Οι Σύροι αντάρτες, που βοήθησαν στην ανατροπή του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Ασαντ πριν από περίπου μία εβδομάδα, έχουν προχωρήσει παράλληλα σε μια ξεχωριστή και λιγότερο γνωστή… επίθεση. Ο Εθνικός Στρατός της Συρίας (SNA), μια ομάδα ανταρτών που υποστηρίζεται από την Τουρκία, μάχεται τις τελευταίες ημέρες εναντίον των Δημοκρατικών Δυνάμεων της Συρίας (SDF), των οποίων ηγούνται Κούρδοι.
Πρόκειται για ένα στρατιωτικό κίνημα που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ και το οποίο η Αγκυρα θεωρεί σοβαρή απειλή. Οι Κούρδοι της Συρίας, οι οποίοι ανέρχονται σε δύο εκατ. και αποτελούν περίπου το 10% του συνολικού πληθυσμού της χώρας, χάραξαν την περιοχή τους κατά τη διάρκεια του εμφυλίου και πλέον φοβούνται ότι το μέλλον τους διαγράφεται δυσοίωνο υπό μία κυβέρνηση ανταρτών που θα έχει τη στήριξη του εχθρού τους, δηλαδή της Τουρκίας.
Η Αγκυρα θεωρεί τις SDF ως προέκταση του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), μιας ένοπλης ομάδας που αποτελεί αντίπαλο του τουρκικού κράτους εδώ και τέσσερις δεκαετίες. Ενώ οι ΗΠΑ εξόπλιζαν με όπλα τις SDF ώστε να πολεμούν εναντίον του ISIS, η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ φέρνει στο προσκήνιο το ερώτημα για το πόσο καιρό θα συνεχιστεί η υποστήριξη της Ουάσιγκτον.
Οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν εδώ και δεκαετίες κουρδικές ομάδες ως στρατιώτες στο Ιράκ και στη Συρία, αλλά παύουν να τις υποστηρίζουν όταν δεν τους είναι πλέον χρήσιμες, ένα αποτέλεσμα που ορισμένοι φοβούνται πως θα μπορούσε να τις θέσει σε κίνδυνο και να δώσει, ταυτόχρονα, χώρο στο ISIS να ανασυγκροτηθεί.
Σε «επισφαλή θέση» οι Κούρδοι
«Οι Κούρδοι στη Συρία βρίσκονται σε μια πολύ επισφαλή θέση αυτή τη στιγμή», αναφέρει ο Ρενάντ Μανσούρ, ειδικός στη Μέση Ανατολή από τη δεξαμενή σκέψης Chatham House. «Συνδέονται με το PKK, κάτι που φέρνει τους Κούρδους της Συρίας σε σύγκρουση με την Τουρκία. Δεν έχουν άλλους συμμάχους για να στραφούν», προσθέτει.
«Εξαρτώνται από τη σχέση τους με τις ΗΠΑ, αλλά εκείνες τους βλέπουν ως «εργαλεία» που τα αξιοποιούν όταν τις βολεύει», προσθέτει ο ειδικός. «Η ανησυχία τους είναι ότι μπορεί να θεωρηθούν ως αναλώσιμοι».
Οι Κούρδοι ανέρχονται σε περίπου 40 εκατ. σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, μοιρασμένοι στο Ιράκ, το Ιράν, στη Συρία και την Τουρκία. Οι στόχοι για ανεξαρτησία έχουν οδηγήσει στο να αναδυθεί μια σειρά από στρατιωτικά κινήματα, όπως το PKK στην Τουρκία. Οι κουρδικές ομάδες του Ιράκ συνεχίζουν να τρέφουν επιθυμίες για ένα κουρδικό κράτος, αν και η ημιαυτόνομη κυβέρνησή τους συνδέεται στενά με τη Βαγδάτη.
Κατά τη διάρκεια μεγάλου μέρους του συριακού εμφυλίου, ο οποίος ξέσπασε το 2011, οι κουρδικές πολιτοφυλακές έδωσαν προτεραιότητα στον έλεγχο των δικών τους εδαφών αντί στις μάχες εναντίον του Ασαντ. Οι ΗΠΑ τους αναγνώριζαν ως φυσικούς συμμάχους στον πόλεμο εναντίον του ISIS, το οποίο κατέλαβε κομμάτια γης στη Συρία και στο Ιράκ το 2014.
Η Ουάσιγκτον προμήθευσε με όπλα και εκπαίδευσε τις λεγόμενες Μονάδες για την Αμυνα του Λαού (ή YPG), οι οποίες ένωσαν τις δυνάμεις τους με άλλες φατρίες ώστε να δημιουργήσουν τις SDF και παρείχαν συνδρομή από εδάφους στην αμερικανική αεροπορική επιχείρηση κατά του ISIS.
Αφού εκμεταλλεύτηκαν το χάος του εμφυλίου στη Συρία και τη μάχη εναντίον του ISIS, οι SDF μετρούν πλέον συνολικά περίπου 100.000 μαχητές και εκτιμάται ότι ελέγχουν το 25 με 30% της Συρίας, μεγάλο δηλαδή μέρος της περιοχής βορειοανατολικά του ποταμού Ευφράτη. Η επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο, ωστόσο, δημιουργεί ερωτηματικά για το μέλλον της αμερικανικής υποστήριξης.
Η στάση του Τραμπ
Κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του, ο Τραμπ έδωσε εντολή στις αμερικανικές δυνάμεις να αποχωρήσουν από τη βόρεια Συρία, αφήνοντας τις SDF εκτεθειμένες σε μια επιδρομή της Τουρκίας, η οποία διατηρεί χιλιάδες στρατιώτες στην περιοχή και έχει εξαπολύσει αρκετές επιθέσεις εναντίον Κούρδων μαχητών κατά την τελευταία δεκαετία.
Αμερικανοί αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του τότε υπουργού Αμυνας Τζιμ Μάτις, παραιτήθηκαν ως ένδειξη διαμαρτυρίας. Ενώ οι ΗΠΑ διατηρούν ακόμη περίπου 900 στρατιώτες των ειδικών δυνάμεων σε εκείνο το τμήμα της Συρίας και παρέχουν αεροπορική κάλυψη και πληροφορίες στις SDF, ο Τραμπ έχει δείξει για άλλη μία φορά πόσο αρνητικά βλέπει τη συνεχιζόμενη παρουσία της Ουάσιγκτον στη χώρα.
«ΟΙ ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ ΔΕΝ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΚΑΜΙΑ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΑΥΤΟ… ΜΗΝ ΑΝΑΚΑΤΕΥΤΕΙΤΕ», έγραψε ο εκλεγμένος πρόεδρος με κεφαλαία γράμματα στην πλατφόρμα Χ την περασμένη Κυριακή.
Από την πλευρά του, ο Φεράντ Σάμι, εκπρόσωπος των SDF στη Συρία, είπε ότι κάποιοι Κούρδοι θεωρούν πιθανή την επανάληψη ενός παλιού… μοτίβου. «Φοβόμαστε ειλικρινά ότι θα γίνει πάλι το ίδιο, φοβόμαστε ότι [οι ΗΠΑ] θα φύγουν», δήλωσε.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1970 και κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Κόλπου το 1991, η Ουάσιγκτον ενθάρρυνε κουρδικές εξεγέρσεις στο Ιράκ και, στη συνέχεια, διέκοψε τη στήριξή της όταν οι στόχοι της είχαν πια επιτευχθεί, αφήνοντας τους Κούρδους να γίνουν στόχοι αντιποίνων. Οι ΗΠΑ εξετάζουν τώρα τη συνεργασία με τους αντάρτες που ανέτρεψαν τον Ασαντ, των οποίων ηγείται η ισλαμιστική ομάδα Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS).
Στο μεταξύ, ο Τραμπ έχει καταστήσει σαφές τι προτιμάει. «Σε 40 ημέρες θα έχουμε έναν νέο πρόεδρο στις ΗΠΑ ο οποίος θα είναι πρόθυμος να αποχωρήσει από τη Συρία και που στο παρελθόν έχει εμφανιστεί πρόθυμος να δώσει μεγάλα περιθώρια ελευθερίας στον Ερντογάν. Θα είναι διαφορετικά αυτή τη φορά;», διερωτάται ο Τζον Αλτερμαν από το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών στην Ουάσιγκτον.
Οι ΗΠΑ έχουν προσπαθήσει να αποτρέψουν την Αγκυρα από το να προβαίνει σε επιθέσεις κατά των SDF, αλλά η Τουρκία θεωρεί την ύπαρξη αυτής της ομάδας ως απειλή. Την περασμένη εβδομάδα, η ομάδα «Εθνικός Στρατός της Συρίας» (ή SNA) κατέλαβε την πόλη Μανμπίτζ που τελούσε υπό τον έλεγχο των SDF, εξέλιξη που πυροδότησε βίαιες μάχες. Ο SNA υποστηριζόταν από τουρκικά drones, ενώ ο εκπρόσωπος των SDF δήλωσε ότι κατάφεραν να καταρρίψουν ένα εξ αυτών την Τετάρτη.
Από την πλευρά της, η Τουρκία ανέφερε ότι ένα drone έπεσε σε ένα χωράφι κοντά στα σύνορα με τη Συρία. Την περασμένη Τετάρτη, οι μάχες στο Μανμπίτζ έλαβαν τέλος, καθώς οι SDF αποσύρθηκαν μετά από μια εκεχειρία με τον SNA, κατόπιν μεσολάβησης των ΗΠΑ.
Ο εκπρόσωπος των SDF τόνισε ότι σφοδρές μάχες συνεχίστηκαν κοντά στο φράγμα Τισρίν στον Ευφράτη και οι δυνάμεις τους στην πόλη Κομπάνι βομβαρδίστηκαν από πυροβολικό και drones. Στα ανατολικά, οι SDF εκκένωσαν την κομβικής σημασίας πόλη Ντεΐρ Ζορ κοντά στα σύνορα με το Ιράκ –την οποία είχαν καταλάβει πρόσφατα– αφού κατέφτασαν δυνάμεις της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ.
«Είναι πιθανό να υπήρξε κάποια παρασκηνιακή συμφωνία», δήλωσε αξιωματούχος των SDF, προσθέτοντας ότι δεν υπήρξε μάχη μεταξύ των δύο ομάδων στην περιοχή.
Πιθανό να ενταθούν οι διαφωνίες ΗΠΑ – Τουρκίας
Επιπλέον, οι συζητήσεις σχετικά με το πώς θα διαμορφωθεί μελλοντικά η κατάσταση στη Συρία ίσως επιδεινώσει ήδη υπάρχουσες έχθρες εντός της χώρας, καθώς και διαφωνίες μεταξύ των ΗΠΑ και της Τουρκίας.
«Μπορούν να συμφωνούν στο ότι διαφωνούν όταν η Συρία είναι κατακερματισμένη, αλλά όταν ξεκινάει η διαδικασία ενοποίησης, τότε θα πρέπει να υπάρξουν περισσότερες επεξηγήσεις ως προς το πώς θα λειτουργήσει η αυτονομία», σημειώνει ο Αλτερμαν. «Αυτό θα ισχύσει όταν θα ξεσπάσει κάποια κρίση».
Η Τουρκία φοβάται ότι η αυτοδυναμία των Κούρδων στη Συρία θα μπορούσε να πυροδοτήσει φιλοδοξίες αυτονόμησης και μεταξύ εκείνων εντός των συνόρων της, οι οποίοι είναι πολύ περισσότεροι αριθμητικά.
Οι στενές σχέσεις των SDF με το PKK, το οποίο πραγματοποιεί μια ένοπλη εκστρατεία για την αυτονομία του εντός της Τουρκίας, τις κατέστησαν «αντίθετες με την κοσμοθεωρία του τουρκικού κράτους», λέει ο Μεσούτ Γιεγκέν από τη δεξαμενή σκέψης Reform Insititute με έδρα την Κωνσταντινούπολη. «Η Τουρκία δεν μπορεί να ανεχτεί μια τέτοια ομάδα, εναντίον της οποίας μάχεται εδώ και 40 χρόνια, να γίνει η κυρίαρχη αρχή» πέρα από τα σύνορά της, δήλωσε ο ίδιος.
«Οι SDF δεν αποτελούν στρατιωτική απειλή για την Τουρκία, αλλά μια επιτυχία τους θα σήμαινε ήττα για την Τουρκία». Η Αγκυρα, η οποία μετά την πτώση του Ασαντ είναι πιθανόν να γίνει ο ξένος “παίκτης” με τη μεγαλύτερη επιρροή στη Συρία, επιμένει εδώ και καιρό οι SDF να παραμείνουν ανατολικά του Ευφράτη, όπου υπάρχουν ειδικές δυνάμεις των ΗΠΑ.
Οι πολιτικοί στις ΗΠΑ ανησυχούν ότι το μέλλον των SDF θα μπορούσε να είναι κρίσιμης σημασίας για τις μελλοντικές προσπάθειες περιορισμού του ISIS. Οι SDF διαχειρίζονται ακόμη κέντρα κράτησης, όπου κρατούνται μέλη του ISIS καθώς και το στρατόπεδο Αλ Χολ για τις οικογένειές τους.
«Πρέπει να διατηρήσουμε την προσοχή μας στραμμένη στο τι συμφέρει την εθνική μας ασφάλεια, και στην κορυφή αυτής της λίστας είναι η αποτροπή μιας νέας ανάδυσης του ISIS», αναφέρει ο Δημοκρατικός γερουσιαστής Κρις Βαν Χόλεν. «Θα είναι ιδιαίτερα σημαντικό να συνεχίσουμε να στηρίζουμε τους συμμάχους μας, τους Κούρδους της Συρίας, και να καταστήσουμε σαφές ότι δεν θα τους εγκαταλείψουμε».
Πηγή: Financial Times
