To παρασκήνιο ενός διπλωματικού μαραθωνίου μηνών, το οποίο «έτρεξε» παράλληλα με το θρίλερ της υποψηφιότητας του Τζο Μπάιντεν, και οδήγησε στη μεγαλύτερη ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ Δύσης και Ρωσίας εδώ και δεκαετίες, περιγράφει σε εκτενές ρεπορτάζ του το Politico.
Από τη μία, προετοιμαζόταν υπό άκρα μυστικότητα μια διεθνής ανταλλαγή κρατουμένων, που θα είχε ως αποτέλεσμα τον επαναπατρισμό, μεταξύ άλλων, των Αμερικανών Έβαν Γκέρσκοβιτς, Πολ Γουίλαν και Αλσού Κουρμάσεβα.
Από την άλλη κρινόταν το προεδρικό του μέλλον, αφού η προεκλογική του εκστρατεία κατέρρεε, έπειτα από την καταστροφική εμφάνιση του Αμερικανού προέδρου στο ντιμπέιτ με τον Ντόναλντ Τραμπ.
Ο δημοσιογράφος Έβαν Γκέρσκοβιτς αγκαλιάζει τη μητέρα του, Έλα Μίλμαν, υπό το βλέμμα του Μπάιντεν, στην αεροπορική βάση Andrews, Md. – Φωτ.: AP Photo/Manuel Balce Ceneta
«Αυτό που ο κόσμος δεν γνώριζε ήταν πόσα συνέβαιναν στο παρασκήνιο της εξωτερικής πολιτικής», δήλωσε Αμερικανός αξιωματούχος. «Και αυτό απαιτούσε την προσοχή του προέδρου σε κάθε εξέλιξη. Συμμετείχε σε κάθε συζήτηση».
Οι μυστικές διαβουλεύσεις για την απελευθέρωση των Αμερικανών που κρατούνταν στη Ρωσία βρισκόταν σε εξέλιξη πολύ πριν από την ολέθρια εμφάνιση του Μπάιντεν στο ντιμπέιτ της 27ης Ιουνίου και, σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους, οι προσπάθειες του προέδρου δεν επηρεάστηκαν από τις εσωκομματικές πιέσεις για απόσυρσή του από την προεδρική κούρσα, ούτε από τις ενδόμυχες σκέψεις του ίδιου για το πώς θα κινηθεί.
Στις 21 Ιουλίου, μία από τις χειρότερες ημέρες της θητείας Μπάιντεν, η διαπίστωση πως τελικά θα μπορούσε να ευοδοθεί ένας διπλωματικός μαραθώνιος χρόνων, προσέφερε στον Μπάιντεν μια δικαίωση «εξαιρετικά μοναχική», όπως χαρακτηριστικά σημειώνει το Politico.
«Την ημέρα εκείνη, την Κυριακή που ανακοίνωσε πως δεν θα είναι υποψήφιος πρόεδρος, τις ίδιες ώρες χειριζόταν το θέμα των κρατουμένων και έκανε τηλεφωνήματα» αποκαλύπτει ο Αμερικανός πρέσβης στην Τουρκία, Τζεφ Φλέικ. «Σκεφτόμουν πως ήταν εκπληκτικό, κάτι που δουλεύαμε προφανώς εδώ και πολύ καιρό να κλείνει και να ολοκληρώνεται ακριβώς την ίδια στιγμή που ανακοίνωσε πως αποσυρόταν. Αυτό θα πρέπει να ήταν γλυκόπικρο για τον ίδιο» προσθέτει.
Ο Μπάιντεν θα έπρεπε να κάνει περαιτέρω υπομονή για πάνω από μία εβδομάδα από την 21η Ιουλίου για να μοιραστεί τα χαρμόσυνα με τον αμερικανικό λαό, σημειώνουν 13 πρόσωπα –αξιωματούχοι, διπλωμάτες και ανώτερα στελέχη της διοίκησης Μπάιντεν που μίλησαν σε καθεστώς ανωνυμίας στο Politico- που περιγράφουν ενδελεχώς το πώς διαχειρίστηκε ο Λευκός Οίκος μία διακρατική διαπραγμάτευση υψηλού ρίσκου, την ώρα που ο ένοικός του λάμβανε ίσως την πιο επώδυνη, πολιτικά, απόφαση της μακράς καριέρας του.
Η πορεία προς το ρωσικό «ναι»
Τη δεύτερη εβδομάδα του Ιουλίου, καθώς οι εκκλήσεις προς τον Μπάιντεν να εγκαταλείψει τις προεδρικές αξιώσεις εντείνονταν, ο ίδιος επέμενε στην απόφασή του να συνεχίσει, εκφράζοντας παράλληλα σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις τη βεβαιότητα ότι η ανταλλαγή κρατουμένων θα προχωρήσει.
Ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του Λευκού Οίκου, Τζέικ Σάλιβαν, ένας από τους βασικούς πρωταγωνιστές των διακρατικών διαβουλεύσεων, ενημερώνει για τις λεπτομέρειες του διπλωματικού αυτού άθλου που κατέληξε σε συμφωνία ανταλλαγής κρατουμένων με τη Ρωσία – Φωτ.: AP Photo/Evan Vucci
Καθώς Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έφταναν στην Ουάσιγκτον για την ετήσια σύνοδο του ΝΑΤΟ, ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Τζέικ Σάλιβαν, ο υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν και τα επιτελεία τους αξιοποίησαν τη συγκυρία για να μιλήσουν με τους Γερμανούς ομολόγους τους για την προτεινόμενη ανταλλαγή.
Μέχρι τότε, οι Ρώσοι είχαν δηλώσει μέσω των διαύλων τους με τις ΗΠΑ ότι ήταν έτοιμοι να προχωρήσουν στην ανταλλαγή κρατουμένων. «Όταν συνέβη αυτό, όλοι ήταν ετοιμοπόλεμοι» δήλωσε ένας Αμερικανός αξιωματούχος.
Η συμφωνία προετοιμαζόταν για περισσότερο από ένα χρόνο. Μετά την απελευθέρωση της σταρ του WNBA Μπρίτνεϊ Γκράινερ, Μπάιντεν και Σάλιβαν άρχισαν να εξετάζουν ένα σχέδιο επιστροφής περισσότερων Αμερικανών κρατουμένων από τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένων των Γκέρσκοβιτς και Γουίλαν.
Όταν η Ρωσία απέρριψε μια αρχική πρόταση τον Ιανουάριο του 2023, ο Σάλιβαν επανήλθε με μια νέα στρατηγική που προσέλκυε και άλλες χώρες, κυρίως τη Γερμανία.
Ωστόσο, οι Ρώσοι προέβαλαν και νέο εμπόδιο στα σχέδια Σάλιβαν: Διεμήνυσαν στις ΗΠΑ, τον Μάρτιο του 2023, πως ήθελαν πίσω τον Βαντίμ Κρασίκοφ, τον πρώην αξιωματούχο της FSB που εκτέλεσε πριν από πέντε χρόνια στο Βερολίνο έναν Τσετσένο αντιφρονούντα.
Τους μήνες που ακολούθησαν, Σάλιβαν και Μπιλ Μπερνς της CIA μίλησαν επανειλημμένως με τους Ευρωπαίους και Ρώσους εταίρους τους ώστε να οριστικοποιήσουν τη συμφωνία.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα για την Ουάσιγκτον ήταν να πείσει τον καγκελάριο Σολτς να συναινέσει στην απελευθέρωση Κρασίκοφ. Σύμφωνα με αξιωματούχο της αμερικανικής διοίκησης, η γερμανική κυβέρνηση κάθε άλλο παρά δεκτική στην εξέλιξη αυτή ήταν.
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν υποδέχεται αυτοπροσώπως τον Βαντίμ Κρασίκοφ, μετά την απελευθέρωσή του από τις γερμανικές αρχές, στο πλαίσιο της μεγαλύτερης ανταλλαγής κρατουμένων στη μετασοβιετική ιστορία. – Φωτ.: Mikhail Voskresensky, Sputnik, Kremlin Pool Photo via AP
Οι Γερμανοί ενέδωσαν τελικά στις ασφυκτικές πιέσεις και στις αρχές Ιουνίου οι Αμερικανοί έδωσαν την τελευταία ώθηση στην κυοφορούμενη συμφωνία για την ανταλλαγή κρατουμένων – που υπογράφηκε από τους Ρώσους στα μέσα Ιουλίου.
Καθώς, όμως, το τελικό στάδιο των διαπραγματεύσεων έφτανε στο τέλος του, ο Μπάιντεν βρισκόταν εν τω μέσω ενός εσωκομματικού αγώνα για την παραμονή του στην προεδρική κούρσα.
Το ζενίθ της πολιτικής κρίσης
Πηγές του Λευκού Οίκου περιγράφουν τα μέσα Ιουλίου ως μία από τις εντονότερες περιόδους ολόκληρης της θητείας Μπάιντεν.
Το επιτελείο Μπάιντεν εργαζόταν πυρετωδώς παρασκηνιακά για την ανταλλαγή κρατουμένων, προσπαθώντας παράλληλα να διασώσει τις παραπαίουσες διαπραγματεύσεις για το Μεσανατολικό, να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της απόπειρας δολοφονίας του Ντόναλντ Τραμπ και να πείσει την Αμερική πως ο ηγέτης τους παρέμενε ικανός, πνευματικά και σωματικά, να ηγηθεί της χώρας.
Ήταν μια εξωπραγματική συγκυρία που δοκίμασε τα όρια ακόμη και των πιο «μπαρουτοκαπνισμένων» πολιτικά στελεχών του Λευκού Οίκου, εξηγούν οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν μαζί με τους αποφυλακισμένους Ρώσους και συγγενείς τους, κατά την άφιξη των πρώτων στο αεροδρόμιο Βνούκοβο, έξω από τη Μόσχα, το βράδυ της Πέμπτης – Φωτ.: Mikhail Voskresensky, Sputnik, Kremlin Pool Photo via AP
Μέχρι τα μέσα Ιουλίου, τα ομαδόν πυρά κατά της υποψηφιότητας Μπάιντεν είχαν κορυφωθεί. Κι ενώ η πολιτική αυτή κρίση ανάλωνε εξαντλητικά την προεκλογική του εκστρατεία, η ομάδα εθνικής ασφαλείας ασχολούνταν πυρετωδώς με την οριστικοποίηση των τελικών λεπτομερειών για την ανταλλαγή.
Ο Μπάιντεν, εξαιρετικά επιβαρυμένος από το διπλό αυτό μέτωπο προκλήσεων, διαγνώστηκε θετικός στην Covid, εξαναγκαζόμενος, την πιο ακατάλληλη στιγμή, σε παρατεταμένη περίοδο αυτοαπομόνωσης.
Ο Σάλιβαν, ο οποίος βρισκόταν στο συνέδριο ασφάλειας του Άσπεν στο Κολοράντο, υπερασπιζόταν τον Μπάιντεν κατά τη διάρκεια ενός πάνελ του λέγοντας: «Είμαι πολύ χαρούμενος που έχουμε αυτόν τον τύπο ως επικεφαλής στην Αίθουσα Επιχειρήσεων».
Στο περιθώριο του συνεδρίου πραγματοποιούσε τηλεφωνικές επικοινωνίες της τελευταίας στιγμής σε Ευρωπαίους συναδέλφους του σχετικά με την ανταλλαγή κρατουμένων. Ακόμη και εκείνη τη στιγμή, στο παρά ένα της ανταλλαγής, υπήρχε πάντα η πιθανότητα κατάρρευσης της συμφωνίας.
Και πράγματι, ένα νομικό κώλυμα στη Σλοβενία παρ’ολίγον να ανατρέψει ολόκληρη τη συμφωνία. Οι λεπτομέρειες αυτού του προβλήματος παραμένουν ακόμη ασαφείς, αλλά πιστεύεται πως σχετίζονται με τα σλοβενικά δικαστήρια και την απελευθέρωση ενός Ρώσου κρατουμένου.
Στις 21 Ιουλίου, για πέμπτη ημέρα σε απομόνωση στην παραλιακή κατοικία του στο Ντελαγουέρ, ο Μπάιντεν τηλεφώνησε στον πρωθυπουργό της Σλοβενίας Ρόμπερτ Γκόλομπ για να τον πείσει να κινηθεί γρήγορα για την επίλυση του προβλήματος, ώστε ο Ρώσος που ήταν φυλακισμένος στη χώρα να απελευθερωθεί μαζί με τους υπόλοιπους.
Εως τότε, ο Μπάιντεν είχε ήδη λάβει τις αποφάσεις του για τον τερματισμό της πολιτικής του καριέρας. Η συνομιλία του με τον Γκόλομπ, αν και μη ανακοινώσιμη εκείνη τη στιγμή, θα ήταν ένα μία από τις τελευταίες, και ίσως η κρισιμότερη.
Νίκη για τη διπλωματική προσέγγιση Μπάιντεν
Οι αξιωματούχοι της αμερικανικής διοίκησης πέρασαν μήνες και πληθώρα εμποδίων, πισωγυρισμάτων και ανατροπών, για να καταλήξουν στη συμφωνία. Επρόκειτο για μία «ανώμαλη διαδικασία» που ο Σάλιβαν απέδωσε στο ευαίσθητο των διπλωματικών διαβουλεύσεων και όχι στην εσωτερική πολιτική δοκιμασία του Μπάιντεν.
O πρόεδρος Μπάιντεν, πρωτεργάτης της ιστορικής συμφωνίας, περιστοιχισμένος από συγγενείς των Αμερικανών κρατουμένων, αγκαλιάζει την Μίριαμ Μπουτόριν, κόρη της Αλσού Κουρμάσεβα, ενώ η αδερφή του Πολ Γουίλαν τους κοιτάζει χαμογελαστή – Φωτ.: REUTERS/Nathan Howard
«Τα διαφορετικά στοιχεία που συγκεντρώθηκαν και κατέστησαν εφικτή τη συμφωνία ήταν παράγοντες διπλωματίας και αποφάσεων πολλών εμπλεκόμενων χωρών. Δεν αφορούσαν την αμερικανική πολιτική, την αμερικανική ατζέντα ή τον προβληματισμό του προέδρου για άλλα θέματα» διευκρίνιζε αργότερα ο Σάλιβαν.
Αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου επιμένουν πως η ανταλλαγή κρατουμένων ήταν μια συμφωνία που μόνο ο Μπάιντεν θα μπορούσε να φέρει εις πέρας.
Όπως υποστηρίζουν, με το βλέμμα και στις επερχόμενες εκλογές του Νοεμβρίου, η συμφωνία δεν θα μπορούσε να έχει πραγματωθεί χωρίς συμμαχίες, στις οποίες ο Μπάιντεν έχει επενδύσει σε αντίθεση με τον Τραμπ που τις υπονομεύει.
«Αυτή η ανταλλαγή δεν έγινε τυχαία. Είναι πραγματικά το αποτέλεσμα της ηγεσίας του Προέδρου Μπάιντεν και της δύναμης των σχέσεων», δήλωσε ένας από τους Αμερικανούς αξιωματούχους. Ή, όπως το έθεσε η Φιόνα Χιλ, πρώην ανώτερη σύμβουλος του Τραμπ για τη Ρωσία, η οποία έκτοτε έχει μετατραπεί σε πολέμιος, «οι Γερμανοί θα ήταν πολύ απίθανο να το κάνουν αυτό για τον Τραμπ».
Στην ομιλία της Πέμπτης, περιστοιχισμένος από συγγενείς των Αμερικανών κρατουμένων, ο Μπάιντεν αναγνώρισε τη συμβολή των ξένων συναδέλφων του στην επίτευξη της συμφωνίας. Οπως επιβεβαίωσε, «η συμφωνία που κατέστησε εφικτό όλο αυτό ήταν ένας άθλος διπλωματίας και φιλίας».
Πηγή: Politico
