου ο μηχανισμός πυροπροστασίας να ετοιμασθεί και να ελαχιστοποιηθούν φαινόμενα καταστροφών ανάλογα με αυτά που συντελέστηκαν στην ορεινή Λάρνακα και Λεμεσό, το καλοκαίρι του 2021.
Οι «κόκκινες» περιοχές
Βασιζόμενοι στα μετεωρολογικά δεδομένα από αρχές του έτους προκύπτει το συμπέρασμα πως ο αυξημένος βαθμός επικινδυνότητας πυρκαγιών κατά την καλοκαιρινή περίοδο προσδιορίζεται στο εσωτερικό και τις ορεινές περιοχές όπου η βροχόπτωση ήταν μειωμένη σε σχέση με άλλες χρονιές. Επίσης, τα ίδια στοιχεία από τη Μετεωρολογική Υπηρεσία δείχνουν πως κατά το φετινό καλοκαίρι θα επικρατήσουν θερμοκρασίες άνω των 38 βαθμών, που είναι ο μέσος όρος στο εσωτερικό της Κύπρου. Όπως προκύπτει από τα ίδια στοιχεία, η αυξημένη επικινδυνότητα πυρκαγιών προσδιορίζεται για το μεν εσωτερικό της Κύπρου στις πεδινές περιοχές από τους πρόποδες του Τροόδους έως και τους πρόποδες του Πενταδακτύλου και ανατολικότερα στις περιοχές που υπάρχουν. Πιο ξεκάθαρη είναι η εικόνα από πλευράς Τμήματος Δασών, το οποίο έχει τον πρώτο λόγο σε ζητήματα πυροπροστασίας και πυρόσβεσης. Σύμφωνα με τον διευθυντή του Τμήματος Χαράλαμπο Αλεξάνδρου, ιδιαίτερη προσοχή υπάρχει για πέντε περιοχές της Κύπρου.
- Περιοχή Ακάμα (ευρύτερη περιοχή)
- Περιοχή Δοράς – Μούσερε
- Περιοχή Κιβίδες – Αυδήμου
- Περιοχή Παρεκκλησίας
- Περιοχή Γεφύρι της Παναγιάς (Βόρεια πλαγιά Τροόδους)
Η φετινή καλοκαιρινή περίοδος, αν και ξεκίνησε με ενθαρρυντικά δεδομένα από πλευρά περιστατικών, παρουσιάζει ανησυχητικές τάσεις για τα καταστροφικά αποτελέσματα των πυρκαγιών. Όπως σημειώνει ο κ. Αλεξάνδρου, σε σχέση με την περσινή περίοδο ο αριθμός των περιστατικών φέτος είναι κάτω από τον μέσο όρο, όχι όμως και η έκταση της καμένης γης, η οποία καταγράφει αύξηση. Φαινόμενο που αποδίδεται στις ασυνήθιστα μεγάλες εντάσεις των ανέμων που επικρατούσαν και στα τελευταία περιστατικά στην Επαρχία Πάφου.
Οι μήνες, οι ώρες
Σύμφωνα με στοιχεία από τη Μετεωρολογική Υπηρεσία οι δύσκολοι έως και επικίνδυνοι μήνες για πρόκληση πυρκαγιών φέτος είναι ο Ιούλιος και ο Αύγουστος. Περίοδο κατά την οποία καταγράφεται η ψηλότερη θερμοκρασία ετησίως. Επίσης, την ίδια περίοδο «το έδαφος και ο ατμοσφαιρικός αέρας θερμαίνονται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα λόγω της μεγάλης διάρκειας της ημέρας». Η υγρασία στην καύσιμη ύλη έχει τα χαμηλότερα ποσοστά, ενώ το πεδίο των τοπικών ανέμων είναι περισσότερο ενισχυμένο, αφού οι θερμοκρασιακές διαφορές είναι πολύ μεγάλες. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα στοιχεία για τις ώρες κατά τη διάρκεια της ημέρας όπου αυξάνεται η επικινδυνότητα πρόκλησης πυρκαγιών. Όπως προσδιορίζεται από τη Μετεωρολογική Υπηρεσία, η επικίνδυνη ζώνη πρόκλησης πυρκαγιών ξεκινά από τις 12 το μεσημέρι έως τις 4 το απόγευμα. Ωστόσο, η χρονική περίοδος επιμηκύνεται Ιούλιο και Αύγουστο μέχρι τις 6 το απόγευμα.
Ο «στρατηγός» άνεμος
Κατατοπιστικά είναι και τα στοιχεία για τους ανέμους που σύμφωνα με το Τμήμα Δασών θεωρείται ο υπ’ αριθμόν ένας κίνδυνος για πρόκληση και εξάπλωση πυρκαγιών. Ειδική αναφορά γίνεται από τη Μετεωρολογική Υπηρεσία στις νότιες περιοχές κατά τις αυγινές ώρες όπου οι άνεμοι είναι βόρειοι και καταλήγουν σε ανατολικές διευθύνσεις. Μέχρι το μεσημέρι μετατρέπονται σε νοτιοανατολικοί για να ενισχυθούν στη συνέχεια μέχρι τις 4 το απόγευμα σε νοτιοδυτικούς, για να εξασθενήσουν μέχρι τη δύση του ηλίου. Όπως περιέγραφε στην «Κ» ο διευθυντής του Τμήματος Δασών στα τελευταία περιστατικά στην Πάφο η μεγαλύτερη ζημιά δεν προκλήθηκε από τις υψηλές θερμοκρασίες αλλά από τους δυνατούς ανέμους που επικρατούσαν στην περιοχή.
Στα θετικά της φετινής χρονιάς συγκαταλέγεται η λειτουργία τεσσάρων αυτοματοποιημένων συστημάτων ανίχνευσης πυρκαγιών με τα πρώτα αποτελέσματα να είναι θετικά.
Οι προετοιμασίες οι ελλείψεις και τα κενά
Πέρα από τις εκτιμήσεις που γίνονται για τον βαθμό επικινδυνότητας του φετινού καλοκαιριού, στο πιο σημαντικό κομμάτι της προστασίας από επίσημα χείλη εκφράζονται ανοιχτά απόψεις για κενά και ελλείψεις. Ο διευθυντής του Τμήματος Δασών κ. Αλεξάνδρου με αφοπλιστική ειλικρίνεια παραδέχεται πως υπάρχει θέμα στο κομμάτι επάνδρωσης του μηχανισμού αντιμετώπισης πυρκαγιών παρά το γεγονός ότι σε σχέση με την περσινή περίοδο έχουν γίνει σημαντικά βήματα. «Έχουμε προετοιμασθεί και σας διαβεβαιώ κατηγορηματικά πως ναι μεν έχουμε ελλείψεις σε προσωπικό και εξοπλισμό, αλλά ναι είμαστε καλύτερα από πέρυσι». Οι ελλείψεις που υπάρχουν εντοπίζονται σε ανθρώπινο δυναμικό αλλά και επίγεια μέσα. Υπό τις περιστάσεις θετικό για τον κ. Αλεξάνδρου είναι πως βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία κάλυψης των κενών με την προκήρυξη 20 θέσεων αλλά και την προμήθεια 17 μεγάλων πυροσβεστικών οχημάτων και 25 μεσαίου τύπου. Μια διαδικασία χρονοβόρα, 18 με 24 μήνες, που όμως δεν θα αποτελέσει ανασταλτικό παράγοντα, όπως τονίζει. «Θα εργασθούμε με αυτές τις ελλείψεις» είναι η διαβεβαίωση του διευθυντή του Τμήματος Δασών. Στα θετικά της φετινής χρονιάς συγκαταλέγεται η λειτουργία τεσσάρων αυτοματοποιημένων συστημάτων ανίχνευσης πυρκαγιών με τα πρώτα αποτελέσματα να είναι θετικά.
Τα εναέρια μέσα
Εκεί που φαίνεται να υπάρχει ικανοποιητική επάρκεια είναι στα μέσα πυρόσβεσης από αέρος. Ως βάση το Τμήμα Δασών έχει στη διάθεσή του και είναι σε επιχειρησιακή ετοιμότητα οκτώ πτητικά μέσα. Η Μονάδα Πτητικών Μέσων του Τμήματος διαθέτει δύο αεροσκάφη, το ένα είναι τύπου Thrush 550P, αμερικάνικης κατασκευής κατηγορίας SEAT με κινητήρα Pratt and Whitney (Turboprop) 1.050 hp και μεταφορική ικανότητα 2.050 λίτρων νερού, και το δεύτερο αεροσκάφος τύπου AIR TRACTOR 802F, αμερικάνικης κατασκευής, κατηγορίας SEAT με κινητήρα Pratt and Whitney (Turboprop) 1.370 hp και μεταφορική ικανότητα 3.017 λίτρων νερού. Τις προσπάθειες επιτήρησης και πυρόσβεσης ενισχύουν 4 μισθωμένα αεροπλάνα τύπου AIR TRACTOR, 2 ελικόπτερα KAMOF μέσα τα οποία επιχειρούν από το αεροδρόμιο Λάρνακας, Πάφου και Ακρωτηρίου, όπου διατηρούνται οι κατάλληλες υποδομές για υποστήριξη των επιχειρήσεων με το Τμήμα Δασών να έχει εισηγηθεί την απόκτηση άλλων δύο πυροσβεστικών αεροπλάνων. Επίσης, σε μια προσπάθεια μείωσης του χρόνου επιχειρησιακών δυνατοτήτων σχεδιάσθηκε και υλοποιείται η κατασκευή νέου διαύλου στην περιοχή Μάμμαρι, από το οποίο τα αεροσκάφη θα μπορούν να ανεφοδιάζονται με νερό και αφρό πυρόσβεσης. Στα οκτώ ετοιμοπόλεμα πτητικά μέσα θα πρέπει να προστεθούν τα ελικόπτερα της Εθνικής Φρουράς και Αστυνομίας, τέσσερα στον αριθμό, και δύο των βρετανικών βάσεων που συνδράμουν στις προσπάθειες ανάλογα με τις ανάγκες που υπάρχουν. Επικουρικά η Κύπρος λαμβάνει βοήθεια από γειτονικές χώρες, όπως έγινε με την πυρκαγιά στον Αρακαπά, και μέσω του ευρωπαϊκού μηχανισμού πολιτικής προστασίας το RescEU το οποίο και φέτος θα είναι διαθέσιμο και για την Κύπρο.
