Kathimerini.gr
«Πυρά» από όλες τις πλευρές δέχθηκε ο εισαγγελέας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για την απόφασή του να ζητήσει την έκδοση ενταλμάτων σύλληψης για τους «πρωταγωνιστές» της σύγκρουσης στη Γάζα.
Η απόφαση, παρόλο που δεν έχει άμεσο αντίκτυπο στο πεδίο των μαχών, καθώς δεν οδηγεί σε κατάπαυση του πυρός, έχει προκαλεί κύμα πολιτικών αντιδράσεων στο Ισραήλ και στη Γάζα, αλλά και πέραν Μέσης Ανατολή.
Εσωσε τον Νετανιάχου;
«Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο μόλις έσωσε τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου», είναι ο τίτλος ανάλυσης του Politico, σχετικά με τη χθεσινή απόφαση του ΔΠΔ.
Οπως τονίζεται, η απόφαση όχι μόνο δεν επιβάλλει παύση μαχών, αλλά επιπλέον, οι κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου θα αναγκάσουν τους Ισραηλινούς να συσπειρωθούν γύρω από τον δοκιμαζόμενο πρωθυπουργό τους.
Το Σαββατοκύριακο το πολεμικό υπουργικό συμβούλιο του Ισραήλ βρέθηκε στα πρόθυρα της κατάρρευσης, αφού ο στρατηγός εν αποστρατεία Μπένι Γκαντζ απείλησε να εγκαταλείψει την κυβέρνηση αν ο Νετανιάχου δεν παρουσίαζε σχέδιο για το πώς θα κυβερνηθεί μεταπολεμικά η Γάζα.
Το τελεσίγραφο αύξησε την πολιτική πίεση στον Ισραηλινό πρωθυπουργό, με τον Γκαντζ να προειδοποιεί ότι θα αποσύρει την υποστήριξή του αν δεν ικανοποιηθούν τα αιτήματά του. «Η επιλογή είναι στα χέρια σας», είπε ο Γκαντζ στον Νετανιάχου το Σάββατο.
Η «εξέγερση» του στρατηγού εν αποστρατεία έρχεται σε δεύτερη μοίρα πλέον, μετά την ανακοίνωση από τον κορυφαίο εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, Καρίμ Χαν, χθες Δευτέρα, ότι ζητά εντάλματα σύλληψης για τον Νετανιάχου και τον υπουργό Αμυνας του Ισραήλ, Γιόαβ Γκάλαντ, καθώς και για τρεις ηγέτες της Χαμάς, συμπεριλαμβανομένου του Γιαχία Σινουάρ, ηγέτη της ισλαμιστικής οργάνωσης στη Γάζα.
Η «σύγκριση» Ισραήλ – Χαμάς
Η αποφασιστικότητα να εφαρμοστεί το διεθνές δίκαιο και οι νόμοι των ένοπλων συγκρούσεων από όλα τα μέρη, ανεξάρτητα από το ποια είναι, βρίσκεται στο επίκεντρο της απόφασης του ΔΠΔ, στην οποία εκτίθεται η αιτιολόγηση για το αίτημα έκδοσης ενταλμάτων σύλληψης.
«Κανένας στρατιώτης, κανένας διοικητής, κανένας πολιτικός ηγέτης – κανένας – δεν μπορεί να ενεργεί ατιμώρητος», αναφέρει. Ο νόμος, επισημαίνει, δεν μπορεί να εφαρμόζεται επιλεκτικά. Αν συμβεί αυτό, «θα δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για την κατάρρευσή του».
Η απόφαση ερμηνεύθηκε ως μία προσπάθεια η συμπεριφορά και των δύο πλευρών να εναρμονιστεί με τα πρότυπα του διεθνούς δικαίου, κάτι που προκάλεσε οργή στο Ισραήλ και όχι μόνο.
Ο Χαν δεν κάνει άμεσες συγκρίσεις μεταξύ των δύο πλευρών, απλά εκθέτει τον ισχυρισμό του ότι και οι δύο έχουν διαπράξει μια σειρά από εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Τονίζει επίσης ότι αυτός ο τελευταίος πόλεμος γίνεται στο πλαίσιο «μιας διεθνούς ένοπλης σύγκρουσης μεταξύ του Ισραήλ και της Παλαιστίνης και μιας μη διεθνούς ένοπλης σύγκρουσης μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς».
Το δικαστήριο αντιμετωπίζει την Παλαιστίνη ως κράτος, καθώς έχει καθεστώς παρατηρητή στα Ηνωμένα Εθνη, γεγονός που του επέτρεψε να υπογράψει το Καταστατικό της Ρώμης με το οποίο δημιουργήθηκε το ΔΠΔ.
Ο Νετανιάχου έχει δηλώσει ότι οι Παλαιστίνιοι δεν θα αποκτήσουν ποτέ ανεξαρτησία επί των ημερών του.
Οργή στο Ισραήλ
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός απάντησε με οργή στην είδηση ότι ενδέχεται να αντιμετωπίσει ένταλμα σύλληψης για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Πρόκειται για «ηθικό ανοσιούργημα ιστορικών διαστάσεων», τόνισε. Το Ισραήλ «διεξάγει δίκαιο πόλεμο εναντίον της Χαμάς, γενοκτονικής τρομοκρατικής οργάνωσης που διέπραξε τη χειρότερη επίθεση εναντίον του εβραϊκού λαού μετά το Ολοκαύτωμα».
Επιτέθηκε παράλληλα στον Καρίμ Χαν, επικεφαλής εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ) χαρακτηρίζοντάς τον ως «έναν από τους μεγάλους αντισημίτες της σύγχρονης εποχής».
Ο Χαν, είπε, ήταν σαν τους δικαστές στη ναζιστική Γερμανία που αρνήθηκαν στους Εβραίους βασικά δικαιώματα και επέτρεψαν το Ολοκαύτωμα. Η απόφασή του να ζητήσει εντάλματα σύλληψης κατά του πρωθυπουργού και του υπουργού Αμυνας του Ισραήλ «ρίχνει ανάλγητα βενζίνη στις φωτιές του αντισημιτισμού που μαίνονται σε όλο τον κόσμο».
Ο Νετανιάχου μιλούσε στα Αγγλικά στο βίντεο που δόθηκε στη δημοσιότητα από το γραφείο του. Το κάνει αυτό όταν θέλει το μήνυμά του να φτάσει στο ξένο ακροατήριο που τον ενδιαφέρει περισσότερο, στις ΗΠΑ.
Η οργή που εξέφρασε ο πρωθυπουργός, φάνηκε πως απηχεί ευρύτερα τη στάση των Ισραηλινών κατά της απόφασης του Χαν.
Αν ο Χαν και η ομάδα των έξι εμπειρογνωμόνων του – οι πέντε από τους οποίους είναι Βρετανοί – ήλπιζαν ότι κατηγορώντας και τις δύο πλευρές για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας θα μπορούσαν να προκαλέσουν παύση στις μάχες και να πείσουν το Ισραήλ να επανεξετάσει τη στρατιωτική του εκστρατεία, θα έχουν απογοητευθεί, αναφέρεται στην ανάλυση του Politico.
Μέσα σε λίγα λεπτά μετά τη δημοσιοποίηση της είδησης, ο ηγέτης της ισραηλινής αντιπολίτευσης Γιαΐρ Λαπίντ, μεταξύ των κορυφαίων πολιτικών αντιπάλων του Νετανιάχου, καταδίκασε τον Χαν και απέρριψε την ανακοίνωσή του ως «καταστροφή».
Ο Λαπίντ δήλωσε, απευθυνόμενος στην κοινοβουλευτική του ομάδα, το κεντρώο κόμμα Yesh Atid, ότι ελπίζει ότι το αμερικανικό Κογκρέσο θα καταδικάσει την πρωτοβουλία του Χαν.
Ο Λαπίντ καλεί εδώ και εβδομάδες τον Νετανιάχου να συμφωνήσει να πάει η χώρα σε νέες εκλογές. Κάτι που πλέον φαίνεται ακόμα λιγότερο πιθανό να γίνουν.
«Τα εντάλματα σύλληψης του ΔΠΔ είναι μια πλήρης ηθική αποτυχία», έγραψε ο Λαπίντ στο X. «Δεν μπορούμε να δεχτούμε την εξωφρενική σύγκριση μεταξύ Νετανιάχου και Σινουάρ, μεταξύ των ηγετών του Ισραήλ και των ηγετών της Χαμάς».
Ο ίδιος ο Γκαντζ ακολούθησε γρήγορα το παράδειγμά του. «Ο παραλληλισμός μεταξύ των ηγετών μιας δημοκρατικής χώρας που είναι αποφασισμένη να υπερασπιστεί τον εαυτό της από την κατάπτυστη τρομοκρατία με τους ηγέτες μιας αιμοδιψούς τρομοκρατικής οργάνωσης (Χαμάς) είναι μια βαθιά διαστρέβλωση της δικαιοσύνης και μια κραυγαλέα ηθική χρεοκοπία», τόνισε.
Η πίεση στον Νετανιάχου, ενισχύει τη θέση του, εκτιμούν διεθνείς αναλυτές.
Οι συγγενείς Ισραηλινών που εξακολουθούν να κρατούνται αιχμάλωτοι από τη Χαμάς στη Γάζα, οι οποίοι δραστηριοποιούνται επίσης στο Φόρουμ Ομήρων και Αγνοουμένων Οικογενειών που ασκεί ολοένα μεγαλύτερη κριτική στον Νετανιάχου, επικρότησαν την έκδοση ενταλμάτων σε βάρος ανώτερων αξιωματούχων της Χαμάς, αλλά επέκριναν την «εξίσωση μεταξύ της ηγεσίας του Ισραήλ και των τρομοκρατών της Χαμάς».
Η σύνδεση, ακόμα και όχι άμεση, του Νετανιάχου με τον Σινουάρ προκαλεί την άμεση αντίδραση των περισσότερων Ισραηλινών, οι οποίοι νιώθουν περισσότερο πολιορκημένοι από αντισημίτες, οι οποίοι θεωρούν ότι είναι εναντίον τους.
Στο πλευρό του Νετανιάχου στάθηκε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ο οποίος δήλωσε ότι είναι «εξωφρενικό» να ζητούνται εντάλματα σύλληψης. Δεν υπάρχει «καμία ισοδυναμία – καμία – μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς», όπως τόνισε.
Αντιδράσεις Χαμάς και ακτιβιστών
Η Χαμάς από την πλευρά της, απαίτησε την απόσυρση των κατηγοριών κατά των ηγετών της, υποστηρίζοντας ότι ο εισαγγελέας του ΔΠΔ «εξισώνει το θύμα με τον εκτελεστή».
Ανέφερε ότι το αίτημα για την έκδοση ενταλμάτων σύλληψης για την ισραηλινή ηγεσία ήρθε με καθυστέρη επτά μηνών, αφού «η ισραηλινή κατοχή διέπραξε χιλιάδες εγκλήματα».
Η Btselm, κορυφαία ισραηλινή οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανέφερε ότι τα εντάλματα σηματοδοτούν «την ταχεία πτώση του Ισραήλ σε ηθική άβυσσο».
«Η διεθνής κοινότητα δείχνει στο Ισραήλ ότι δεν μπορεί πλέον να διατηρεί την πολιτική της βίας, των δολοφονιών και της καταστροφής χωρίς να λογοδοτεί», προστίθεται.
Οι ακτιβιστές για τα ανθρώπινα δικαιώματα διαμαρτύρονται εδώ και πολλά χρόνια ότι οι ισχυρές δυτικές χώρες, με επικεφαλής τις ΗΠΑ, κάνουν τα στραβά μάτια για τις ισραηλινές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου.
Οι ενέργειες στις οποίες προβαίνει το ΔΠΔ, εκτιμούν ότι ήρθαν με καθυστέρηση ετών.
Τι σημαίνει η απόφαση του ΔΠΔ
Ως προς τη δικαστική εξέλιξη της υπόθεσης, ομάδα δικαστών στο ΔΠΔ θα εξετάσει αν θα εκδώσει τα εντάλματα σύλληψης.
Εφόσον υπάρξει απόφαση υπέρ της έκδοσης των ενταλμάτων, τα κράτη που έχουν υπογράψει το Καταστατικό της Ρώμης του ΔΠΔ θα είναι υποχρεωμένα να συλλάβουν τους άνδρες, αν έχουν την ευκαιρία.
Στους 124 υπογράφοντες του καταστατικού δεν περιλαμβάνονται η Ρωσία, η Κίνα και οι ΗΠΑ. Ούτε το Ισραήλ έχει υπογράψει.
Ωστόσο, το ΔΠΔ έχει αποφανθεί ότι έχει νομική εξουσία να ασκήσει δίωξη για εγκληματικές πράξεις στον πόλεμο, επειδή οι Παλαιστίνιοι έχουν υπογράψει το καταστατικό.
Εάν εκδοθούν τα εντάλματα, ο Νετανιάχου, ο μακροβιότερος πρωθυπουργός του Ισραήλ, δεν θα μπορεί να επισκεφθεί στενούς δυτικούς συμμάχους χωρίς να κινδυνεύει να τον συλλάβουν.
Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Ρίσι Σουνάκ δήλωσε ότι οι ενέργειες του ΔΠΔ «δεν βοηθούν στην επίτευξη παύσης των μαχών, στην απελευθέρωση των ομήρων ή στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας».
Ωστόσο, αν εκδοθούν τα εντάλματα, η Βρετανία θα πρέπει να προβεί στις συλλήψεις, εκτός αν καταφέρει να υποστηρίξει με επιτυχία ότι ο Νετανιάχου έχει διπλωματική ασυλία.
Ο Γιόαβ Γκάλαντ δεν θα μπορούσε επίσης να ταξιδέψει ελεύθερα. Τα λόγια που χρησιμοποίησε όταν ανακοίνωσε ότι το Ισραήλ θα πολιορκήσει τη Γάζα έχουν χρησιμοποιηθεί συχνά από τους επικριτές της συμπεριφοράς του Ισραήλ.
Δύο ημέρες μετά τις επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, ο Γκάλαντ είχε δηλώσει: «Διέταξα πλήρη πολιορκία της Λωρίδας της Γάζας. Δεν θα υπάρχει ηλεκτρικό ρεύμα, ούτε τρόφιμα, ούτε καύσιμα, τα πάντα είναι κλειστά… πολεμάμε ανθρώπινα ζώα και ενεργούμε αναλόγως».
Εάν εκδοθεί ένταλμα σύλληψης για τον Ισμαήλ Χανίγια, ο επικεφαλής της πολιτικής πτέρυγας της Χαμάς θα δυσκολεύεται να πραγματοποιεί ταξίδια για συναντήσεις με Αραβες ηγέτες.
Είναι πιθανό να περνάει πολύ περισσότερο χρόνο στη βάση του στο Κατάρ, το οποίο, όπως και το Ισραήλ, δεν έχει υπογράψει το Καταστατικό της Ρώμης με το οποίο ιδρύθηκε το ΔΠΔ.
Οι άλλοι δύο κατηγορούμενοι ηγέτες της Χαμάς, ο Γιαχία Σινουάρ και ο Μοχάμεντ Ντίεφ, σύμφωνα με αναφορές, κρύβονται στη Γάζα. Το ένταλμα σύλληψης δεν προσθέτει μεγάλο βάρος στις πιέσεις που ήδη τους ασκούνται. Το Ισραήλ προσπαθεί να τους σκοτώσει εδώ και επτά μήνες.
Πούτιν και Καντάφι
Το ένταλμα θα τοποθετούσε επίσης τον Νετανιάχου στη λίστα των κατηγορούμενων ηγετών που περιλαμβάνει επίσης τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντμίρ Πούτιν και τον εκλιπόντα ηγέτη της Λιβύης, συνταγματάρχη Μουαμάρ Καντάφι.
Ο Πούτιν αντιμετωπίζει ένταλμα σύλληψης για παράνομες απελάσεις και μεταφορά παιδιών από την Ουκρανία στη Ρωσία.
Πριν σκοτωθεί, το ένταλμα σύλληψης του συνταγματάρχη Καντάφι αφορούσε δολοφονίες και διώξεις άοπλων πολιτών.
«Δεν είναι ελκυστική παρέα για τον Νετανιάχου, τον ηγέτη ενός κράτους που υπερηφανεύεται για τη δημοκρατία του», όπως επισημαίνεται σε σχετική ανάλυση του BBC.
Διχασμένο το Δημοκρατικό κόμμα των ΗΠΑ
Πάντως, πολύ σημαντική εξαίρεση για τον Νετανιάχου και τον Γκάλαντ αποτελούν οι ΗΠΑ. Ο Λευκός Οίκος θεωρεί ότι το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο δεν έχει δικαιοδοσία στη σύγκρουση. Μία θέση που θα μπορούσε να διευρύνει το χάσμα στο εσωτερικό του Δημοκρατικού κόμματος του Τζο Μπάιντεν σχετικά με τον πόλεμο.
Οι πιο προοδευτικοί στους κόλπους των Δημοκρατικών έχουν ήδη χαιρετίσει τη δράση του ΔΠΔ.
Αντίθετα, σταθεροί σύμμαχοι του Ισραήλ, μεταξύ των Δημοκρατικών, θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τις κινήσεις των Ρεπουμπλικανών για ψήφιση νόμου που θα επιβάλλει κυρώσεις σε αξιωματούχους του ΔΠΔ ή θα τους απαγορεύει την είσοδο στις ΗΠΑ.
Καθώς οι φήμες για τις επικείμενες απαγγελίες κατηγοριών πλήθαιναν στην Ευρώπη, την Αμερική και τη Μέση Ανατολή πριν από εβδομάδες, ομάδα Ρεπουμπλικανών γερουσιαστών απηύθυνε απειλές προς τον Χαν και το επιτελείο του που θυμίζουν διαλόγους μαφιόζων σε ταινίες.
«Βάλτε στο στόχαστρο το Ισραήλ και εμείς θα σας βάλουμε στο στόχαστρο και εμείς… έχετε προειδοποιηθεί», ανέφεραν χαρακτηριστικά.
Η αιτιολόγηση του ΔΠΔ
Ο Καρίμ Χαν αναφέρει ότι οι τρεις κύριοι ηγέτες της Χαμάς διέπραξαν εγκλήματα πολέμου που περιλαμβάνουν εξόντωση, δολοφονίες, ομηρία, βιασμούς και βασανιστήρια.
Οι άνδρες που κατονομάζονται είναι ο Γιαχία Σινουάρ, ηγέτης της Χαμάς στη Γάζα, ο Μοχάμεντ Ντέιφ, διοικητής των Ταξιαρχιών Κασάμ, της στρατιωτικής της πτέρυγας, και ο Ισμαήλ Χανίγια, επικεφαλής του πολιτικού γραφείου της Χαμάς.
Στο πλαίσιο της έρευνας, ο Καρίμ Χαν και η ομάδα του πήραν συνεντεύξεις από θύματα και επιζώντες των επιθέσεων της 7ης Οκτωβρίου.
Σημειώνει ότι η Χαμάς είχε προσβάλει θεμελιώδεις ανθρώπινες αξίες: «Η αγάπη μέσα σε μια οικογένεια, οι βαθύτεροι δεσμοί μεταξύ ενός γονέα και ενός παιδιού διαστρεβλώθηκαν για να προκαλέσουν απύθμενο πόνο μέσω υπολογισμένης σκληρότητας και ακραίας αναλγησίας».
Το Ισραήλ, προσθέτει ο Χαν, έχει το δικαίωμα να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Αλλά τα «ασυνείδητα εγκλήματα» δεν «απαλλάσσουν το Ισραήλ από την υποχρέωσή του να συμμορφώνεται με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο».
Η αποτυχία να το πράξει αυτό, είπε, δικαιολογεί την έκδοση ενταλμάτων σύλληψης του Νετανιάχου και του υπουργού Αμυνας Γιόαβ Γκάλαντ για εγκλήματα που περιλαμβάνουν πείνα αμάχων ως όπλο πολέμου, δολοφονία, εξόντωση και σκόπιμες επιθέσεις εναντίον αμάχων.
Ο Χαν αναφέρει ακόμη ότι «το Ισραήλ έχει στερήσει σκόπιμα και συστηματικά από τον άμαχο πληθυσμό σε όλα τα μέρη της Γάζας αντικείμενα απαραίτητα για την ανθρώπινη επιβίωση».
Η πείνα, λέει, είναι παρούσα σε τμήματα της Γάζας και επικείμενη σε άλλα.
Το Ισραήλ αρνείται ότι υπάρχει λιμός, ισχυριζόμενο ότι οι ελλείψεις τροφίμων δεν οφείλονται στην πολιορκία του – αλλά στις κλοπές της Χαμάς και στην ανικανότητα του ΟΗΕ.
Πολιτικός αντίκτυπος
Ο Χαν αναφέρει ξεκάθαρα ότι το Ισραήλ επέλεξε εγκληματικά μέσα για να επιτύχει τους πολεμικούς του στόχους στη Γάζα – «δηλαδή, να προκαλέσει σκόπιμα θάνατο, πείνα, μεγάλη ταλαιπωρία και σοβαρούς τραυματισμούς» σε αμάχους.
Αν και ο εισαγγελέας του ΔΠΔ δεν είχε την πολιτική στο μυαλό του και η όποια υπόνοια σύγκρισης του Ισραήλ με τη Χαμάς ενισχύει πολιτικά τη θέση του Νετανιάχου, όπως υπογραμμίζουν αναλυτές, η ανακοίνωση ότι ο Χαν στοχοποιεί την ισραηλινή ηγεσία είναι ίσως η πιο σημαντική εξέλιξη.
Είναι άλλωστε η πρώτη φορά που κορυφαίος εισαγγελέας του ΔΠΔ κατηγορεί ευθέως την πολιτική ηγεσία μιας χώρας, στενού συμμάχου των Ηνωμένων Πολιτειών.
