Το Ανώτατο Δικαστήριο του Κολοράντο έκρινε ότι ο Ντόναλντ Τραμπ δεν έχει δικαίωμα να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα για τον Λευκό Οίκο, επικαλούμενο τον ρόλο του στην επίθεση της 6ης Ιανουαρίου στο Καπιτώλιο και κάνοντας λόγο για εμπλοκή του πρώην προέδρου σε εξέγερση.
Η απόφαση του Κολοράντο θα μπορούσε να έχει σημαντικές επιπτώσεις στις εκλογές του 2024. Αρχικά, αφαιρεί τον Τραμπ από το ψηφοδέλτιο των προκριματικών εκλογών των Ρεπουμπλικάνων της πολιτείας, με βάση σπάνια χρησιμοποιούμενη διάταξη του αμερικανικού συντάγματος, γνωστή ως ρήτρα εξέγερσης.
Για απόφαση που προκαλεί «πολιτικό και νομικό σεισμό» κάνουν λόγο οι New York Times σε ανάλυσή τους. «Κάπως έτσι ξεκινούν οι δικτατορίες» σχολίασε η εκστρατεία του Τραμπ.
«Πρόκειται για σημαντική και εξαιρετική απόφαση από ανώτατο πολιτειακό δικαστήριο», έγραψε ο Ντέρεκ Μίλερ, καθηγητής νομικής στο Πανεπιστήμιο Notre Dame, στο Election Law Blog.
Ο ίδιος διευκρίνισε πάντως πως «η επανεξέταση από το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών φαίνεται αναπόφευκτη».
Ακολουθούν όλα όσα έχουν γίνει μέχρι στιγμής γνωστά, καθώς το τι μπορεί να σημαίνει για τον πρώην πρόεδρο και σημερινό επικρατέστερο υποψήφιο των Ρεπουμπλικανών η απόφαση.
Η δικαστική απόφαση
Ποτέ στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών δεν έχει αποκλειστεί υποψήφιος για την προεδρία από το ψηφοδέλτιο βάσει της ρήτρας εξέγερσης.
Το δικαστήριο αιτιολογώντας την απόφασή του ανέφερε πως οι προσπάθειες του πρώην προέδρου «να ανατρέψει τα αποτελέσματα των εκλογών του 2020 ισοδυναμούν με συμμετοχή σε εξέγερση και άρθρο 3 της 14ης τροπολογίας, που επικυρώθηκε μετά τον εμφύλιο πόλεμο, απαγορεύει στους εξεγερμένους να ασκούν ομοσπονδιακά αξιώματα, συμπεριλαμβανομένης της προεδρίας».
Προστίθεται ακόμη: «Δεν καταλήγουμε σε αυτά τα συμπεράσματα ελαφρά τη καρδία. Εχουμε επίγνωση του μεγέθους και της βαρύτητας των ερωτημάτων που τίθενται τώρα ενώπιόν μας. Εχουμε επίσης κατά νου το σοβαρό καθήκον μας να εφαρμόζουμε τον νόμο, χωρίς φόβο ή εύνοια, και χωρίς να επηρεαζόμαστε από τις αντιδράσεις του κοινού στις αποφάσεις που ο νόμος επιβάλλει να λαμβάνουμε».
Τι είναι η ρήτρα εξέγερσης
Το τμήμα 3 της 14ης τροπολογίας, που αναφέρεται επίσης ως ρήτρα εξέγερσης, αποκλείει οποιονδήποτε από το Κογκρέσο, τον στρατό και τα ομοσπονδιακά και πολιτειακά αξιώματα που κάποτε ορκίστηκε να υπερασπιστεί το σύνταγμα, αλλά στη συνέχεια «συμμετείχε» σε «εξέγερση» εναντίον του.
Η 14η τροπολογία, που επικυρώθηκε το 1868, συνέβαλε στη διασφάλιση των πολιτικών δικαιωμάτων για τους πρώην υπόδουλους, αλλά είχε επίσης ως στόχο να αποτρέψει τους πρώην αξιωματούχους της Συνομοσπονδίας από το να ανακτήσουν την εξουσία ως μέλη του Κογκρέσου και να αναλάβουν την κυβέρνηση εναντίον της οποίας είχαν μόλις επαναστατήσει.
Πολλοί νομικοί ισχυρίζονται ότι η μετεμφυλιακή ρήτρα ισχύει για τον Τραμπ λόγω του ρόλου του στην προσπάθεια ανατροπής του αποτελέσματος στις προεδρικές εκλογές του 2020, παρεμποδίζοντας τη μεταβίβαση της εξουσίας στον Τζο Μπάιντεν και ενθαρρύνοντας τους υποστηρικτές του να εισβάλουν στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ.
«Οι κίνδυνοι από την επιστροφή του Τραμπ σε δημόσιο αξίωμα είναι ακριβώς αυτοί που προέβλεψαν οι διαμορφωτές της παραγράφου 3», ανέφερε ο Ρον Φάιν, νομικός διευθυντής της οργάνωσης Free Speech for People, σε πρόσφατη συνέντευξή του στον Guardian.
Τι σηματοδοτεί
Η απόφαση της Τρίτης σηματοδοτεί νίκη όσων κινήθηκαν κατά της υποψηφιότητας του Τραμπ, επικαλούμενοι τη ρήτρα εξέγερσης.
Την υπόθεση κίνησε ομάδα ψηφοφόρων του Κολοράντο, με τη βοήθεια της ομάδας Citizens for Responsibility and Ethics στην Ουάσιγκτον, οι οποίοι υποστήριξαν ότι ο Τραμπ θα έπρεπε να αποκλειστεί από το ψηφοδέλτιο για τον ρόλο του στην επίθεση της 6ης Ιανουαρίου.
Η απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου του Κολοράντο ανέτρεψε προηγούμενη απόφαση δικαστή περιφερειακού δικαστηρίου.
Εκείνος ο δικαστής έκρινε ότι οι ενέργειες του Τραμπ στις 6 Ιανουαρίου ισοδυναμούσαν με υποκίνηση εξέγερσης, αλλά ανέφερε ότι δεν μπορεί να αποκλειστεί από το ψηφοδέλτιο, επειδή δεν ήταν σαφές ότι η ρήτρα είχε ως στόχο να καλύψει τον ρόλο της προεδρίας.
Εχει ισχύ η ρήτρα σήμερα;
Αν και η διάταξη επινοήθηκε για να αντιμετωπίσει τα επακόλουθα του Εμφυλίου Πολέμου, γράφτηκε με γενικούς όρους και, σύμφωνα με τους περισσότερους μελετητές, εξακολουθεί να έχει ισχύ.
Το Κογκρέσο χορήγησε ευρείες αμνηστίες το 1872 και το 1898. Αλλά οι πράξεις αυτές ήταν αναδρομικές, τονίζουν οι μελετητές, και δεν περιόρισαν την μελλοντική ισχύ της.
Η διάταξη δεν έχει χρησιμοποιηθεί σχεδόν ποτέ. Το 1919, το Κογκρέσο αρνήθηκε να τοποθετήσει σοσιαλιστή στο Κογκρέσο, ισχυριζόμενο ότι παρείχε βοήθεια στους εχθρούς της χώρας κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκόσμιου πολέμου.
Πέρυσι, στην πρώτη χρήση της διάταξης από τότε, δικαστής του Νέου Μεξικού απαγόρευσε σε επίτροπο που είχε εισέλθει στο Καπιτώλιο στις 6 Ιανουαρίου να ασκήσει τα καθήκοντά του βάσει της ρήτρας.
Σύμφωνα με τη διάταξη, η έκπτωση από το αξίωμα μπορεί να ανατραπεί «με ψήφο των δύο τρίτων κάθε Βουλής».
Τι σημαίνει για τις εκλογές
Μέχρι στιγμής, η απόφαση του Κολοράντο ισχύει μόνο για τις προκριματικές εκλογές των Ρεπουμπλικάνων στην πολιτεία, οι οποίες θα διεξαχθούν στις 5 Μαρτίου, πράγμα που σημαίνει ότι ο Τραμπ δεν θα εμφανιστεί στο ψηφοδέλτιο για τη συγκεκριμένη ψηφοφορία.
Ωστόσο, το συμπέρασμά της θα επηρεάσει πιθανότατα την υποψηφιότητα Τραμπ στην πολιτεία και για το ψηφοδέλτιο των γενικών εκλογών.
Επιπλέον, η απόφαση θα μπορούσε να επηρεάσει την έκβαση σχετικών υποθέσεων και αλλού στις ΗΠΑ, όπως στα ανώτατα δικαστήρια της Μινεσότα και του Μίσιγκαν, που εξετάζονται παρόμοια επιχειρήματα.
Το δικαστήριο του Κολοράντο ανοίγει πάντως στον Τραμπ «παράθυρο» διαφυγής, θέτοντας την απόφασή του σε αναμονή μέχρι τις 4 Ιανουαρίου. Αν προσφύγει στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, όπως είπε ότι θα πράξει, το πολιτειακό δικαστήριο ανέφερε ότι το όνομά του θα παραμείνει στο ψηφοδέλτιο των προκριματικών εκλογών.
Πώς αντέδρασε ο Τραμπ
Οι Ρεπουμπλικάνοι καταδίκασαν την απόφαση, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, Μάικ Τζόνσον, ο οποίος έκανε λόγο για απροκάλυπτη «κομματική επίθεση».
«Ανεξάρτητα από την πολιτική του τοποθέτηση, κάθε πολίτης που είναι εγγεγραμμένος για να ψηφίσει δεν θα πρέπει να στερηθεί το δικαίωμα να υποστηρίξει τον πρώην πρόεδρό μας και το άτομο που ηγείται σε κάθε δημοσκόπηση των προκριματικών εκλογών των Ρεπουμπλικάνων», ανέφερε.
Η εκστρατεία του Τραμπ έκανε λόγο για «διδακτορική απόφαση», ενώ οι δικηγόροι του υποστήριξαν ότι η διατύπωση της 14ης τροπολογίας δεν ισχύει για την προεδρία.
Τόνισαν ότι θα ασκήσουν αμέσως έφεση στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, το οποίο έχει τον τελευταίο λόγο σε συνταγματικά ζητήματα.
Πρόσθεσαν πως τα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου στο Καπιτώλιο δεν ήταν αρκετά σοβαρά ώστε να χαρακτηριστούν ως εξέγερση και ότι τα όποια σχόλια έκανε ο Τραμπ στους υποστηρικτές του εκείνη την ημέρα στην Ουάσιγκτον επιτρέπονταν στο πλαίσιο της ελευθερίας του λόγου.
Υποστηρίζουν ακόμη ότι τα δικαστήρια δεν έχουν την εξουσία να διατάξουν την απομάκρυνση του Τραμπ από το ψηφοδέλτιο.
Πώς αντέδρασαν οι Δημοκρατικοί
Εκπρόσωποι της υποψηφιότητας του Αμερικανού προέδρου, Τζο Μπάιντεν αρνήθηκαν να σχολιάσουν την απόφαση του Κολοράντο.
Ωστόσο, ανώτερο στέλεχος των Δημοκρατικών δήλωσε στο CBS News ότι η απόφαση θα βοηθήσει, καθώς ενισχύει το επιχείρημα ότι η εξέγερση στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ ήταν απόπειρα εξέγερσης.
Ο ίδιος τόνισε ακόμη ότι θα βοηθούσε τους Δημοκρατικούς να αναδείξουν «τις έντονες διαφορές» μεταξύ του Τραμπ και του Μπάιντεν.
Ο Τραμπ αντιμετωπίζει τέσσερις ποινικές υποθέσεις, εκ των οποίων μία ομοσπονδιακή και μία πολιτειακή στην Τζόρτζια, που σχετίζονται με τις φερόμενες προσπάθειες υπονόμευσης του εκλογικού αποτελέσματος.
Με πληροφορίες από Reuters, CBS, NYT, Guardian
