Την ημέρα που ένας 17χρονος βορειοαφρικανικής καταγωγής έπεφτε νεκρός από πυρά αστυνομικού έξω από το Παρίσι, έφηβοι που συμμετείχαν σε εργαστήρι δημοσιογραφίας στο κέντρο νεολαίας μιας άλλης υποβαθμισμένης περιοχής της πρωτεύουσας δήλωναν ότι η εν λόγω δολοφονία αποτελούσε ακόμη μια υπενθύμιση των διακρίσεων που αντιμετωπίζουν στη γαλλική κοινωνία λόγω της καταγωγής τους.
«Ο ένας ρώτησε “από πότε η οδήγηση χωρίς άδεια επισύρει καταδίκη σε θάνατο;”. Αλλοι μίλησαν για τις επίμονες διακρίσεις που αντιμετωπίζουν από την αστυνομία», αναφέρει στους Financial Times η Νόρα Χαμαντί, η οποία διοργανώνει εργαστήρια δημοσιογραφίας στις «banlieues», όπως λέγονται στα γαλλικά οι υποβαθμισμένες προαστιακές περιοχές.
Πολλοί από τους νεαρούς συμμετέχοντες ήταν μαύροι ή Αραβες, των οποίων οι γονείς ή οι παππούδες είχαν μεταναστεύσει στη Γαλλία από χώρες που ήταν πρώην αποικίες της. «Ελευθερία, ισότητα και αδελφοσύνη: ξέρουν πως αυτό το ρητό δεν ισχύει και για τους ίδιους», είπε η Χαμαντί.
«Μείγμα» κατανόησης και καταστολής
Τη νύχτα που ακολούθησε τη δολοφονία του 17χρονου Ναέλ, ο οποίος πυροβολήθηκε από αστυνομικό κατά τη διάρκεια τροχονομικού ελέγχου στη Ναντέρ, εξοργισμένοι διαδηλωτές έκαψαν ολοσχερώς το κέντρο νεολαίας όπου είχε λάβει χώρα το εργαστήρι της Χαμαντί.
Παρόμοιες πράξεις βίας έχουν σημαδέψει τόσο το Παρίσι όσο και άλλες πόλεις της Γαλλίας κατά τη διάρκεια των πέντε ημερών που ακολούθησαν τον θάνατο του Ναέλ, ο οποίος μάλιστα καταγράφηκε και σε βίντεο που έκανε τον γύρο του κόσμου. Περίπου 250 αστυνομικά τμήματα δέχθηκαν επίθεση, σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών της χώρας, καθώς επίσης και κλινικές, δημαρχεία και βιβλιοθήκες, με την πρόφαση ότι αποτελούν «σύμβολα του κράτους».
Η κυβέρνηση προσπάθησε να περιορίσει τις εντάσεις απαντώντας με ένα μείγμα κατανόησης -ο πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, αποκάλεσε τη δολοφονία «ανεξήγητη και αδικαιολόγητη»- και ισχυρής καταστολής. Τις τελευταίες νύχτες αναπτύχθηκαν περίπου 45.000 αστυνομικοί και ομάδες με τεθωρακισμένα οχήματα.
Σε μια σπάνια απόφαση, ένας εκ των αστυνομικών που εμπλέκονταν στη δολοφονία του 17χρονου φυλακίστηκε, ενώ ερευνώνται οι κατηγορίες για ανθρωποκτονία από πρόθεση. Ο ίδιος αρνείται την οποιαδήποτε παράβαση και οι αρχές που ερευνούν την υπόθεση δεν έχουν κάνει λόγο για φυλετικό κίνητρο στη δολοφονία.
Από την πλευρά του μαχητικού υπουργού Εσωτερικών του Μακρόν, Ζεράλντ Νταρμανέν, υπήρξαν σκληρές δηλώσεις, όπως: «Δεν είναι το κράτος που θα παραιτηθεί, αλλά οι αλήτες».
Déjà vu
Για πολλούς στη Γαλλία επικρατεί μια έντονη αίσθηση «déjà vu», με τον θάνατο του Ναέλ και τις έντονες αντιδράσεις που πυροδότησε να υπογραμμίζουν τον βαθύ διχασμό της κοινωνίας, τις εντάσεις μεταξύ των νέων και της αστυνομίας και την ανικανότητα των κυβερνήσεων να βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσης, παρά το γεγονός ότι εδώ και 40 χρόνια γίνονται σχέδια για τις banlieues.
Η Γαλλία βρέθηκε σε παρόμοια κατάσταση και κατά το παρελθόν. Το 2005, δύο έφηβοι, ο Ζιέντ Μπενά και ο Μπουνά Τραορέ σκοτώθηκαν καθώς έτρεχαν να ξεφύγουν από την αστυνομία με αποτέλεσμα να ακολουθήσουν τρεις εβδομάδες βίαιων επεισοδίων.
Οταν αποκαταστάθηκε η σταθερότητα, ο τότε πρόεδρος, Ζακ Σιράκ, δεσμεύτηκε να κηρύξει πόλεμο ενάντια στο «δηλητήριο» των διακρίσεων, όπως το αποκάλεσε.
Αλλά οι δεσμεύσεις του Σιράκ δεν τηρήθηκαν. Εκθεση του 2017 έδειξε πως είναι 20 φορές πιο πιθανό οι αρχές να σταματήσουν μαύρους ή Αραβες νεαρούς άντρες για έλεγχο ταυτότητας συγκριτικά με τις υπόλοιπες ομάδες του πληθυσμού. Η πόλωση της κοινωνίας έχει επιδεινωθεί με την άνοδο του ακροδεξιού κόμματος της Μαρίν Λεπέν και με την όλο και πιο αρνητική στάση που επικρατεί απέναντι στη μετανάστευση.
Ο Εμανουέλ Μακρόν έχει αντιμετωπίσει μαζικές διαμαρτυρίες τρεις φορές από το 2017: Το κίνημα των «Κίτρινων Γιλέκων», τις διαδηλώσεις, νωρίτερα φέτος, κατά της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού και τα βίαια επεισόδια που ξέσπασαν μετά τον θάνατο του 17χρονου Ναέλ.
Πρόοδος, αλλά και επικρίσεις
Σημειώνεται, πάντως, ότι στις φτωχές γειτονιές έχει παρατηρηθεί κάποια πρόοδος. Η αναβάθμιση των μέσων μεταφοράς έχει αρχίσει να βελτιώνει τις μετακινήσεις, ενώ οικοδομούνται και αθλητικές εγκαταστάσεις καθώς το Παρίσι ετοιμάζεται να διοργανώσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2024.
Επίσης, σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου Montaigne, τα τελευταία 15 χρόνια δαπανήθηκαν περίπου 50 δισ. ευρώ για την ανακαίνιση των δημόσιων κατοικιών.
Ωστόσο, η κατάσταση περιπλέκεται από το γεγονός ότι, καθώς οι κάτοικοι των «banlieues» ανεβαίνουν στην κοινωνική κλίμακα, φεύγουν από τις εν λόγω περιοχές και αντικαθίστανται από άλλους μετανάστες που είναι φτωχότεροι, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος.
Οι επικριτές του Μακρόν λένε πως η πολιτική του σε ό,τι αφορά τις υποβαθμισμένες προαστιακές περιοχές ήταν ιδιαίτερα αδύναμη, παρά το γεγονός ότι εξελέγη με δεσμεύσεις για μεγαλύτερη κοινωνική συμπερίληψη και περισσότερες οικονομικές ευκαιρίες.
«Ο Μακρόν έχει κάνει πολύ λίγα… Η κυβέρνησή του δεν έχει καν διαγνώσει σωστά το πρόβλημα», αναφέρει ο Χακίμ Ελ Καρούι, συγγραφέας της μελέτης του Montaigne.
Πηγή: Financial Times
