Kathimerini.gr
Μανώλης Κωστίδης
Μεγάλες συζητήσεις για το µέλλον της Τουρκίας, αλλά και την κούρσα της διαδοχής στην προεδρία, έχει προκαλέσει η δήλωση που έκανε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για την αποχώρησή του από την πολιτική με χρονικό ορίζοντα το 2028.
Η δήλωση του Τούρκου προέδρου για «φινάλε» πυροδότησε συζητήσεις για το χέρι που θα φορέσει το δαχτυλίδι.
Συγκεκριμένα, μιλώντας στην Κωνσταντινούπολη στους νεολαίους του Ιδρύματος Νέων Τουρκίας (TUGVA), ο Τούρκος πρόεδρος δήλωσε: «Αυτό για εμένα είναι ένα φινάλε, αυτή η εκλογική αναμέτρηση είναι η τελευταία μου βάσει της εξουσιοδότησης που δίνει ο νόμος. Το αποτέλεσμα θα είναι η μεταβίβαση ενός καταπιστεύματος για τους αδελφούς μου που θα έρθουν μετά από μένα».
Πράγματι, σύμφωνα με το τουρκικό σύνταγμα αυτή είναι η τελευταία θητεία του κ. Ερντογάν, καθώς με την τελευταία αναθεώρηση μπορεί να εκλεγεί για δύο θητείες. Ωστόσο τα κόμματα της αντιπολίτευσης υπενθυμίζουν πως η τελευταία εκλογική νίκη του ήταν η τρίτη θητεία του, αλλά δόθηκε τέτοια ερμηνεία από τους νομικούς, έτσι ώστε η θητεία του κ. Ερντογάν πριν από την αναθεώρηση του συντάγματος το 2018, δεν ελήφθη υπόψη, καθώς άλλαξε το πολίτευμα της χώρας από προεδρευομένη σε προεδρική δημοκρατία.
Ελιγμός
Πολιτικοί αντίπαλοι του κ. Ερντογάν υποστηρίζουν πως η δήλωση αυτή ίσως να είναι ένας ελιγμός ενόψει των δημοτικών εκλογών, με στόχο τη συσπείρωση των ψηφοφόρων του κυβερνώντος κόμματος. Ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, αντέδρασε λέγοντας: «Πριν από λίγες ημέρες έκανες νταηλίκια κι έλεγες στον λαό πως αν σε ψηφίσουν θα τους πας τις υπηρεσίες. Αν όμως δεν σε ψηφίσουν δεν θα έχουν τίποτα. Τώρα, από τις απειλές φτάσαμε στα παρακάλια. Μα τι πονηρός είσαι! O λαός δεν το χάφτει».
Ο εκπρόσωπος του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, Ομέρ Τσελίκ, προσπάθησε να σταματήσει τη συζήτηση της αποχώρησης του κ. Ερντογάν και υποστήριξε ότι «δεν πρόκειται για μια δέσμευση ότι θα εγκαταλείψει την πολιτική. Οι πολίτες είναι αυτοί που καθορίζουν την πολιτική ζωή των ηγετών. Αν πουν να μείνει ο πρόεδρός μας, σημαίνει ότι θα μείνουμε».
Ο διευθυντής της εφημερίδας Hurriyet, Αχμέτ Χακάν, σε άρθρο του για τις δηλώσεις του κ. Ερντογάν μιλάει για πολλές πιθανότητες. Ως πρώτη αναφέρει το «συναισθηματικό μήνυμα» και τονίζει πως «μπορεί να ήθελε να κερδίσει περισσότερες ψήφους για το κόμμα του στις αυτοδιοικητικές εκλογές δίνοντας ένα υπερβολικά συναισθηματικό μήνυμα» στους ψηφοφόρους. Οι ψηφοφόροι δίνουν σημασία στα συναισθήματα. Δεύτερη πιθανότητα είναι το «κοινωνικό πείραμα», καθώς, όπως τονίζει, μπορεί ο πρόεδρος «να ήθελε να δοκιμάσει το κόμμα, λέγοντας: “Να δούμε ποιος και πώς θα συμπεριφερθεί, να δούμε ποια στάση θα υιοθετήσει”». Ως τρίτο σενάριο, «υπενθυμίζοντας ότι συνταγματικά δεν μπορεί να είναι ξανά υποψήφιος, μπορεί να ήθελε να επαναφέρει το ζήτημα της αναθεώρησης του συντάγματος».
Οι «δελφίνοι»
Πολλοί αναλυτές εμφανίζουν ως έναν από τους πιθανούς διαδόχους του κ. Ερντογάν, τον γαμπρό του Σελτσούκ Μπαϊρακτάρ, ο οποίος είναι πρόεδρος της εταιρείας Baykar που κατασκευάζει τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Ενας άνθρωπος που πολλές φορές τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης τον παρουσιάζουν ως σύμβολο της τεχνολογικής ανάπτυξης της χώρας. Ο κ. Μπαϊρακτάρ είναι δημοφιλής, μετρώντας πολλά εκατομμύρια ακολούθων στην πλατφόρμα X, ο πατέρας του είχε στενές σχέσεις με τον ηγέτη του πολιτικού Ισλάμ στην Τουρκία, Νετζμετίν Ερμπακάν, και μέχρι και σήμερα οι σχέσεις του με τον πρόεδρο της χώρας θεωρούνται άψογες.
Ως ένας άλλος διάδοχος πολλές φορές παρουσιάζεται και ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Χακάν Φιντάν, ο οποίος για 13 ολόκληρα χρόνια ήταν διοικητής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών (ΜΙΤ) και τώρα με τα νέα του καθήκοντα αρχίζει να εμφανίζεται με ένα διαφορετικό πολιτικό προφίλ και θεωρείται από τα πιο έμπιστα πρόσωπα που βρίσκονται κοντά στον κ. Ερντογάν. Ο κ. Φιντάν φέρεται να είναι από τους ανθρώπους που έπεισαν τον Τούρκο πρόεδρο ως προς την επαναπροσέγγιση με τις ΗΠΑ και τη Δύση.
Κάποιοι αναλυτές αναφέρουν και το όνομα του διοικητή της ΜΙΤ, Ιμπραήμ Καλίν, ο οποίος παραμένει για πολλά χρόνια στο πλευρό του κ. Ερντογάν. Υποστηρίζουν πως μαζί με τον κ. Φιντάν αυτή την περίοδο καθορίζουν μεγάλο μέρος της εξωτερικής και εσωτερικής πολιτικής της χώρας, πάντα υπό την καθοδήγηση του προέδρου.
Αυτό που αναφέρουν έμπειροι αναλυτές είναι πως όσοι στο παρελθόν επιχείρησαν να εμφανιστούν οι ίδιοι ως πιθανοί διάδοχοι του κ. Ερντογάν, πολιτικά «εξαφανίστηκαν».
Αυτό που θεωρείται σίγουρο πάντως είναι πως ο ίδιος ο κ. Ερντογάν, που κυβερνάει την Τουρκία από το 2002, είναι αυτός που θα αποφασίσει το πολιτικό του μέλλον, όπως και για τη διαδοχή του, καθώς είναι αυτός που «μοιράζει την τράπουλα στο πεδίο της πολιτικής», όπως παραδέχονται και οι πολιτικοί του αντίπαλοι. Ισως αποφασίσει, λένε, πως «η χώρα τον έχει ανάγκη», να αλλάξει το σύνταγμα και να παραμείνει στην εξουσία και μετά το 2028.
