Του Γιάννη Ιωάννου
Πολύ πριν η Δύση ανακαλύψει το γνωστό μότο –που επιτυχημένοι επιχειρηματίες χρησιμοποιούν εδώ και δεκαετίες- “stick to the plan” –ως ενός τρόπου προκειμένου να επιτύχει κανείς τους προσωπικούς του στόχους και φιλοδοξίες υπήρχε το ισοδύναμο ρωσικό. “Придерживаться плана”, που κυριολεκτικά σημαίνει «μείνε στο πλάνο σου» λένε οι Ρώσοι, με την ιστορική αφετηρία του να βρίσκεται στον Pyotr Rumyantsev, τον Ρώσο στρατηγό του 18ου αιώνα που στη μάχη του Gross-Jägersdorf συνέτριψε τους Πρώσους, όχι πολύ μακριά –στην Λιθουανία- από εκεί που σήμερα μαίνονται οι μάχες της Ουκρανίας. Στην καρδιά της Ευρώπης. Ο Rumyantsev επηρέασε όσο κανείς την σύγχρονη ρωσική στρατιωτική σκέψη και ο τρόπος δράσης του στους πολέμους εναντίον της Πρωσίας και της Τουρκίας είχε συχνά την όψη που παίρνει σήμερα ο πόλεμος στην Ουκρανία: Αποτυχίες στα πρώτα 24ω αλλά καίριες επεμβάσεις του ιδίου προκειμένου να μην ανατραπεί/αποτύχει ο αντικειμενικός στόχος. Όχι επί του πεδίου αλλά αυτών που τον ορίζουν άνωθεν στο επίπεδο της πολιτικής ηγεσίας. Ο Rumyantsev εξάλλου υπηρέτησε πιστά την Αικατερίνη την Μεγάλη ενώ «η μυθολογία» της ρωσικής ιστορικής βιβλιογραφίας τον έφερε να δρα λόγω της τραυματικής του εμπειρίας ως φερόμενου νόθου γιου του Πέτρου του Μεγάλου.
O Ρώσος στρατηγός Pyotr Alexandrovich Rumyantsev-Zadunaisky (1725-1796) θεωρείται εκ των θεμελιωτών της ρωσικής στρατιωτικής τέχνης. Κυβέρνησε την «Μικρά Ρωσία», εδάφη της οποίας εκτείνονται σήμερα μεταξύ Ρωσίας-Λευκορωσίας και Ουκρανίας
Φυσικά δεν διανύουμε τον 18ο αιώνα αλλά η διεθνής ανάλυση, τις τελευταίες ημέρες, που φέρει την στρατηγική Πούτιν να έχει ενεργοποιήσει το Plan B και το Plan C μοιάζει, υπό το βάρος των εξελίξεων στην Ουκρανία, μάλλον σαν φλυαρία παρά σαν αξιόπιστο εργαλείο ανάλυσης. Τόσο η εντύπωση του Γάλλου Προέδρου Μακρόν μετά την τηλεφωνική του συνομιλία διάρκειας μίαμιση ώρας, το απόγευμα της Πέμπτης, με τον Βλαντίμιρ Πούτιν όσο και οι δηλώσεις του Ρώσου ΥΠΕΞ Λαβρόφ καταδεικνύουν πως για την ρωσική στρατηγική η προσέγγιση παραμένει η ίδια: Επιμονή επί των στόχων στο έδαφος για κατάληψη της Ουκρανίας και ένα παράλληλο κανάλι συνομιλιών με την ουκρανική ηγεσία για «ρευστοποίηση» μιας εκεχειρίας.
Η Ρωσία δείχνει στην παρούσα φάση να:
- Μην κάνει πίσω στα κύρια μέτωπα έχοντας πατήσει, προσωρινά, ένα pause σε μια κύρια επιθετική ενέργεια προς το Κίεβο αλλά να αυξάνει τα κέρδη της στο «νότιο μέτωπο»
- Να εντατικοποιεί την επιθετική της ενέργεια βάλλοντας με τακτικά πυρά πυροβολικού πόλεις εντός του αστικού ιστού (βλ. Χερσώνα, προάστεια Κιέβου, Χάρκοβο, Μαριούπολη)
- Να στέλνει, προς το παρόν, το σινιάλο διάνοιξης ενός παραθαλάσσιου μετώπου με απόβαση στην Οδησσό (σ.σ. σενάριο που κλιμακώνει απευθείας τον πόλεμο αλλά δεν επιβεβαιώνεται, ακόμη, 100%) και να
- «Δοκιμάζει», καθώς κινείται επιθετικά, το πως θα ήταν η επόμενη ημέρα αύξησης του de facto ελέγχου ουκρανικών πόλεων πχ σε διοικητικό επίπεδο ή πως θα έμοιαζε η αντίσταση στο Κίεβο –αν πχ υπάρξει αντίσταση ή αντεπιθέσεις στις περιοχές στις οποίες ήδη ελέγχει στρατιωτικά. Κάτι που πέρασε απαρατήρητο χθες είναι πως η ρωσική Δούμα ψήφισε ουσιαστικά μια διάταξη για το πως θα μπορούσε να αναπτυχθεί μελλοντικά μια ειρηνευτική δύναμη στην Ουκρανία –στα πλαίσια του ΟΗΕ και του CTSO (σ.σ. του Οργανισμού της Συνθήκης Συλλογικής Ασφαλείας, στον οποίο ηγείται η Ρωσία) η οποία κάνει λόγο για εισαγωγή μιας «παράλληλης δομής», δείχνοντάς μας ουσιαστικά προς την κατεύθυνση ενός μελλοντικού de facto συστήματος «διοίκησης» περιοχών που μελλοντικά θα απωλέσει η Ουκρανία ως προς τον αποτελεσματικό έλεγχο
Πηγή: The Institute for the Study of War
Oι συνομιλίες
Στο Μπρεστ της Λευκορωσίας πραγματοποιήθηκε ακόμη ένας γύρος συνομιλιών μεταξύ Ουκρανών και Ρώσων για την σύναψη εκεχειρίας. Όπως επισημάνθηκε ξανά, στη παρούσα φάση, είναι αρκετά νωρίς να μιλάμε για μια οριστική συμφωνία κατάπαυσης πυρός τύπου πρώτης συμφωνίας του Μινσκ, το 2015. Διανύουμε ακόμη την πρώτη εβδομάδα πολέμου και όπως διαφάνηκε κι από τις συνομιλίες βρισκόμαστε σε ένα «μίκρο» επίπεδο στο οποίο προτεραιότητα (και για τις δύο πλευρές) είναι «πρακτικά» ζητήματα μετά από επτά ημέρες πολέμου όπως η συλλογή νεκρών (σ.σ. όσο κι αν δεν μπήκε στην ατζέντα που δημοσίευσε στο Twitter ο σύμβουλος Ζελένσκι, Μιχαήλο Ποντόλιακ), οι ασφαλείς εκκενώσεις αμάχων. Η εναλλαγή μεταξύ στρατιωτικών επιχειρήσεων και μικρών-μικρών συνομιλιών δείχνει να σχηματοποιεί και το πως –σίγουρα δύσκολα- θα μπορούσε σε κάποιο σημείο να υπάρξει μια πιο οργανωμένη προσπάθεια για συμφωνία κατάπαυσης του πυρός –πράγμα που διαφάνηκε κι από την συμφωνία για τρίτο γύρο επαφών. Εφόσον ο Πούτιν φυσικά δεν κινηθεί προς όλους τους στόχους του –όπως ο ίδιος ο Γάλλος Πρόεδρος μας άφησε να καταλάβουμε, προκαταλαμβάνοντας το απαισιόδοξο σενάριο.
Τι να αναμένουμε
Ο πόλεμος ξεπερνάει την εβδομάδα σε διάρκεια και ήδη διαφαίνονται τα κατεξοχήν αποτελέσματα του στο ανθρωπιστικό επίπεδο: α. νεκροί άμαχοι β. καταστροφές στις υποδομές κτιρίων εντός μεγάλων αστικών περιοχών γ. μαζική έξοδος Ουκρανών προσφύγων προς την ανατολική Ευρώπη –με τις εκτιμήσεις να τους ανεβάζουν συνολικά στα 4-5 εκατ. Μαζί αυξάνονται και οι απώλειες σε κάθε πλευρά αλλά και η πρόθεση, σε μεγάλο βαθμό, των Ουκρανών για αντίσταση. Ξανά στοιχεία όπως η αντοχή και η διάρκεια επικαθορίζουν την συνέχειά του και την έκβασή του. Στο πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο, όπως και στην οικονομία, η απομόνωση της Ρωσίας δείχνει, επίσης, να αυξάνει την πίεση στο Ρώσο Πρόεδρο Πούτιν και την ρωσική κοινωνία –η οποία εκφράζει καθημερινά την εναντίωσή της στην επίθεση στην Ουκρανία. Αρκούν για να σταματήσει ο πόλεμος; H απάντηση της κοινής λογικής λέει πως ναι. Η απάντηση της ανάλυσης όμως –κι αυτό είναι κάτι που Λευκωσία κι Αθήνα οφείλουν να λάβουν σοβαρά υπόψη τους- υπαγορεύει πως... ίσως. Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι μια παγκόσμια κρίση που ανεξαρτήτως της κατάληξής του, σε επιχειρησιακό επίπεδο, βρίσκεται στην αρχή του –και ίσως πάρει πολύ περισσότερο καιρό από ότι κάποιοι υπολογίζουν.
Αν ο Πούτιν έχει όντως σκοπό «να καταλάβει ολόκληρη την Ουκρανία» δεν θα τον σταματήσουν οι κατασχέσεις πολυτελών γιοτ των Ρώσων ολιγαρχών του στενού του περιβάλλοντος. Κι όσο ο πόλεμος στην Ουκρανία μαίνεται τόσο θα αυξάνεται το κόστος για όλους τους εμπλεκόμενους δρώντες. Συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κι αν ο Πούτιν δεν έχει plan B; Κι έχει διαβάσει καλά τον Rumyantsev; (σ.σ. δείτε την κεντρική φώτο του Πούτιν στην επικεφαλίδα του εν λόγω άρθρου, στο υπόβαθρο).
