Kathimerini.gr
Βασίλης Ανδριανόπουλος
Έξι μήνες μετά την έναρξη του πολέμου, το αποτύπωμά του είναι ορατό παντού. Ακόμη και στο περιβάλλον, το σιωπηλό θύμα αυτού του πολέμου. Οπως προκύπτει από ανάλυση δορυφορικών εικόνων που πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες με τους οποίους συνομίλησε η «Κ», από την έναρξη του πολέμου, υπολογίζεται πως έχει καταστραφεί περίπου το 40% των αγροκτημάτων και των οπωρώνων της Γάζας, που ανέκαθεν τροφοδοτούσαν την περιοχή με τρόφιμα. Ταυτόχρονα, σε 300.000 υπολογίζονται οι άνθρωποι που βρίσκονται στα πρόθυρα λιμού, ενώ η οικολογική καταστροφή έχει οδηγήσει σε ανάλογη περιβαλλοντική μόλυνση.
«Δεν έχει μείνει τίποτα, μόνο χώμα»
Σύμφωνα με όσα δήλωσε στην «Κ» ο δρ Χε Γιν, επίκουρος καθηγητής Γεωγραφίας στο πανεπιστήμιο της πολιτείας Κεντ των ΗΠΑ, «στη Γάζα έχουν πληγεί ή καταστραφεί η δενδρώδης βλάστηση και οι γεωργικές εκτάσεις κατά 40-48% από τις 7 Οκτωβρίου έως τις 21 Μαρτίου». Οπως σημείωσε, η ανάλυσή του βασίζεται σε δορυφορικές φωτογραφίες που έλαβε πριν από τον Οκτώβριο του 2023, μέσω των οποίων χαρτογράφησε τις δενδρώδεις καλλιέργειες και τα θερμοκήπια πριν από τον πόλεμο. Στη συνέχεια, συνέκρινε τα δεδομένα που συγκέντρωσε, με δορυφορικές φωτογραφίες της περιοχής που ελήφθησαν έως τις 21 Μαρτίου 2024.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η δενδρώδης βλάστηση στη βόρεια Γάζα «έχει πληγεί κατά 50-69%. Αντίστοιχα, η πόλη της Γάζας έχει πληγεί κατά 47-67%, ενώ η περιοχή Ντειρ Αλ-Μπαλα έχει πληγεί κατά 29-36%. Η περιοχή Χαν Γιούνις έχει καταστραφεί κατά 31-55%, ενώ η Ράφα έχει μικρές καταστροφές της τάξης του 2%-7%». Ο δρ Γιν συμπλήρωσε πως η ανάλυσή του δείχνει πως το 42% των θερμοκηπίων έχει υποστεί ζημιές, ενώ το 23% εξ αυτών έχει καταστραφεί ολοσχερώς.
Όπως προκύπτει από την ανάλυση του δρος Χε Γιν, περίπου το 40-48% της δενδρώδους βλάστησης στη Γάζα έχει πληγεί ή καταστραφεί. Μεγαλύτερες καταστροφές εμφανίζονται στην περιοχή της βόρειας Γάζας, της πόλης της Γάζας και στη Χαν Γιούνις. Αντίστοιχα, το 42% των θερμοκηπίων έχει πληγεί ή καταστραφεί. Στον χάρτη του δρος Χε Γιν, υπάρχουν και φωτογραφίες από δύο σημεία γεωργικών εκτάσεων –πριν και μετά την έναρξη του πολέμου– όπου αποτυπώνεται το μέγεθος της καταστροφής.
Αυτή η τεράστια καταστροφή, που έχει ξεκινήσει σύμφωνα με τον ίδιο, «από την αρχή του πολέμου», επηρεάζει τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις, τους οπωρώνες και τους ελαιώνες της Γάζας. Το σημαντικότερο πρόβλημα όμως, σύμφωνα με τον ίδιο, αφορά τα δέντρα και κυρίως τις ελιές, επειδή «το ελαιόλαδο στη Γάζα εκτός του ότι έχει καλή φήμη, είναι σημαντικό για τους κατοίκους. Αλλωστε, τα δέντρα είναι πιο πολύτιμα, επειδή χρειάζονται χρόνια για να μεγαλώσουν».
Από την αρχή του πολέμου έχει υπάρξει πληθώρα δημοσιευμάτων σύμφωνα με τα οποία κάτοικοι της Γάζας κόβουν δέντρα προκειμένου να τα χρησιμοποιήσουν για θέρμανση ή για να μαγειρέψουν. Σύμφωνα με τον δρα Γιν, «πρόκειται για κάτι που όντως συμβαίνει, αλλά δεν είναι ο κυριότερος λόγος που έχει οδηγήσει σε αυτήν την καταστροφή. Υπάρχουν πάρα πολλοί λόγοι. Από αυτό που είδα από τα δεδομένα του δορυφόρου, η μεγαλύτερη ζημιά προέκυψε από τους εκσκαφείς, τις μπουλντόζες, τα βαριά μηχανήματα, τις μάχες και τις πυρκαγιές».
Πρόκειται για μια καταστροφή η οποία σύμφωνα με τον ίδιο αποτελεί «την ορατή ζημιά. Υπάρχει όμως και ο έμμεσος αντίκτυπος. Για παράδειγμα, υπάρχουν χωράφια που έχουν μείνει άθικτα. Οι αγρότες όμως τα έχουν εγκαταλείψει ή έχουν σκοτωθεί. Παρότι λοιπόν η γη τους δεν έχει καταστραφεί από τον πόλεμο, δεν μπορούν να τη φροντίσουν πλέον». Απότοκο αυτής της καταστροφής σύμφωνα με τον ίδιο είναι η ατμοσφαιρική μόλυνση από την οποία «δεν μπορεί να γλιτώσει κανείς», αλλά και η μείωση του πληθυσμού της άγριας ζωής. Αλλωστε, σε αρκετές περιοχές της Γάζας, «δεν έχει μείνει τίποτα. Μόνο χώμα. Δεν υπάρχουν ζώα που να μπορούν να επιβιώσουν σε τέτοιο περιβάλλον».
«65 τετραγωνικά χιλιόμετρα έχουν καταστραφεί»
Στα ίδια συμπεράσματα με τον δρα Χε Γιν, κατέληξε και η έρευνα που πραγματοποίησε ο βρετανικός ερευνητικός οργανισμός Forensic Architecture. Οπως δήλωσε στην «Κ» η Σαμάνε Μοάφι, βοηθός διευθυντή έρευνας της οργάνωσης, η Forensic Architecture ανέλυσε την καταστροφή στα αγροκτήματα και τους οπωρώνες της Γάζας, καθώς και στα θερμοκήπια. Προκειμένου να το πράξουν αυτό, χρησιμοποίησαν την τεχνική τηλεπισκόπησης NDVI και δορυφορικές φωτογραφίες, μέσω των οποίων αξιολογήθηκε ο «δείκτης βλάστησης» της περιοχής, πριν τον πόλεμο και ύστερα από αυτόν.
Ο χάρτης της Forensic Architecture, όπου με πράσινο χρώμα απεικονίζεται η βλάστηση της Γάζας τον Φεβρουάριο του 2021.
Όπως προέκυψε, σύμφωνα με την ίδια, «περίπου το 40% του συνόλου της γης που προηγουμένως χρησιμοποιούνταν για την παραγωγή φαγητού έχει καταστραφεί εξαιτίας του πολέμου στη Γάζα». Η οργάνωση εντόπισε συνολικά περισσότερες από 2 χιλιάδες γεωργικές τοποθεσίες, συμπεριλαμβανομένων αγροκτημάτων και θερμοκηπίων, οι οποίες καταστράφηκαν από την αρχή του πολέμου. Σύμφωνα με την ίδια, η Γάζα πριν το 2023 περιείχε 170 τετραγωνικά χιλιόμετρα γεωργικής γης, που αντιστοιχούσε στο 47% της συνολικής της έκτασης. Υπολογίζεται πως περίπου 65 τετραγωνικά χιλιόμετρα από την επίμαχη έκταση, έχουν πλέον καταστραφεί.
Ο χάρτης της Forensic Architecture όπου τον Φεβρουάριο του 2024 αποτυπώνεται το μέγεθος της καταστροφής στη βλάστηση.
Στη συνέχεια η οργάνωση χαρτογράφησε «κάθε θερμοκήπιο στη Γάζα. Αρχίσαμε να συγκρίνουμε πώς έμοιαζαν πριν από τον Οκτώβριο του 2023 και πώς έχουν αλλάξει έως τα τέλη Φεβρουαρίου του 2024». Οπως διαπίστωσε η οργάνωση, περίπου το ένα τρίτο των θερμοκηπίων καταστράφηκε. Πιο έντονη ήταν η καταστροφή στο βόρειο τμήμα της Γάζας, όπου σύμφωνα με την Forensic Architecture, καταστράφηκε περίπου το 90% των θερμοκηπίων.
Ο χάρτης της Forensic Architecture όπου με κόκκινο χρώμα καταγράφονται τα θερμοκήπια που έχουν πληγεί ή καταστραφεί.
Ο χάρτης της Forensic Architecture όπου με κόκκινο χρώματα καταγράφεται το μέγεθος της γεωργικής καταστροφής που υπολογίζεται σε 40%.
Αυτή η οικολογική καταστροφή ξεκίνησε, σύμφωνα με την κ. Μοάφι, «από τις βόμβες, αφού βλέπαμε μεγάλους κρατήρες βομβών». Το μεγαλύτερο μέρος της καταστροφής όμως, σύμφωνα με την ίδια, οφείλεται στη «χερσαία εισβολή. Λίγο καιρό μετά τη χερσαία εισβολή, βλέπεις ξαφνικά μια μαζική καταστροφή των θερμοκηπίων». Αλλωστε, σε αρκετές περιπτώσεις σύμφωνα με την ίδια, περιοχές που εντόπισαν ότι έχουν υποστεί σοβαρό περιβαλλοντικό πλήγμα, «ταυτίζονται με τις περιοχές που έχουν καταληφθεί».
Το αγρόκτημα της οικογένειας Αμπου Σουφίγιεχ πριν την έναρξη του πολέμου.
Η κατάσταση στο ίδιο αγρόκτημα και στις διπλανές γεωργικές εκτάσεις μετά την έναρξη του πολέμου.
Η οργάνωση εξέτασε μεταξύ άλλων την περίπτωση του αγροκτήματος της οικογένειας Αμπού Σουφίγιεχ, στην ανατολική περιοχή της Τζαμπαλίγια. Το συγκεκριμένο αγρόκτημα ήταν ένας από τους βασικότερους οπωρώνες με ελιές, ροδιές και εσπεριδοειδή. Οπως προκύπτει όμως από την ανάλυση αεροφωτογραφιών και δορυφορικών φωτογραφιών που εξέτασε η οργάνωση, μετά την έναρξη του πολέμου, το αγρόκτημα έχει πλέον καταστραφεί.
Η κατάσταση στην οποία βρίσκονταν τα θερμοκήπια στην περιοχή Μπέιτ Λαχίγια το 2022.
Στις 2 Δεκεμβρίου 2023 τα περισσότερα θερμοκήπια φαίνεται πως έχουν καταστραφεί ολοσχερώς.
Αντίστοιχη είναι η κατάσταση και σε θερμοκήπια στην περιοχή Μπέιτ Λαχίγια, τα οποία ανέλυσε η οργάνωση, όπου σύμφωνα με την κ. Μοάφι, «έχουμε δορυφορικές εικόνες τρεις ημέρες μετά την εισβολή. Στις εικόνες φαίνεται ότι ο ισραηλινός στρατός στήνει μια στρατιωτική κατασκήνωση. Φαίνεται ότι υπάρχουν τανκς, και βαρέα οχήματα. Σε εικόνα που έχουμε από την επόμενη ημέρα, φαίνεται πως ήδη έχουν αποσυναρμολογήσει κάποιες κατασκευές των θερμοκηπίων». Σε δορυφορική εικόνα από την περιοχή που η οργάνωση είδε ένα μήνα μετά, «φαίνεται πως ο ισραηλινός στρατός έχει αποχωρήσει από το σημείο. Το μόνο που βλέπεις ότι απέμεινε είναι καταστροφή. Ολόκληρη η περιοχή έχει μετατραπεί σε χώμα». Πρόκειται για κάτι που σύμφωνα με την ίδια δεν συνέβη μόνο εκεί, καθώς «μελετήσαμε ένα ένα εκατοντάδες θερμοκήπια. Αυτό που φαίνεται είναι μια συστηματική καταστροφή ολόκληρου του περιβάλλοντος».
